Με διαφορά μονόκλινου

Η τα­ξι­διω­τι­κή λο­γο­τε­χνία εί­ναι ένα δια­χρο­νι­κό και πα­γκό­σμιο λο­γο­τε­χνι­κό εί­δος ίσως από τα πλέ­ον δη­μο­φι­λή. Για τη σχέ­ση των πε­ζο­γρά­φων ή των ποι­η­τών με αυ­τό το εί­δος, θα σας πα­ρέ­πε­μπα στο εξαί­ρε­το άρ­θρο του Ανα­στά­ση Βι­στω­νί­τη (https://​www.​tovima.​gr/​2008/​11/​24/​books-​ideas/​i-​balitsa-​toy-​syg​graf​ea/): εντο­πί­ζε­ται μία δυ­σπι­στία για το αν το τα­ξί­δι προ­σφέ­ρει μία σε βά­θος γνώ­ση της αν­θρω­πό­τη­τας, πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρο, θα συ­μπλή­ρω­να, το τα­ξί­δι με ορ­γα­νω­μέ­νες, προ παν­δη­μί­ας βέ­βαια…, εκ­δρο­μές. Εί­χαν κα­λύ­ψει χώ­ρες και απο­στά­σεις αδια­νό­η­τες για τις δε­κα­ε­τί­ες ΄70, ΄80 —τό­τε οι με­τα­κι­νή­σεις πε­ριο­ρί­ζο­νταν στις ευ­ρω­παϊ­κές πρω­τεύ­ου­σες— : από την Αλά­σκα ως τη Γή του Πυ­ρός, από την Ια­πω­νία ως τη Νέα Ζη­λαν­δία, Ιμα­λάια, Ιν­δία, Κί­να, όλη σχε­δόν η Αφρι­κή και πά­ει λέ­γο­ντας… Η βιο­μη­χα­νία του του­ρι­σμού εί­χε εξε­λι­χθεί ίσως στην πιο κα­λά ορ­γα­νω­μέ­νη με­τα­πο­λε­μι­κά επι­χεί­ρη­ση πα­γκο­σμί­ως που θα αρ­γή­σει βέ­βαια πο­λύ να συ­νέλ­θει, αν θα συ­νέλ­θει πο­τέ. Και βέ­βαια θα πρέ­πει να απο­κλεί­σου­με σχε­δόν την πε­ρί­πτω­ση να προ­κύ­ψουν από τέ­τοιου εί­δους εκ­δρο­μές κά­ποια ση­μα­ντι­κά κεί­με­να αυ­τού του λο­γο­τε­χνι­κού εί­δους… Η για τα καθ΄ημάς τα­ξι­διω­τι­κή λο­γο­τε­χνία του πα­ρελ­θό­ντος προ­έ­κυ­ψε από τα­ξί­δια των ίδιων των συγ­γρα­φέ­ων και, εκτός των ἀλλων, έχει και ιστο­ρι­κή αξία. Π.χ. ο Κα­ζαν­τζά­κης πε­ρι­γρά­φει το Κό­μπε στην Ια­πω­νία ως ψα­ρο­χώ­ρι και λι­μά­νι για ψα­ρο­κάι­κα, αν θυ­μά­μαι κα­λά. Τώ­ρα το Κό­μπε… Ως και πύρ­γο έχει για να βλέ­πεις πό­λη και λι­μά­νι από ύψος απα­γο­ρευ­τι­κό για υψο­φο­βι­κούς.    
Αυ­τού του εί­δους οι εκ­δρο­μές δη­μιούρ­γη­σαν και ποι­κί­λες κα­τη­γο­ρί­ες εκ­δρο­μέ­ων. Αυ­τούς που θέ­λουν, εκτός των άλ­λων, να μά­θουν για τα πά­ντα, να πά­νε σε μου­σεία και αρ­χαιο­λο­γι­κούς χώ­ρους (…αν υπάρ­χουν στο πρό­γραμ­μα, που συ­νή­θως απο­φεύ­γο­νται) κ.