Περίγραμμα / Μετάβαση / Κύδος

Στην αυ­γή του 2021 ήρ­θε η τρι­λο­γία έκ­πλη­ξη της Rachel Cusk στην σει­ρά Aldina των εκ­δό­σε­ων Gutenberg. Η Με­τά­βα­ση ήταν το ση­μαί­νον που με οδή­γη­σε στην Cusk. Συ­νέ­πε­σε με την με­τά­βα­ση σε νέο χρό­νο, σε νέα δε­κα­ε­τία αλ­λά και σε νέα επο­χή. Η αν­θρω­πό­τη­τα αντι­μέ­τω­πη με την απώ­λεια, τον θά­να­το, την ασθέ­νεια, την σχέ­ση με τον Άλ­λο.Ολα σε επε­ρώ­τη­ση: τι εί­ναι άν­θρω­πος, ζω­ντα­νό, ψη­φια­κό, έρω­τας, σχέ­ση, ερ­γα­σία, υγεία, παι­δεία. Ακρι­βώς το ζή­τη­μα της απώ­λειας και της με­τά­βα­σης δια­πραγ­μα­τεύ­ε­ται η Rachel Cusk. Κε­ντρι­κό πρό­σω­πο του έρ­γου της η Φαίη, συγ­γρα­φέ­ας, έχο­ντας χω­ρί­σει, με­τα­κο­μί­ζει ξα­νά από την επαρ­χία όπου ζού­σε με τον άντρα της και τα παι­διά της στο Λον­δί­νο. Εκεί, στη γνώ­ρι­μη αλ­λά και πο­λύ­πλο­κη με­γα­λού­πο­λη το στοί­χη­μα της επα­νεκ­κί­νη­σης τί­θε­ται με νέ­ους όρους. Έρ­χε­ται αντι­μέ­τω­πη με πα­λαιούς έρω­τες και φί­λους αλ­λά και με νέ­ες με­τα­μο­ντέρ­νες κα­τα­στά­σεις. Συ­να­ντά οι­κο­γέ­νειες σε κρί­ση, σε διά­λυ­ση, σε ανα­ρώ­τη­ση αλ­λά και χώ­ρους συγ­γρα­φέ­ων που προ­σπα­θεί να ανα­γνω­ρί­σει. Όλα έρ­χο­νται στην επι­φά­νεια σε αυ­τή τη φά­ση ενώ η απώ­λεια συ­νο­δεύ­ει κά­θε βή­μα. Η δο­μή ελίσ­σε­ται γύ­ρω από την οι­κο­δό­μη­ση –ανα­καί­νι­ση του σπι­τιού που απο­φα­σί­ζει να αγο­ρά­σει. Ένα χά­σκων εσω­τε­ρι­κό με ενο­χλη­τι­κές ερ­γα­σί­ες που συμ­βα­δί­ζει με τον εσω­τε­ρι­κό της κό­σμο σε αγω­νία, ανα­σύ­στα­ση αλ­λά και η διαρ­ρηγ­μέ­νη σχέ­ση με τους έφη­βους γιους της οι οποί­οι τσα­κώ­νο­νται διαρ­κώς με­τα­ξύ τους, γί­νο­νται σύμ­βο­λα της απώ­λειας κά­θε στα­θε­ράς.Ολα σε ανα­κα­τα­σκευή περ­νούν από το χά­ος. Το τί­μη­μα της με­τά­βα­σης.

Η γρα­φή της Cusk, ιδιαί­τε­ρη, μοιά­ζει με ψυ­χα­να­λυ­τι­κή ανα­μό­χλευ­ση. Η προ­σέγ­γι­ση του εαυ­τού μέ­σα από τον Άλ­λο. Πε­ρι­γρα­φή σχέ­σε­ων μέ­σα από κα­θη­με­ρι­νούς δια­λό­γους με γνω­στούς και αγνώ­στους, στους οποί­ους ανα­τέ­μνε­ται ο αν­θρώ­πι­νος ψυ­χι­σμός και οι σχέ­σεις. Με την συγ­γρα­φέα ανα­στο­χα­ζό­μα­στε πά­νω στα δι­κά μας λε­πτά ση­μεία μέ­σα από τον λό­γο του Αλ­λου.Ενα δεύ­τε­ρο στοι­χείο της γρα­φής της εί­ναι η από­στα­ση. Δεν παίρ­νει θέ­ση στα συμ­βά­ντα ού­τε πε­ρι­γρά­φει δι­κές της συ­ναι­σθη­μα­τι­κές κα­τα­στά­σεις. Εξάλ­λου το όνο­μα της ηρω­ί­δας εκλεί­πει. Το πρό­σω­πο δια­θλά­ται σε πολ­λές φω­νές. Πε­ρι­κυ­κλώ­νει, ανα­λύ­ει, απο­φαί­νε­ται και μέ­σα από μι­κρές λε­πτο­μέ­ρειες χει­ρουρ­γι­κής ακρί­βειας πραγ­μα­το­ποιεί­ται η με­τα­κί­νη­ση. Η γρα­φή, απο­στα­σιο­ποι­η­μέ­νη από προ­σω­πι­κές πε­ρι­γρα­φές, εμ­φα­νί­ζει σε κά­ποιο ση­μείο ενός δια­λό­γου το στοι­χείο της με­τά­θε­σης εκεί όπου δεν το ανα­μέ­να­με. Την βλέ­που­με έτσι να δια­τρέ­χει σε ανύ­πο­πτο χρό­νο το πα­ρελ­θόν, τις σχέ­σεις με το σύ­ζυ­γο, τους γιους, το χώ­ρο των συγ­γρα­φέ­ων κά­νο­ντας την με­τά­βα­σή της σε νέο τό­πο με μία νέα σχέ­ση.

