«Υγρό γυαλί». Τα πάντα ρει. Τα πάντα καίγεται και καίει.

Το Υγρό γυα­λί -δέ­κα εκτε­νή ποι­ή­μα­τα στην ενό­τη­τα Ι. Με το βλέμ­μα του εγκλεί­στου και τρία στην ενό­τη­τα ΙΙ. Με το βλέμ­μα της Σο­φί­ας-, με αφορ­μή και πρό­σχη­μα την πρό­σφα­τη παν­δη­μία, τον εγκλει­σμό και την από­συρ­σή μας από το κοι­νω­νι­κό γί­γνε­σθαι, επι­χει­ρεί τη μαρ­τυ­ρι­κή κα­τα­γρα­φή της σύγ­χρο­νης πραγ­μα­τι­κό­τη­τας με γρα­φή πυ­ρε­τι­κή, σχε­δόν συ­νειρ­μι­κή.

Η νέα τά­ξη πραγ­μά­των έχει κυ­ρί­αρ­χο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό τη με­τα­βο­λή, κα­θώς ο θά­να­τος αλ­λά­ζει, ... το σώ­μα, … το κα­λο­καί­ρι έχει αλ­λά­ξει, … και η λέ­ξη κοι­μη­τή­ρι, … και το άγ­χος,… και η πα­τρί­δα, … και η αγά­πη, … και ο πό­λε­μος, … και οι ήρω­ες («Αίφ­νης ασώ­μα­το σκο­τά­δι», σπο­ρα­δι­κά, σσ. 14-6) –και ο εχθρός έχει αλ­λά­ξει- / κρύ­βει το πρό­σω­πό του / σε και­νούρ­γιες μη­χα­νές / στις σο­ρούς που καί­γο­νται χω­ρίς κη­δεία […] («Αό­ρα­το Φως», σ. 52), μό­νο τ’ άστρα κο­λυ­μπούν ελεύ­θε­ρα / στη σκο­τει­νή ύλη («Αίφ­νης ασώ­μα­το σκο­τά­δι», σ. 14).

Στην ου­σία, όμως, η συλ­λο­γή κα­τορ­θώ­νει μια ποι­η­τι­κή αφή­γη­ση της αν­θρώ­πι­νης βού­λη­σης και πνεύ­μα­τος στην πά­λη ενά­ντια στην αδι­κία, το κα­κό, την εκ­με­τάλ­λευ­ση, τη λή­θη. Μια ποι­η­τι­κή αφή­γη­ση στα όρια της δια­χρο­νί­ας της γλώσ­σας, της Λο­γο­τε­χνί­ας, της Φι­λο­σο­φί­ας, της Ιστο­ρί­ας, όπου όλα με­τα­βάλ­λο­νται. Το προ­σω­πι­κό με­του­σιώ­νε­ται σε συλ­λο­γι­κό, το ατο­μι­κό σε οι­κου­με­νι­κό και κο­σμι­κό, μέ­σω της ροϊ­κό­τη­τας, της ρευ­στό­τη­τας των υλι­κών σω­μά­των και άυ­λων εν­νοιών, σε μια κα­τά­στα­ση σύγ­χυ­σης και σύ­ντη­ξης των τεσ­σά­ρων στοι­χεί­ων που συ­ντεί­νουν στο υγρό γυα­λί.

Οδη­γό και πρώ­τη ανα­φο­ρά στην ποι­η­τι­κή συλ­λο­γή απο­τε­λεί ο φυ­σι­κός φι­λό­σο­φος Ανα­ξί­μαν­δρος, ο οποί­ος εξή­γη­σε τη δη­μιουρ­γία του κό­σμου εκ­κι­νώ­ντας από το άπει­ρο, το απέ­ρα­ντο. Από το άπει­ρο ξε­χώ­ρι­σε μια φλό­γα και τον νε­φε­λώ­δη αέ­ρα, ενώ ακό­μη, πί­στευε ότι κα­νέ­να από τα τέσ­σε­ρα βα­σι­κά στοι­χεία -γη, νε­ρό, φω­τιά, αέ­ρας- δεν υπερ­τε­ρεί στον Κό­σμο σε σχέ­ση με τα άλ­λα, και πως υπάρ­χει μια «κο­σμι­κή δι­καιο­σύ­νη», η οποία εξα­σφα­λί­ζει αυ­τήν την ισορ­ρο­πία.

