Διατί η μηλιά δεν έγινε μηλέα

Απο­κα­τά­στα­ση σε δη­μο­τι­κή θρα­κιώ­τι­κη διά­λε­κτο από τον Τά­σο Ζα­φει­ριά­δη και τον Σπύ­ρο Φω­τα­κί­δη

[  Η ΑΠΟ­ΚΑ­ΤΑ­ΣΤΑ­ΣΗ  ]

Γε­ωρ­γής Βι­ζυ­η­νός: Για­τί η μη­λιά δε γέ­ν’κε μη­λέ­γα

Πε κι­σμέτ κα­λό, γέ­ν’κε γκιου­ρουλ­τί τε­λευ­ταία σχε­τι­κά με τη νε­ο­ελ­λη­νι­κή γλώσ­σα, το πιο ου­σια­στι­κό ζή­τη­μα, για μέ­να, απ’ όσα έπρε­πε να απα­σχο­λούν το έθνος μας, ίσως πιο ου­σια­στι­κό ακό­μα και πε τ’ ανα­το­λι­κό ζή­τη­μα το ίδιο. Όμως, ανα­γνώ­στες και ανα­γνώ­στριες, όσοι δεν εί­στε ακό­μα θαυ­μα­στές της Με­γά­λης μας Ιδέ­γας, μην κα­τσιρ­ντί­στε για τ’ν άμε­ση αυ­τή σχέ­ση του πιο σο­βα­ρού πε τα ζη­τή­μα­τα με τη γραμ­μα­τι­κή των δα­σκά­λων της Ελ­λά­δας. Το ξέ­ρω: Οι κα­λο­γέ­ροι πι­στεύ­’να ότι θα πά­μ’ όλοι στον διά­βο­λο, όσοι δεν απο­κλη­ρώ­ν’με τους γιούς και τις κό­ρες μας, για ν’ αφιε­ρώ­σ’με τα χω­ρά­φια μας στα μο­να­στή­ρια, για να σώ­σ’με την ψυ­χή μας. Οι συγ­γρα­φείς πι­στεύ­’να, σαν να ’ν’ αλη­θι­νό άρ­θρο πί­στης, ότι δεν μπο­ρεί να γέ­νει εθνι­κή πρό­ο­δος, όσο κά­θε Έλ­λη­νας δεν τρέ­χει να γρα­φτεί συν­δρο­μη­τής στα βι­βλία τους, δί­νο­ντας σερ­με­γέ, εν­νο­εί­ται, για τη συν­δρο­μή του. Κι εγώ λοι­πόν μπο­ρώ να φα­νώ ότι πι­στεύω πως η Ελ­λά­δα δεν θα λύ­σει τ’ ανα­το­λι­κό ζή­τη­μα με δι­κιά της νί­κη, πα­ρά μό­ν’ με τις από­λυ­τες γε­νι­κές και τα απα­ρέμ­φα­τα. Κι άρα έρ­χο­μαι δω να πα­ρι­στά­νω πως το σύν­θη­μα του αυ­ρια­νού με­γα­λεί­ου της πα­τρί­δας δεν φτιά­χν’ται πε τί­πο­τ’ άλ­λο, πα­ρά πε λό­για, λό­για, λό­για! «Όχι! Ο λό­γος, που συν­δέω το γλωσ­σι­κό ζή­τη­μα της Ελ­λά­δας με τ’ άλ­λο, αυ­τό π’ από μό­νο του αφο­ρά τ’ν ύπαρ­ξή της έν’… Αλ­λά κα­λύ­τε­ρα να τον μα­ντέψ­τε μό­νοι σας όσο δια­βά­ζ’τε. Τ’ ανά­γνω­σμα όμως, που σας προ­σφέ­ρω, δεν έν’ πα­ρά μία ιστο­ρία. Μία ιστο­ρία τό­σο απλή και συ­νη­θι­σμέ­νη, π’ απο­ρώ πώς δεν τ’ν έχει κα­μιά πε τις με­γά­λες επι­φυλ­λί­δες, κα­νέ­να πε τα χο­ντρά κι­τά­πια, όσα γρά­φ’καν τε­λευ­ταία γύ­ρω πε το ποια πρέ­πει να εί­ν’ η γλώσ­σα των ση­με­ρι­νών Ελ­λή­νων! Ορί­στε η ιστο­ρία.

