Οι λέξεις εγκαταλείπουν

Τα προ­κα­ταρ­κτι­κά

Τέ­λη της δε­κα­ε­τί­ας του 1960. Η τη­λε­ό­ρα­ση δεν έχει έρ­θει ακό­μα για τα κα­λά στην Ελ­λά­δα. Ού­τε οι το­στιέ­ρες. Ού­τε τα φω­το­τυ­πι­κά μη­χα­νή­μα­τα. Ού­τε τα κα­σε­τό­φω­να. Ού­τε η κρέ­μα γά­λα­κτος και τα φι­λέ­τα κρο­κό­δει­λου στα ακρι­βά ρε­στο­ράν. Έχει έρ­θει όμως η κο­λό­νια Tosca 4711 και ξε­σα­λώ­νει στους γυ­ναι­κεί­ους κόρ­φους. Στην αυ­λή ενός Δη­μο­τι­κού σχο­λεί­ου, τα πι­τσι­ρί­κια παί­ζουν ένα αγα­πη­μέ­νο παι­χνί­δι τους. Το ίδιο παί­ζουν και στο πα­ρα­δι­πλα­νό σχο­λείο. Και στον πα­ρα­κά­τω νο­μό. Κι ακό­μη πα­ρα­πέ­ρα. Άρα εί­ναι ένα δη­μο­φι­λέ­στα­το πα­νελ­λή­νιο παι­χνί­δι. Το εξής. Τα παι­διά επα­να­λαμ­βά­νουν εν χο­ρώ, τα­χύ­ρυθ­μα, δί­χως ανά­σα, με βαλ­κά­νιο αξάν, τις συν­δη­λώ­σεις που πα­ρά­γει η ατε­λεί­ω­τη λέ­ξη: «To-sca-to-sca-to-sca-to-sca-to-sca-to-sca-to-sca-to-» και πά­ει λέ­γο­ντας. Στο τέ­λος, ξε­καρ­δί­ζο­νται στα γέ­λια. Ανά­με­σά τους και ο γνω­στός πια Τά­σος του προ-προη­γού­με­νου κει­μέ­νου, εκεί­νο με τον τί­τλο «Οι ποι­η­τές την ξέ­ρουν κα­λά τη σιω­πή». Τι; Τον λη­σμο­νή­σα­τε κιό­λας; Αχ, έρη­με, αρ­κεί που σε θυ­μά­μαι εγώ.

Και τώ­ρα, δρά­ση 90′′

Στις αρ­χές του ίδιου αιώ­να, στα 1902, πο­λύ πριν γεν­νη­θούν οι γο­νείς αυ­τών των ξε­καρ­δι­σμέ­νων παι­διών που έχουν τις λέ­ξεις για παι­χνί­δι τους, ένας ποι­η­τής σε μιαν εξο­χή της Βιέν­νης μα­σά­ει τις σάρ­κες του επει­δή δεν μπο­ρεί να μα­σή­σει τις λέ­ξεις του. «Απώ­λε­σα εντε­λώς την ικα­νό­τη­τα να σκέ­φτο­μαι ή να μι­λώ για κά­τι με κά­ποια συ­νο­χή... Οι λέ­ξεις πλέ­ουν σκόρ­πιες γύ­ρω μου, πή­ζουν και με­τα­μορ­φώ­νο­νται σε μά­τια που καρ­φώ­νο­νται πά­νω μου και με ανα­γκά­ζουν κι εγώ να τα κοι­τά­ζω... Ένα πο­τι­στή­ρι, ένα σκυ­λί ξα­πλω­μέ­νο στον ήλιο, ένα τα­πει­νό κοι­μη­τή­ρι, ένας ανά­πη­ρος, μπο­ρούν να απο­κτή­σουν ξαφ­νι­κά χα­ρα­κτή­ρα τό­σο ανώ­τε­ρο ώστε όλες οι λέ­ξεις να μου φαί­νο­νται φτω­χές για να τον εκ­φρά­σω... Οι λέ­ξεις με εγκα­τα­λεί­πουν...». Ο ποι­η­τής Ού­γκο Φον Χόφ­μανν­σταλ απο­χαι­ρε­τά τις λέ­ξεις κα­θώς εν­νο­εί πως δεν μπο­ρεί πια να της χρη­σι­μο­ποι­ή­σει για να μι­λή­σει για τη ζωή, κα­θώς αυ­τές από μό­νες τους έχουν εσω­στρε­φώς τη δι­κή τους αυ­τό­νο­μη μυ­στι­κή ζωή. Στις πε­ρι­πλα­νή­σεις του στην εξο­χή βλέ­πει μια αγε­λά­δα να κοι­μά­ται και δεν ξέ­ρει πώς αυ­τό μπο­ρεί να εκ­φρα­στεί σω­στά με λέ­ξεις, για­τί νιώ­θει πως μέ­σα στην αγε­λά­δα κοι­μού­νται και οι λέ­ξεις οι οποί­ες απο­τε­λούν την κα­τά­στα­ση του ύπνου της- έτσι απο­φά­σι­σα να το κα­τα­λά­βω εγώ.