Στη θέ­ση του πρώ­του στοι­χεί­ου, του χώ­μα­τος, έχου­με κόκ­κους άμ­μου. Άμ­μος κι­νού­με­νη, θί­νες σε αμ­μώ­δεις πα­ρα­λί­ες που παίρ­νουν το σχή­μα που τους δί­νει κά­θε φο­ρά ο άνε­μος, κι­νού­με­νες κοί­τες πο­τα­μών, λε­κά­νες βυ­θού, ωκε­α­νών. Τέ­τοια άμ­μος με­τα­βαλ­λό­με­νη εί­ναι τα δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια των αν­θρώ­πι­νων μο­νά­δων κα­τά τον ρουν της ιστο­ρί­ας που με­τα­τρά­πη­καν σε συλ­λο­γι­κό­τη­τες, με άσβε­στη φω­τιά την επα­να­στα­τη­μέ­νη ψυ­χή, ενώ ο αέ­ρας, το αθά­να­το πνεύ­μα της οι­κου­μέ­νης με τις λο­γο­τε­χνι­κές και δια­κει­με­νι­κές ανα­φο­ρές στη δια­χρο­νία τους, εί­ναι ο απα­ραί­τη­τος κα­τα­λύ­της, το οξυ­γό­νο, για να θε­ριέ­ψει η φλό­γα της αλ­λα­γής που οδη­γεί στο τέ­ταρ­το στοι­χείο, όχι στο ύδωρ εδώ, αλ­λά στο υγρό γυα­λί, το οποίο πε­ριέ­χει πλέ­ον όλα τα στοι­χεία σε ένα σύ­μπαν απέ­ρα­ντο, αέ­να­ον, αεί­ζω­ον.

Ένα ρευ­στό μα ενιαίο χω­ρο­χρο­νι­κό σύ­μπαν που πε­ρι­βάλ­λει και πε­ρι­λαμ­βά­νει το κο­ντι­νό και το οι­κείο της Πύ­λου, το Φρέ­αρ των Οι­νουσ­σών, τη Σαϊ­δό­να, τη Μά­νη, τα Τζου­μέρ­κα και τη χα­ρά­δρα του Φά­γκου, τα φυ­λα­κι­σμέ­να μνή­μα­τα της Λευ­κω­σί­ας, προ­χω­ρά στη με­σαιω­νι­κή Αγ­γλία και τους κοι­νω­νι­κούς αγώ­νες του Kett στο Norfolk, στη Γερ­μα­νία με τους θρη­σκευ­τι­κούς και κοι­νω­νι­κούς αγώ­νες του Muentzer, στο Auschwitz, στην απέ­να­ντι όχθη του Ατλα­ντι­κού, στο Σι­κά­γο και την υπό­θε­ση του Haymarket Riot, στο όρα­μα για τη δη­μιουρ­γία μιας Δη­μο­κρα­τί­ας-Ομο­σπον­δί­ας της Κε­ντρι­κής Αμε­ρι­κής από τον Franscisco Morazán, που καλ­πά­ζο­ντας συ­νά­ντη­σε την κρε­μά­λα / αφού διέ­σχι­σε την υγρα­σία της Ον­δού­ρας («Δια βί­ου θά­να­τος», σ. 28) και φτά­νει ακό­μα μέ­χρι τα αλί­πε­δα των λι­μνών της Βο­λι­βί­ας.

Το χώ­μα, εδώ η άμ­μος, εί­ναι πρό­σω­πα της μυ­θο­λο­γί­ας, μυ­θι­κοί ήρω­ες, όπως ο Πεν­θεύς, η μά­ντις Θε­ο­νόη, η Ισμή­νη, ο Τυ­δεύς, νε­ό­τε­ροι και σύγ­χρο­νοι, ο Αντώ­νης Οι­κο­νό­μου, ο Άρης, ο Malcolm X, αλ­λά και ανώ­νυ­μοι ή αντι­ή­ρω­ες. Ο ναύ­της, ο νε­ρο­φύ­λα­κας, οι άστε­γοι, […] όταν στ’ αμπέ­λια λού­ζο­νται γυ­μνές γυ­ναί­κες […], όταν τσιγ­γά­νοι καλ­πά­ζο­ντας / ανά­με­σα σ’ ελιές και ξε­χα­σμέ­να τρέ­να («Ηχώ του φω­τός», σσ. 18-9), οι με­τα­νά­στες, η με­σο­λογ­γί­τισ­σα πρό­σφυ­γας στη γυ­ναί­κα της Ζά­κυ­θος και η έρη­μη μά­να της δι­κής μας δε­κα­ε­τί­ας, οι μι­σοί βάρ­κα και οι άλ­λοι κόκ­κα­λα («Δια βί­ου θά­να­τος», σ. 25).

