Τα προκαταρκτικά
Κινηματογράφοι απλοί. Πάρκα. Αίθουσες διαλέξεων. Νοσοκομεία. Ρεστοράν. Κινηματογράφοι πορνό. Αμφιθέατρα πανεπιστημίων. Σχολικές τάξεις. Γραφεία τελετών. Υπουργικά συμβούλια. Φοιτητικές κλίνες. Αστικά λεωφορεία. Εκδηλώσεις βιβλιοπαρουσίασης. Οδοντιατρεία. Νεκροταφεία. Μαιευτήρια. Εξεταστικά κέντρα σε πανελλήνιες εξετάσεις όπου φέτος πρόκειται να αναστενάξει και ο Γιάννης. Είναι οι συχνότεροι χώροι όπου συμβαίνουν. Ποια συμβαίνουν; Οι αναστεναγμοί. Άλλοτε συγκαλυμμένοι κι άλλοτε φόρτσα φόρα. Άλλοτε από ευχαρίστηση, από χαρά, από ηδονή. Άλλοτε από οδύνη, από πλήξη, από νύστα. Οι αναστεναγμοί τους οποίους εκβάλλουν οι γριές είναι οι ποιοτικότεροι σε διάρκεια και ηχόχρωμα. Οι παππούδες αναστενάζουν σπανίως και πολύ εσωστρεφώς. Τα παιδιά τούς χρησιμοποιούν για σήμανση της βαρεμάρας τους. Οι συγγραφείς του δέκατου ένατου αιώνα παραθέτουν περίπου δώδεκα αναστεναγμούς ανά σελίδα. Οι αρχαίοι τραγωδοί τούς χειρίζονται με οικονομία σε προβλέψιμες θέσεις μέσα στο δράμα. Ο μεταπολεμικός μοντερνισμός τούς απεχθάνεται ως μεγάλη εκφραστική ευκολία, αλλά υποπτεύομαι ότι το κάνει από αμηχανία. Πώς μπορεί ένας μοντερνιστής πεζογράφος να αποτυπώσει έναν αναστεναγμό κάποιου προσώπου του με μοντέρνο τρόπο, αποφεύγοντας τα «αχ» και τα «βαχ»; Ο Εμπειρίκος τους εμφυτεύει αριστοτεχνικά στα όντα του, όπως τα μπαλονάκια με τους ζωγραφισμένους κεραυνούς οι οποίοι δηλώναν νεύρα και θυμό αναρτημένα πάνω από τα κεφάλια των προσώπων στα
μίκι μάους.
Μου λείπουν οι αναστεναγμοί. Οι δικοί μου και οι ξένοι. Δεν θα πω άλλα γι’ αυτό.
Και τώρα, δράση 90′′
Στο μεσοπολεμική εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού ο αναστεναγμός αποδίδεται ως «βαθεία εισπνευτική κίνησις και γίνεται όταν η γλωττίς είναι εστενωμένη. Ο στεναγμός υπάγεται εις τας ακουσίας παραλλαγάς των αναπνευστικών κινήσεων. Προκαλείται αντανακλαστικώς ή συνοδεύεται από ψυχικά πάθη, διά της επιδράσεως της φλοιώδους ουσίας του εγκεφάλου επί το κέντρον της αναπνοής.». Στο μεσοπόλεμο, τα πάντα χρεώνονταν στον εγκέφαλο: η ομοφυλοφυλία, ο αυτοερωτισμός, η ροπή προς τα ρομαντικά δειλινά, η γυναικομανία, το φασίζειν, η νυχτερινή ενούρηση. Τελικά, φαίνεται ότι για πολλά από αυτά είχαν δίκιο οι μεσοπολέμιοι γήινοι.
Νά πώς εξηγεί τον λυπηρό αναστεναγμό η σημερινή ιατρική:
Όταν ένας άνθρωπος αισθάνεται δυσφορία, κατάθλιψη ή εκνευρισμό, τότε το αίμα του έχει όξινο pH. Κανονικά, ο οργανισμός θέλει το pH του ελαφρώς αλκαλικό, ώστε να μπορεί να τραβάει τα ιόντα υδρογόνου και να μην τα απελευθερώνει για σχηματισμό οξέων. Δηλαδή, το pH σημαίνει πολλά για τη στρατηγική του εγκεφάλου και για την ευεξία του ατόμου. Ο οργανισμός διαθέτει επί τούτου διάφορους μηχανισμούς εξισορρόπησης. Όταν το αίμα γίνεται πιο όξινο, δηλαδή έχει περισσότερα οξέα, αναζητεί αμέσως τρόπο για να εξουδετερώσει όσα από αυτά περιττεύουν, ώστε τα αλκάλια του αίματος να επανέλθουν στα φυσιολογικά τους επίπεδα. Μια από τις άμυνές του είναι να καταφύγει στις αποθήκες του οργανισμού. Μια άλλη, είναι η δυσφορία που προκαλεί στο άτομο, εξαναγκάζοντάς το έτσι να αναστενάξει και να πάρει βαθιές αναπνοές. Με τις βαθιές εισπνοές και εκπνοές, οι πνεύμονες αποβάλλουν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα, και έτσι αυτόματα μειώνεται η παρουσία του ανθρακικού οξέως, οπότε μειώνονται όλες οι όξινες αντιδράσεις. Ύστερα από μερικούς βαθείς αναστεναγμούς, η χημική ισορροπία αποκαθίσταται και το άτομο νιώθει πολύ καλύτερα. Ακόμα κι αν του έχει κοπεί η ανάσα από την πολλή απόλαυση που παθαίνει, τού χρειάζεται να αναστενάξει για να αποβάλλει το περιττό συσσωρευμένο διοξείδιο του άνθρακα. Εντάξει, ακούγεται πολύ πεζό αυτό, μα και το νεράκι από τη βουνίσια πηγή το πίνουμε επειδή ιδρώσαμε από την πολλή πεζοπορία, κι όχι για λόγους αισθητικής.
Πάρε μερικές βαθιές ανάσες κι αναλογίσου. Πόσες φορές τελευταία άφησες τον εαυτό σου ελεύθερο να αναστενάξει; Πόσες φορές αφουγκράστηκες έναν διπλανό αναστεναγμό;
Τέλος χρόνου.
Αμέσως μετά
«Η μοναξιά / δεν ανοίγει τα πόδια της με πνιχτά γελάκια / βοϊδίσιο βλέμμα, κοφτούς αναστεναγμούς / κι ασορτί εσώρουχα.» γράφει η Κατερίνα Γώγου. Ναι, η μοναξιά ζητά βαθείς αναστεναγμούς. Είναι απαιτητική και ζόρικη τελετουργία ζωής, και χρειάζεται πολύ οξυγόνο για να πυρώσει.