Κά­τι που ίσως δεν υπο­ψιά­ζο­νται οι ανα­γνώ­στες της λο­γο­τε­χνί­ας, εί­ναι ο φό­βος του συγ­γρα­φέα πως μπο­ρεί μια μέ­ρα να τον εγκα­τα­λεί­ψουν οι λέ­ξεις του. Εί­ναι ο φό­βος όχι της απώ­λειας της «έμπνευ­σης» αλ­λά ο φό­βος της ει­σβο­λής μέ­σα του μιας «έμπνευ­σης» η οποία εί­ναι ανί­κα­νη να συ­νερ­γα­στεί με τις λέ­ξεις, διό­τι δου­λεύ­ει με άλ­λο λει­τουρ­γι­κό σύ­στη­μα. Με λί­γα λό­για, ο συγ­γρα­φέ­ας τρέ­μει με την ιδέα πως μπο­ρεί μια μέ­ρα αυ­τός και η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα να γί­νουν ένα, κα­ταρ­γώ­ντας εκεί­νη την ευ­ερ­γε­τι­κή από­στα­ση η οποία του επέ­τρε­πε τό­σον και­ρό να απλώ­νει προς αυ­τήν τις γέ­φυ­ρές του οι οποί­ες απο­τε­λού­νταν από λέ­ξεις.

Γι’ αυ­τό, η πιο βα­σα­νι­στι­κή ερώ­τη­ση την οποία θα μπο­ρού­σε να υπο­βάλ­λει ένας δη­μο­σιο­γρά­φος σε έναν συγ­γρα­φέα ίσως να εί­ναι: «Ποιο θα εί­ναι το θέ­μα της επι­κεί­με­νης σιω­πής σας;».

Τέ­λος χρό­νου.

Αμέ­σως με­τά

Η Γουίν­νυ του Μπέ­κετ στις Ευ­τυ­χι­σμέ­νες Μέ­ρες ανα­φω­νεί θαμ­μέ­νη μέ­χρι την κα­ρω­τί­δα της: «Υπάρ­χουν στιγ­μές που ακό­μα κι οι λέ­ξεις σ’ εγκα­τα­λεί­πουν. Τι πρέ­πει λοι­πόν να κά­νει κα­νείς ώσπου να ξα­νάρ­θουν; Να χτε­νι­στεί αν δεν τό­χει κά­νει ή να λι­μά­ρει τα νύ­χια του αν έχουν ανά­γκη από λι­μά­ρι­σμα. Έτσι, θα μπο­ρεί να πε­ρι­μέ­νει ώσπου νάρ­θουν πά­λι οι λέ­ξεις.».

Ανα­γνώ­στη, στο­χά­σου για 90 δευ­τε­ρό­λε­πτα όλους εκεί­νους τους συγ­γρα­φείς οι οποί­οι αυ­τήν τη στιγ­μή πε­ρι­μέ­νουν σιω­πη­λοί τις λέ­ξεις τους να επι­στρέ­ψουν.