Όταν ήμαν μα­θη­τής του αλ­λη­λο­δι­δα­κτι­κού σχο­λειού της πα­τρί­δας μου, εί­χα με­γά­λη αδυ­να­μία στη μη­λιά. Δεν εν­νοώ τη Μη­λιά την κό­ρη του γεί­το­νά μου, αλ­λά τη γλυ­κο­μη­λιά, το δέ­ντρο, που στό­λ’ζε τον αγάτς μπα­ξέ μας. Ήταν πο­λύ πε­ρί­ερ­γο δέ­ντρο αυ­τή η μη­λιά: Έκα­νε λου­λού­δια και καρ­πούς, όπως κά­θε ξα­δέρ­φη της, κα­τά το κα­λο­καί­ρι και πά­λι λου­λού­δια και καρ­πούς κα­τά το φθι­νό­πω­ρο. Κι επει­δή ήταν η πρώ­τη μη­λιά, που γνώ­ρ’σα στη ζωή μου, και η μό­νη, που μ’ άρε­σε πιο πο­λύ πε τις άλ­λες, έμα­θα να ονο­μά­ζω και όλα τα δέν­δρα μη­λιές, όσα εί­χα­νε το ίδιο σου­λού­π’ κι έκα­ναν μή­λα σαν αυ­τά της δι­κής μας, αν και δεν βγά­ζα­νε καρ­πούς εκεί­νες, σαν αυ­τή, δύο φο­ρές τον χρό­νο. Όμως, μ’ όλη την πα­λιά φι­λία και συ­μπά­θεια ανά­με­σα στη μη­λιά κι εμέ­να, δε μπο­ρώ να πω ότι ήξε­ρε κα­λά-κα­λά ο ένας τον άλ­λον. Δε ξέ­ρω αν και η μη­λιά προ­σπά­θ’σε πο­τέ να κα­τα­λά­βει τι πράγ­μα ήμουν εγώ, που έπαι­ζα τό­σο συ­χνά κά­τ’ απ’ τη σκιά της ή κα­θό­μαν κα­βά­λα επά­ν’ στα ντά­λια της. Θυ­μού­μαι όμως πο­λύ κα­λά ότι εγώ, προ­πά­ντων τον και­ρό που άν­θι­ζε, συ­νή­θι­ζα να στέ­κο­μαι σε κά­ποια από­στα­ση απ’ αυ­τήν, με τα χέ­ρια στη­ριγ­μέ­να στη μέ­ση μου, τα μα­τό­πλα στραμ­μέ­να στα θαυ­μά­σια, τ’ ασπρο­κόκ­κι­νά της τέ­λια, κι απο­ρού­σα μό­νος μου πολ­λή ώρα τι πρά­μα να έν’ άρα­γε αυ­τό το δέ­ντρο! Τι πρά­μα να έν’. Αλ­λ’ όσο κι αν απο­ρού­σα, όσο κι αν ρω­τού­σα τους γύ­ρω μου, η απά­ντη­ση πά­ντο­τε η ίδια, ότι δη­λα­δή το δέ­ντρο εκεί­νο ήταν μη­λιά. Κα­λά! Αλ­λά η μη­λιά τι πράγ­μα έν’;…

Όταν έφε­ραν στο χω­ριό μας νέο δά­σκα­λο πί­στε­ψα κρυ­φά πως θα μά­θαι­να επι­τέ­λους τι πράγ­μα έν’ η μη­λιά, για­τί πριν φτά­σει ο φρα­γκο­φο­ρε­μέ­νος εκεί­νος κύ­ριος στο χω­ριό μας γέ­νη­κι μπου­γιουρ­ντί μι­τα­ξύ των πι­διών πως ήταν πο­λύ κα­λύ­τε­ρος πε τον πα­λιό και τα ‘ξε­ρε όλα «πε­ρι­γραμ­μά­του». Η φή­μη έλι­γιν αλή­θεια. Για­τί, σαν ήρ­τε κεί­νος ο χτι­κιά­ρης νέ­γος, διά­βα­σε τα ονό­μα­τά μας πε το τε­φτέ­ρι κι αμέ­σως βρή­κε πως ήταν όλα λά­θος και πως ο τε­λευ­ταί­ος δά­σκα­λός μας ήταν μπου­νά­κης. Και πή­ρε λοι­πόν το κο­ντύ­λι και αρ­χί­νη­σε να μας σου­λου­πώ­ν’ τα ονό­μα­τά μας.