λπ. Οι πλεί­στοι θέ­λουν απλώς να αλ­λά­ξουν πα­ρα­στά­σεις. Η σει­ρά δη­μο­φι­λί­ας εί­ναι πά­ντως οι κα­ταρ­ρά­κτες, τα ηλιο­βα­σι­λέ­μα­τα, τα σα­φά­ρι και οι ζού­γκλες, ο,τι­δή­πο­τε πα­ρά­ξε­νο, ενώ, από την… όπε­ρα του Πε­κί­νου, ένας ένας φεύ­γει με ελα­φρά πη­δη­μα­τά­κια. Γε­νι­κή πά­ντως εί­ναι η δια­πί­στω­ση ότι αρ­κε­τοί κα­τό­πιν ανα­ζη­τούν κά­ποιο βι­βλίο για ανα­συν­θέ­σουν εκ των υστέ­ρων το ιστο­ρι­κό και πο­λι­τι­στι­κό πλαί­σιο της χώ­ρας που επι­σκέ­φτη­καν. Ή ανα­συν­θέ­τουν με τον δι­κό τους τρό­πο ένα κεί­με­νο με φω­το­γρα­φί­ες για ό,τι εί­δαν, όπως ο φί­λος μου Φραν­τζής Χα­τζη­χρί­στος, πρών κα­θη­γη­τής των ΕΠΑΛ.
Αυ­τή την ανά­γκη, κα­τά τη γνώ­μη μου, εκτός βέ­βαια και κα­τά κύ­ριο λό­γο το σχε­τι­κό πο­λύ­τι­μο εγ­χει­ρί­διο των φοι­τη­τών του συγ­γρα­φέα και όχι μό­νο, κα­λύ­πτει το βι­βλίο του τί­τλου. Ο συγ­γρα­φέ­ας, ομό­τι­μος κα­θη­γη­τής της προϊ­στο­ρι­κής αρ­χαιο­λο­γί­ας στο Πα­νε­πι­στή­μιο του Αι­γαί­ου (Ρό­δος), πο­λυ­γρα­φό­τα­τος, πρώ­ην στέ­λε­χος της Αρ­χαιο­λο­γι­κής Υπη­ρε­σί­ας του ΥΠ­ΠΟΑ, έχει, για να χρη­σι­μο­ποι­ή­σω μία ελυ­τι­κού στιλ έκ­φρα­ση, ορ­γώ­σει όλο το νό­τιο Αι­γαίο με ανα­σκα­φές σε προϊ­στο­ρι­κούς οι­κι­σμούς και σπή­λαια, με επι­φα­νεια­κές έρευ­νες κ.λπ., ακό­μη και σε δυ­σπρό­σι­τα μέ­ρη και νη­σιά, π.χ. τα Γιού­ρα. Τόλ­μη­σε μία με­γά­λη στρο­φή προ­φα­νώς και κα­ταρ­χάς για τους φοι­τη­τές του: χω­ρίς να ξε­χά­σει τα καθ΄ημάς, με βά­ση την επι­τό­πια επι­φα­νεια­κή και ανα­σκα­φι­κή έρευ­να σε πολ­λές χώ­ρες (π.χ. Με­ξι­κό, Συ­ρία) και την τε­ρά­στια βι­βλιο­γρα­φία, συ­νέ­θε­σε ένα βι­βλίο κα­τόρ­θω­μα. Για να γί­νει αντι­λη­πτό, εκτός από τους φοι­τη­τές, και σε ένα ευ­ρύ­τε­ρο πά­σης φύ­σε­ως κοι­νό, ότι ση­μα­ντι­κό π.χ. το Αι­γαίο ως κοι­τί­δα πο­λι­τι­σμών, αλ­λά εξί­σου ση­μα­ντι­κός ο πο­λι­τι­σμός των Μά­για, των Μογ­γό­λων (κα­λύ­τε­ρα των Μου­γκάλ) στις Ιν­δί­ες, της νε­ο­λι­θι­κής Κί­νας και Ια­πω­νί­ας κ.λπ. κ.λπ. Πιο συ­γκε­κρι­μέ­να, πο­λύ σύ­ντο­μα τα πε­ριε­χό­με­να: πο­λι­τι­σμοί της Αμε­ρι­κής, της Ευ­ρώ­πης, της Αφρι­κής, της Ασί­ας, της Αυ­στρα­λί­ας, της Ιν­δο­νη­σί­ας και του Ει­ρη­νι­κού με βι­βλιο­γρα­φία στο τέ­λος κα­τά κε­φά­λαιο.

Ας ελ­πί­σου­με ότι ένα τέ­τοιο βι­βλίο απο­τε­λεί ένα ση­μα­ντι­κό έναυ­σμα για ανα­κα­τα­τά­ξεις στους αρ­μό­διους πα­νε­πι­στη­μια­κούς το­μείς, τις πε­ριο­δι­κές εκ­θέ­σεις των μου­σεί­ων, για την ύλη των ιστο­ρι­κών εγ­χει­ρι­δί­ων της μέ­σης εκ­παί­δευ­σης και ανά­γνω­σμα για τους κα­τά­κο­πους εκ­δρο­μείς που επι­στρέ­φουν ή, μάλ­λον, που επέ­στρε­φαν.

_{[ Ιούνιος/Ιούλιος 2021 ]}