Ο αέ­ρας εί­ναι η αρ­χαιο­ελ­λη­νι­κή σκέ­ψη, αλ­λά και το πνεύ­μα της πα­γκό­σμιας λο­γο­τε­χνί­ας και φι­λο­σο­φί­ας. Ανά­με­σα στις δια­κει­με­νι­κές ανα­φο­ρές του Κώ­στα Γου­λιά­μου ανι­χνεύ­ο­νται ο Όμη­ρος, ο Θου­κυ­δί­δης, ο Αι­σχύ­λος, ο Ευ­ρι­πί­δης, ο Σο­λω­μός, ο Ρί­τσος, ο Λει­βα­δί­της, ο Κα­κνα­βά­τος, σύγ­χρο­νοι Έλ­λη­νες, διά­νοιες από τον ευ­ρω­παϊ­κό χώ­ρο, όπως ο Baudelaire, ο Prévert, ο Celan, από τον πα­γκό­σμιο ο Whitman.

Η φω­τιά εί­ναι τα σώ­μα­τα που ανα­λώ­θη­καν στον αγώ­να για εθνι­κή ανε­ξαρ­τη­σία, στην πά­λη για κοι­νω­νι­κή δι­καιο­σύ­νη ή στην προ­ά­σπι­ση των ιδε­ο­λο­γιών τους. Με­τα­ξύ άλ­λων ο Γρη­γό­ρης Αυ­ξε­ντί­ου, ο Ευα­γό­ρας Παλ­λη­κα­ρί­δης, η Ρό­ζα Λού­ξε­μπουργκ, ο Να­ζίμ Χικ­μέτ, ο Federico Garcia Lorca, ο Rudi Dutschke.

Η κο­σμι­κή, η οι­κου­με­νι­κή άμ­μος της ύπαρ­ξης, με τη φω­τιά του πο­λέ­μου, των κοι­νω­νι­κών αγώ­νων, της ένο­πλης πά­λης, της επα­νά­στα­σης, με τους αντάρ­τες των βου­νών και των πό­λε­ων και τον αέ­ρα του πα­γκό­σμιου πνεύ­μα­τος, με­τα­βάλ­λε­ται σε πυ­ρα­κτω­μέ­νο, υγρό γυα­λί, το οποίο καυ­τό και ρευ­στό, κα­τα­καί­ει και καυ­τη­ριά­ζει, απο­στει­ρώ­νει και ανα­νε­ώ­νει, σε μια αέ­ναη ροή που πε­ρι­κλεί­ει τον χώ­ρο και τον χρό­νο, από τη μυ­θο­λο­γία, τις απαρ­χές της ιστο­ρί­ας μέ­χρι σή­με­ρα. Κα­τα­λαμ­βά­νει το συλ­λο­γι­κό, το υπερ­το­πι­κό, απλώ­νε­ται στην απε­ρα­ντο­σύ­νη, την απει­ρό­τη­τα και ο δη­μιουρ­γός του εί­ναι έτοι­μος να φυ­σή­ξει, να δια­μορ­φώ­σει, να πλά­σει. Να απο­κρυ­σταλ­λώ­σει από τη συ­γκε­χυ­μέ­νη σο­φία του Heidegger, του Ζή­νω­να τη δι­κή του ποι­η­τι­κή σο­φία, η οποία κα­τα­λή­γει στην αθω­ό­τη­τα της Σο­φί­ας, στη Σο­φία της αθω­ό­τη­τας, κα­θώς με­τά από την πυ­ρά­κτω­ση και την απο­τέ­φρω­ση ανα­δυό­μα­στε λευ­κοί και διά­φα­νοι για­τί ο θά­να­τος εί­ναι μνή­μη / κι ο έρω­τας / η έσχα­τη μνή­μη του θα­νά­του («Το πά­σχον σώ­μα», σ. 44).

Ο ποι­η­τής απλώ­νει τη σα­γή­νη του, ένα δί­χτυ υγρού γυα­λιού από φω­τιά και άμ­μο, που μας «πα­γι­δεύ­ει» στην ανά­γνω­ση μέ­χρι να ολο­κλη­ρώ­σου­με τη συλ­λο­γή των δε­κα­τριών εκτε­τα­μέ­νων ποι­η­μά­των. Ποι­ή­μα­τα που μας ανα­στα­τώ­νουν τα σπλά­χνα, μας υπεν­θυ­μί­ζουν τη θέ­ση μας στο απέ­ρα­ντο σύ­μπαν, αυ­τήν που κα­τέ­χει μια κόκ­κος άμ­μου, που μπο­ρεί, όμως να πυ­ρα­κτω­θεί και να πυ­ρα­κτώ­σει, να με­τα­βλη­θεί, όπως ο ρυθ­μός εντός μας,* με­τα­βάλ­λο­ντας, έστω κα­τά τι, τον ρυθ­μό τού κό­σμου ή, του­λά­χι­στον, τον ρυθ­μό του κό­σμου μας.

 _{* […] μετεβλήθη εντός μου / και ο ρυθμός τού κόσμου. Γεώργιος Βιζυηνός, «Στίχοι του Φρενοκομείου».}