― Πως σε λέ­γουν εσέ­να;
― Θε­ό­δω­ρο Μπε­ρά­το­γλου.
― Όχι, βρε χαϊ­βά­νι! Θου­κυ­δί­δη σε λέ­γουν. Θου­κυ­δί­δη Μπε­ρά­το­γλου. Εσέ­να, πως σε λεν;
― Δη­μή­τρη Ντε­μιρ­τζό­γλου.
― Όχι, βρε χαϊ­βά­νι! Δη­μο­σθέ­νη Ντε­μιρ­τζό­γλου.

Κι έτσι σε μια μέ­ρα άλ­λα­ξε, ο αθε­ό­φο­βος, όλα τα βα­φτι­στι­κά μας ονό­μα­τα, αντρι­κά και γυ­ναι­κεία, με τέ­τοιον τρό­πο που, αν γί­νο­νταν να έρ­τ’ εκεί­νη τ’ν επο­χή στο χω­ριό μας κα­νέ­νας ξέ­νος πε τους ζεβ­ζέ­κη­δες φι­λέλ­λη­νες, θα νό­μ’ζε σί­γου­ρα πως ανα­κά­λυ­ψε ξαφ­νι­κά τ’ν αρ­χαία Ελ­λά­δα ολο­ζώ­ντα­νη, με όλους της τους θε­γούς, τις θε­γές, τους ημί­θε­γους και τους ήρω­γες, τους ποι­η­τές και τους σο­φούς της να πα­’αί­νουν στο αλ­λη­λο­δι­δα­κτι­κό σχο­λειό, ξυ­πό­λη­τοι και χω­ρίς σάπ­κα, όπως πα­λιά, αλ­λά φο­ρώ­ντας βρα­κιά και γε­λέ­κα κι αντε­ριά!

Οπωσ­δή­πο­τε, όταν κεί­νος ο σερ­σέ­μης, έπει­σι τον κό­σμο πως εγώ δεν εί­μαι του Γε­ωρ­γή του χω­ριού μου, αλ­λά ο Γορ­γί­ας, το πράγ­μα δεν μ’ άγ­γι­ξι τό­σο δα την καρ­διά μου. Το πή­ρα γι’ αστείο. Άλ­λω­στ’ εγώ δεν ονό­μα­ζα πο­τέ τον εαυ­τό μου και η αλ­λα­γή ήταν για όσους θα με φώ­να­ζαν με το νέο μου όνο­μα στο μέλ­λον.

Αλ­λά τα «πε­ρι­γραμ­μά­του» του δα­σκά­λου μας δεν στα­μά­τη­σαν μό­νο στα ονό­μα­τά μας. Δυο ή τρεις φο­ρές τη βδο­μά­δα αγ­γά­ρευε με­ρι­κούς πε μας για να ξε­χορ­τα­ριά­ζ’με τον μπα­ξέ της μη­τρό­πο­λης. Εγώ δεν έβλε­πα τ’ν ώρα να έρ­τ’ η σει­ρά μου. Στον μπα­ξέ εί­χ’ ένα δέ­ντρο λου­λου­δι­σμέ­νο σαν το δι­κό μας. Χω­ρίς άλ­λο θα μά­θαι­να τι πράγ­μα έν’ αυ­τό το δέ­ντρο. Όταν, τέ­λος, αγ­γα­ρεύ­τ’κα κι εγώ, βρέ­θη­κα μα­ζί με τον δά­σκα­λο μπρο­στά στη μη­λιά:

― Τι πράγ­μα έν’ αυ­τό το δέ­ντρο, δά­σκα­λε, τον ρώ­τη­σα, κι έδει­ξα με το παρ­μά­κ’.
― Μη­λέα, απά­ντη­σ’ εκεί­νος.
― Όχι! απά­ντη­σα εγώ, δεν το ξέ­ρεις! Αυ­τό έν’ μη­λιά!