Στο Πε­ρί­γραμ­μα, που προη­γεί­ται αλ­λά ήλ­θε δεύ­τε­ρο σε σει­ρά ανά­γνω­σης, η Cusk έχει ήδη κά­νει φα­νε­ρή την τε­χνι­κή της από το ση­μαί­νον του τί­τλου. Η συγ­γρα­φέ­ας , χω­ρι­σμέ­νη, τα­ξι­δεύ­ει μό­νη για ένα λο­γο­τε­χνι­κό ερ­γα­στή­ρι στην Ελ­λά­δα. Σε ένα τρι­ή­με­ρο και ένα βι­βλίο φτιά­χνει το πε­ρί­γραμ­μα πολ­λα­πλών κα­τα­στά­σε­ων αλ­λά και αν­θρώ­πι­νων χα­ρα­κτή­ρων με τους οποί­ους συ­να­ντιέ­ται τυ­χαία. Πε­ρί­γραμ­μα που συ­νε­χί­ζει και στα τρία βι­βλία ενώ η με­τά­βα­ση έχει ήδη θε­με­λιω­θεί. Δεν δι­στά­ζει, με τις απώ­λειές της, να βου­τή­ξει βα­θιά στη ζωή και να αφή­σει το κύ­μα να την πα­ρα­σύ­ρει. Ακο­λου­θεί δί­χως να το σκε­φτεί μία συ­νά­ντη­ση γνω­ρι­μία στο αε­ρο­πλά­νο με κά­ποιον που θα την οδη­γή­σει στις ακτές του Σα­ρω­νι­κού με το σκά­φος του. Απί­στευ­τες πε­ρι­γρα­φές του εαυ­τού, του άλ­λου, της οι­κο­γέ­νειας στο δι­πλα­νό σκά­φος, πα­ρα­τη­ρή­σεις σε κά­θε τι μι­κρό που κα­θι­στά την ζωή θη­σαυ­ρό, ανα­στο­χα­σμός, πό­νος αλ­λά και από­λαυ­ση του ήλιου, της άλ­μης, του νε­ρού για να συ­νει­δη­το­ποι­ή­σει αλή­θειες της ζω­ής της αλ­λά και ποιά σχέ­ση ακρι­βώς δεν την αφο­ρά. Η θε­ρι­νή Ελ­λά­δα του καύ­σω­να εί­ναι μια με­τα­φο­ρά ενός φλε­γό­με­νου ψυ­χι­σμού σε συν­δυα­σμό με το χα­ο­τι­κό κλί­μα της πό­λης, σα­γη­νευ­τι­κό που ται­ριά­ζει με την ανα­στά­τω­ση της Αγ­γλί­δας.

Κά­τι που δια­περ­νά τα τρία βι­βλία εί­ναι ο τρό­πος που πα­ρα­τη­ρεί τις σύγ­χρο­νες οι­κο­γέ­νειες μη δι­στά­ζο­ντας να βά­λει το μα­χαί­ρι στο κόκ­κα­λο. Διό­λου εξι­δα­νι­κευ­μέ­νη η σχέ­ση μη­τέ­ρας παι­διών με κέ­ντρο την ηρω­ί­δα, δια­τρέ­χε­ται απ’ όλες τις αντι­φά­σεις της σχέ­σης με τον εαυ­τό και της προ­σω­πι­κής ελευ­θε­ρί­ας. Ζευ­γά­ρια που συν­δέ­ο­νται μέ­σα από την βα­ρε­μά­ρα και την απελ­πι­σία, ζευ­γά­ρια που κα­θρε­φτί­ζο­νται διαρ­κώς στους άλ­λους, εγω­ι­στι­κές κα­κο­ποι­η­τι­κές συ­μπε­ρι­φο­ρές γο­νιών προς τα παι­διά και ενο­χές. Όσον αφο­ρά την σχέ­ση με τους γιους της η Φαίη βά­ζει φρέ­νο στην ανά­μι­ξη στους καυ­γά­δες τους ώστε να μπο­ρέ­σει η ίδια να ζή­σει και εκεί­νοι να αυ­το­νο­μη­θούν. Εξαι­ρε­τι­κή η σκη­νή που πε­ρι­γρά­φει το πώς μία αψι­μα­χία των παι­διών που κα­τα­λή­γει σε χει­ρο­δι­κία, την κά­νουν ως τρί­το να πά­ρει από­στα­ση από την σχέ­ση και να αντι­λη­φθεί ότι τα παι­διά της ανα­πα­ρά­γουν την σχέ­ση με τον άντρα της, στιγ­μή όπου παίρ­νει και την από­φα­ση να χω­ρί­σει. Δί­χως να βγά­ζει εντε­λώς τον εαυ­τό της από την ευ­θύ­νη της συμ­με­το­χής σε μία τέ­τοια σχέ­ση. Από­στα­ση από τον εαυ­τό και μία οπτι­κή που σπρώ­χνει την ίδια σε αλ­λα­γή θέ­σης ώστε να μπο­ρέ­σει να με­τα­βεί σε μία νέα ζωή, με λι­γό­τε­ρες επα­να­λή­ψεις, έχο­ντας διέλ­θει την αυ­το­γνω­σία.

