Σε ένα βιαιοκρατούμενο σύμπαν, η μόνη πιθανότητα να επιβιώσεις είναι να συνεταιριστείς με τους βίαιους και να ασκήσεις με τη σειρά σου τη βία που σου αναλογεί απέναντι στους ανήμπορους αυτού του κόσμου ή στους αποφασισμένους να απέχουν απ’ το παιχνίδι. Χτίζεται έτσι μια πυραμίδα μετακυλιόμενης βίας, που, στο διηνεκές, επιτρέπει στα μεγάλα ψάρια να καταπίνουν τα κάπως μικρότερα. Η νομιμοποιημένη βία του αρσενικού, καθώς κι η βία της εξουσίας –όπως εσχάτως τη γνωρίσαμε μέσα απ’ τις διαχεόμενες ακαθαρσίες της καλλιτεχνικής κιβωτού, η οποία, αφού εξόκειλε στην κορυφή του όρους Αραράτ κι αφού επέστρεψε το περιστέρι με το λιόκλαδο, φανερώθηκε πως ταξίδευε με ένα αποχετευτικό σύστημα προ πολλού αχρηστευμένο– ήρθε, αυτή λοιπόν, η βία, να μας εθίσει στην κόλαση που, χιλιοστό το χιλιοστό, δευτερόλεπτο το δευτερόλεπτο, κατακυρίευσε κατά τη διάρκεια του πολλαπλού εγκλεισμού τους εύφορους ψυχικούς τόπους των πατρογονικών. Κι αυτό, ενόσω εμείς κοιμόμασταν στα αμπάρια. Κι αυτό, για να κάνουν ανεμπόδιστα τη δουλειά τους κάποιοι που κανονικά, σε μια δίκαιη κοινωνία, θα έσπαζαν πέτρες στο πιο βαθύ λαγούμι• κι αυτό, χαριστικά.
Το #MeToo κίνημα υπήρξε μια ανακουφιστική ίσως προσπάθεια εξισορρόπησης, και μαζί μια υπενθύμιση προς τους πιο προσεκτικούς από μας πως η βία ποτέ δεν είναι έμφυλη, όπως μια μερίδα διαμαρτυρομένων διατείνεται, μα υπέρφυλη, έκφυλη, διάφυλη και επιμένουσα. Η συνειδητοποίηση τώρα σε κάπως πλατύτερα στρώματα ότι βρισκόμαστε σε μια νέα κοινωνία, στους λαβυρίνθους της οποίας οι παλιοί τρόποι δεν λειτουργούν με την κανονικότητα που ξέραμε, καθόλου δεν σημαίνει την εξάλειψη της αγυρτείας. Παράλληλα, η μέθοδος του οριζόντιου αποκεφαλισμού των αγυρτειών που προεξέχουν απ’ την επιφάνεια του μέσου όρου δεν είναι κατά τη γνώμη μου η ενδεδειγμένη, ούτε η πλέον αποτελεσματική, παρότι ένας κάποιος φόβος κατοχυρώνεται εσχάτως ως απαραίτητος, για να φυλά τα έρμα.
Παρά τα παραπάνω φλύαρα, πρέπει να παραδεχτούμε πως μέσα στους αιώνες η καταπιεσμένη ψυχή –αρσενική ή θηλυκή, αδιάφορο– έβρισκε πάντα τρόπο να ξεσκεπάζει τη χύτρα λίγο πριν εκραγεί, με αποτρόπαια προς τα έξω ή προς τα μέσα αποτελέσματα. Κι όποτε ο Θεός, ή η συγκυρία, δεν επέτρεψαν την εκτόνωση αυτής της οριακά διαστελλόμενης γαστέρας της εγκυμονούσας καταστροφής, η καταστροφή θα αποδεικνύονταν οριστική, μόνιμη, συνώνυμη μ’ αυτό που λέγαμε θάνατο• και δεν μιλούμε ασφαλώς για έναν απλό, ανώδυνο, αναμενόμενο, θάνατο.
Κι όμως η νίκη και η ήττα, όπως κι αλλού έλεγα, διαλέγουν τυφλούς παράδρομους για να κάνουν τη δουλειά τους. Έτσι, κάποιες συγκλονιστικές γυναικείες φιγούρες γαντζώθηκαν στην ιστορική μνήμη, υπογραμμίζοντας το ακαταμάχητα διατρητικό τάλαντο ενός λεπτεπίλεπτου θηλυκού ήθους, που από πάντα του ήξερε να κατατροπώνει, με τον πλέον αυτονόητο τρόπο, τόνους αρσενικής ασημαντότητας. Και το ήθος ήταν από καταβολής τραγωδίας με την πλευρά των θεών, ή οι θεοί ήσαν με την πλευρά του ήθους. Κι έτσι, μέσα απ’ τα πρώτα κιόλας σημάδια της γραφής, μας παραδόθηκαν μορφές λαξευμένες σαν δράκοι υποβρυχίων σπηλαίων, και σαν τροχιοδεικτικά μες στο πηχτό σκοτάδι του ψυχικού μας βυθού. Η Αντιγόνη ήρθε πρώτη. Και ακολούθησαν η Ηλέκτρα, η Ιφιγένεια, η Μήδεια και, ύστερα μου φάνηκε, μια κάποια Κομνηνή, και, πριν καλά καλά το καταλάβω, βρέθηκα με μια δρασκελιά μπροστά στη Μπουμπουλίνα και πλάι στη μαυροφόρα με το τσεμπέρι, που αγκαλιάζει με μιαν αδιάτρητη προσευχή τον γιο της, την ώρα που αυτός κινάει για το μέτωπο.
![Saul Bolasni: Η Lotte Lenya [ως Τζένη] περ. το 1954. Εθνική Πινακοθήκη Σμιθσόνειου Ιδρύματος](https://hartis-ad7b.kxcdn.com/assets/generalUploads/Lotte-Lenya-_-Saul-Bolasni-_-c.-1954-_-National-Portrait-Gallery-Smithsonian-Institution.jpg)