Ήταν η κα­κή ώρα που το ‘πα, για­τί πε τό­τε αρ­χί­νη­σαν τα βά­σα­νά μου μ’ αυ­τόν τον δά­σκα­λο. Τ’ ορ­κί­ζο­μαι σε θε­γούς και αν­θρώ­πους, ότι εγώ ρώ­τη­σα όχι για το όνο­μα ―το όνο­μα το ήξε­ρα― αλ­λά για το πράγ­μα: τι πράγ­μα έν’ το δέ­ντρο ήθε­λα να μά­θω, τί­πο­τες άλ­λο. Ο δά­σκα­λός μου όμως, δεν ξέ­ρω τι έπα­θε, απε­φά­σι­σε πε κεί­νη τη στιγ­μή να με μά­θει ντε και κα­λά ότι η μη­λιά δεν έν’ μη­λιά, αλ­λά μη­λέ­γα!

― Πες πως το λέ­νε μη­λέα! φώ­να­ζε γα­νια­σμέ­νος ο χτι­κιά­ρης και κι­τρι­νιά­ρης νιος, τσα­κώ­νο­ντάς με πε τ’ αυ­τί και δεί­χνο­ντας το δέ­ντρο.
― Μπα, π’ ανά­θε­μά τον! Σκε­φτό­μ’να εγώ αγα­να­κτι­σμέ­νος, πώς μπο­ρεί αυ­τό πο­τέ, να γέ­νει η μη­λιά μη­λέ­γα! Αυ­τό έν’ το ίδιο δέ­ντρο που έχου­με στον μπα­ξέ μας, κά­νει τα ίδια λου­λού­δια, τα ίδια φύλ­λα, τους ίδιους καρ­πούς, δεν μπο­ρεί πα­ρά να έν’ κι αυ­τό μη­λιά, όπως η δ’κή μας. Το ξέ­ρω πε πι­δί, μου το ‘μα­θε η νι­νέ μου. Το λέ­γει όλος ο κό­σμος! Εγώ ποιον να πι­στέ­ψω πε­ρισ­σό­τε­ρο, τη νι­νέ μου και τους χω­ρια­νούς μου ή αυ­τόν τον ξέ­νο, που ήρ­τε να μας αλ­λά­ξει τα ονό­μα­τά μας!
― Όχι δά­σκα­λε, δεν το ξέ­ρεις! Απα­ντού­σα όσες φο­ρές με ρώ­τα­γε, αυ­τό έν’ μη­λιά!
― Μπα; Έτσι θες εσύ, χαϊ­βά­νι; Τώ­ρα να σε δεί­ξω εγώ πώς το λέν.

Και –αυ­τού σε τρώ­γει, αυ­τού σε πο­νεί– με δώ­κε ο αθε­ό­φο­βος σα­ρά­ντα πα­ρά μία, φω­νά­ζο­ντας δυ­να­τά στο με­τα­ξύ να πω ότι η μη­λιά δεν έν’ μη­λιά, αλ­λά μη­λέ­γα!