Στο τρί­το βι­βλίο, ει­σχω­ρού­με μέ­σα από τους δια­λό­γους στο χώ­ρο των συγ­γρα­φέ­ων. Εί­ναι ο αι­νιγ­μα­τι­κός τί­τλος του που πε­ρι­γρά­φε­ται και αυ­τός στη διάρ­κεια ενός δια­λό­γου.

Κῦδος, με πε­ρι­σπω­μέ­νη, που εί­ναι η δό­ξα, η φή­μη, η τι­μή που απο­χτή­θη­κε με πό­λε­μο. «Η ελ­λη­νι­κή λέ­ξη “κύ­δος” εί­ναι ενι­κός αριθ­μός όμως στα αγ­γλι­κά το τε­λι­κό του γράμ­μα την το­πο­θε­τεί στον πλη­θυ­ντι­κό. Μια λοι­πόν που “κύ­δο” δεν υπήρ­ξε πο­τέ, η κοι­νή σύγ­χρο­νη χρή­ση του ση­μαί­νει κυ­ριο­λε­κτι­κά “βρα­βεία, έπαι­νοι” εξαι­τί­ας της κα­τά­λη­ξης του πλη­θυ­ντι­κού, όμως στην αρ­χι­κή μορ­φή του υπο­νο­ού­σε την ευ­ρύ­τε­ρη έν­νοια της ανα­γνώ­ρι­σης ή της επευ­φη­μί­ας, ενώ εμ­μέ­σως υπαι­νισ­σό­ταν κά­τι το οποίο κα­κώς διεκ­δι­κού­σε κά­ποιος άλ­λος». Η μα­ταιο­δο­ξία, οι ψευ­δαι­σθή­σεις , οι συ­γκρού­σεις, η ανά­γκη ανα­γνώ­ρι­σης ,ο αντα­γω­νι­σμός για το βρα­βεύ­ε­σθαι αλ­λά και το κε­νό. Όντας η ίδια μέ­σα στο στρό­βι­λο. Εκ­δό­τες, δη­μο­σιο­γρά­φοι, συγ­γρα­φείς, κά­στρα- ησυ­χα­στή­ρια γρα­φής, δη­μο­σιό­τη­τα, εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση, ανα­ρώ­τη­ση για την λο­γο­τε­χνι­κή αξία, έκ­πτω­ση μέ­σα από το ίντερ­νετ. Τί­θε­ται υπόρ­ρη­τα το ζή­τη­μα της επι­θυ­μί­ας για την γρα­φή , της αυ­θε­ντι­κό­τη­τας με την επι­λο­γή του τι γρά­φει κα­νείς σε σχέ­ση με επι­βε­βλη­μέ­νες θε­μα­το­λο­γί­ες που αλ­λο­τριώ­νουν.

Η Cusk σκά­βει διαρ­κώς ανοί­γο­ντας στον ανα­γνώ­στη νέα πε­δία. Το πιο ση­μα­ντι­κό: τί­πο­τα δεν λή­γει ορι­στι­κά. Έτσι τε­λειώ­νουν τα βι­βλία, σε έναν διά­λο­γο, σε μία σκη­νή. Η αβε­βαιό­τη­τα του επερ­χό­με­νου και το αδύ­να­το του ελέγ­χου της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας ανα­δύ­ο­νται μέ­σα από αυ­τή την ελ­λει­πτι­κό­τη­τα. Το κύ­μα της ζω­ής ανε­βο­κα­τε­βαί­νει και μι­κρές με­τα­το­πί­σεις κα­θι­στούν τα πράγ­μα­τα ανοι­χτά, με­τα­βα­τι­κά.