Τώ­ρα πρέ­πει να ξέ­ρε­τε ότι στο χω­ριό μου επι­κρα­τεί ένα φυ­σι­κό μί­σος για τη χα­σμω­δία, ιτσ’ ώστε οι πε­ρ’σ­σό­τε­ρες πε τις λέ­ξεις μας πα­θαί­νουν πολ­λές εκ­θλί­ψεις και συ­νι­ζή­σεις, ενώ κά­ποιες άλ­λες παίρ­νουν το γ ανά­με­σα στα φω­νή­ε­ντα, όπως τα θε­γός, νέ­γος, ωραί­γα, αντί θε­ός, νέ­ος, ωραία κτλ. Εί­χα λοι­πόν εγώ ο δυ­στυ­χής όχι μό­νο να θυ­σιά­σω τη μη­λιά στη μη­λέ­αν, αλ­λά και να ξε­πε­ρά­σω αυ­τό το μί­σος, να προ­φέ­ρω δη­λα­δή μη­λέα αντί μη­λέ­γα. Κα­τόρ­θω­μα, για το οποίο δεν με βοη­θού­σαν τό­τε τα φω­νη­τι­κά μου όρ­γα­να. Φα­ντά­ζε­στε λοι­πόν τι υπέ­φε­ρα πε το δά­σκα­λο κεί­νο τον ουρ­σού­ζη, ώσπου να κα­τορ­θώ­σω και το ‘να και τ’ άλ­λο, και να πω επι­τέ­λους πως η μη­λιά έν’ μη­λέα!
Όμως, όταν με­τά πε λί­γο, πα­’αί­νο­ντας στο σπί­τι μας, εί­δα το ωραίο μας δέ­ντρο ν’ αν­θί­ζει και να μο­σχο­βο­λά στον μπα­ξέ, με μέ­λισ­σες πε­τού­με­νες να βουί­ζουν γύ­ρω του, αι­σθάν­θη­κα τό­ση ντρο­πή, τό­ση ντρο­πή! Νό­μι­ζα κά­θε πρά­σι­νο μα­τό­πλο του μ’ έβλε­πε καϊ­κια­σμέ­νου· κά­θε λου­λού­δι τ’ άνοι­γε τα χεί­λη να με πει ότι τα πρό­δω­σα… Και μου φά­ν’κε ότι όλο κεί­νο το βού­ι­σμα κο­ρόι­δευε πι­κρά τ’ν ανοη­σία μου! Και πώς να μη με πουν ανό­η­το και πώς να μη με κρί­νουν, αφού το δέ­ντρο, που έγλε­πα ομπρός μου, ήταν ολόι­διο με το δέ­ντρο της μη­τρό­πο­λης και όμως εγώ το αρ­νή­θ’κα και εί­πα ότι δεν έν’ μη­λιά, αλ­λά μη­λέα!
Θυ­μού­μαι πως όλη κεί­νη τη νύ­χτα λό­για­ζα στον ύπνο μου τα λου­λού­δια της μη­λιάς σαν τσούρ­μο ατέ­λειω­το πε μι­κρού­τσι­κα ωραί­γα ασπρο­ντυ­μέ­να κο­ρί­τσια, που βού­ι­ζαν γύ­ρω μου όλο πα­ρά­πο­νο, μα­λώ­νο­ντάς με, κρί­νο­ντάς με για τ’ν ανοη­σία μου.
Όταν τ’ν επό­με­νη μπή­κα στο σχο­λειό, έρι­ξα στον δά­σκα­λο μια πε­ρι­φρο­νη­τι­κή, προ­κλη­τι­κή μα­τιά.

― Πως το λέ­γουν το δέν­δρο που σε εί­πα, βρε χαϊ­βά­νι; με ρώ­τη­σ’ εκεί­νος χαι­ρέ­κα­κα.
― Μη­λιά, δά­σκα­λε, γι­να­τσέ­φ’κα εγώ και πή­γα στη θέ­ση μου.

Αλ­λά δεν πρό­φτα­σα να κα­θί­σω και με τσά­κω­σ’ ο σκλη­ρός πε τ’ αφτί και αρ­χί­νη­σε πά­λι να με βα­σα­νί­ζει. Δεν έν’ πο­λύ τι­μη­τι­κό για τη φά­ρα των δα­σκά­λων να σας δι­η­γη­θώ πό­σες φο­ρές τι­μω­ρή­θ’κα για να πω ντε και κα­λά ότι η μη­λιά έν’ μη­λέ­γα· για­τί εν­νο­εί­ται πως έπρε­πε επι­τέ­λους να υπο­χω­ρή­σω και να το πω, αλ­λιώς κι­ντύ­νευε η ζωή μου. Εντού­τοις –το λέ­γω προς ικα­νο­ποί­η­ση της δι­κής μας της μη­λιάς– αυ­τήν δεν την πρό­δω­σα. Και να πώς:

Αφού εί­δα ότι δεν μπο­ρού­σα ν’ αντέ­ξω άλ­λο πια στη σκλη­ρό­τη­τα εκεί­νου του πα­λιαν­θρώ­που, έκα­μα τον εξής λο­γα­ρια­σμό με τ’ ακίλ μου κι εί­πα: αυ­τή η μη­λιά, που έν΄ μες στον μπα­ξέ της μη­τρό­πο­λης, μπο­ρεί να έν’ μη­λέ­γα· κι έν’ μη­λέ­γα όχι γι’ άλ­λον λό­γο, πα­ρά για­τί ο δά­σκα­λος δέρ­νει! Η μη­λιά όμως, όπου έν’ μες στον μπα­ξέ μας, έν’ μη­λιά, για­τί έν’ μη­λιά! Ιτσά τα βρή­κα­με με τον δά­σκα­λο.

Αλ­λά έλα τώ­ρα π’ αρ­χί­νη­σ’ ένας τρο­με­ρός κα­βγάς με­τα­ξύ της μη­λιάς και της μη­λέ­γας μες στο κε­φά­λι μου! Το πρά­μα μπο­ρεί να φαί­ν’ται πα­ρά­ξε­νο, να φαί­ν’ται αστείο, αλ­λ’ εγώ δεν χω­ρα­τεύω.

Η μη­λιά –δη­λα­δή, όπως λέ­γουν οι ψυ­χο­λό­γοι, το σου­λού­π’ της λέ­ξης μη­λιά– ρου­κώ­θ’κε στην ψυ­χή μου συγ­χρό­νως με το σου­λού­π’ του δέ­ντρου και σε μια επο­χή, κα­τά την οποία όλες οι αι­σθή­σεις μου εί­χαν ανοι­χτές τ’ς πόρ­τες και δέ­χο­νταν ευ­χα­ρί­στως κά­θε τι, που ερ­χό­ταν συ­στη­μέ­νο ή πε τη νι­νέ μου ή πε τους γνω­στούς μου να μέ­ν’ μες στο κε­φά­λι μου. Κι επει­δή τό­τες υπήρ­χε πο­λύ ορ­τα­λί­κι λέ­φτε­ρο, κά­θε σου­λού­π’ που ‘μπαι­νε, έστη­νε τον θρό­νο του και γυρ­λι­στού­σε όσο και όπως τ’ άρε­σε κα­λύ­τε­ρα και ήταν σαν νοι­κο­κυ­ρά μες στο κο­νά­κι της. Ιτσά το έκα­μαν τό­σα άλ­λα, ιτσά το έκα­με κι η μη­λιά. Αλ­λά αυ­τή η τε­λευ­ταία, εκεί που κά­θο­νταν τό­σα χρό­νια στην ησυ­χία της και εί­χε πλέ­ον το σπι­τι­κό της και τους φί­λους της -σου­λού­πια, με τα οποία έζη­σε μα­ζί τό­σο και­ρό στην ψυ­χή μου και τ’ν ένω­σαν τό­σες σχέ­σεις προς αυ­τά και συγ­γέ­νειες- λο­γιά­ζει μία μέ­ρα την κυ­ρά τη μη­λέ­γα, που ρου­κώ­θ’κε μέ­σα στο κε­φά­λι μου ξαφ­νι­κά-ξαφ­νι­κά, τό­σο μο­νά­χη κι όμως τό­σο ξι­πα­σμέ­νη, να της λέ­γει της μη­λιάς «σή­κω συ να κά­τσω εγώ!». Μπα! εί­πε η μη­λιά, και πώς γί­ν’ται αυ­τό! Εγώ ‘μαι εδώ τό­σα χρό­νια, τ’ ορ­τα­λί­κ’ που βα­στώ το βρή­κα αδέ­σπο­το και το ζά­πω­σα πρώ­τη-πρώ­τη. Και ποια εί­σαι συ, που ήρ­τες να μου το πά­ρεις; Και φώ­να­ξε την πα­ρέα της και τη ρώ­τη­σε: Ποιά εί­ν’, πα­ρα­κα­λώ, του λό­γου της; Την ξέ­ρε­τε; Όχι, όχι! Απάντ’σαν όλες με μια φω­νή και συμ­μά­χη­σαν με τη μη­λιά και αρ­χί­νη­σαν να διώ­χνουν τη μη­λέ­γα κα­κήν κα­κώς έξω! Έξω, ξέ­νη. Δεν ται­ριά­ζεις μα­ζί μας! Δεν σε ξέ­ρου­με! Δεν σε θέ­λου­με! Τό­τε το σου­λού­π’ της μη­λέ­γας πή­ρε τη βο­ή­θεια της πε το σου­λού­π’ του δα­σκά­λου, τα σου­λού­πια των τι­μω­ριών και ξα­να­μπαί­νει πά­λε στ’ ακίλ μου, ως άν­θρω­πος, που θέ­λει να νε­κα­τω­θεί στο κο­νά­κι των άλ­λων με τ’ν άδι­κη βο­ή­θεια τσια­νταρ­μά­δων. Αλ­λά κα­τα­λα­βαί­ν’τε πως ο δά­σκα­λος τι­μω­ρεί, όχι όμως και το σου­λού­π’ του· πως οι ξυ­λιές προ­κα­λούν πό­νο, όχι όμως και οι θύ­μη­σες των ξυ­λιών. Και λοι­πόν δια­μαρ­τυ­ρή­θ’κε άφο­βα πλέ­ον ενα­ντί­ον αυ­τής της πα­ρέμ­βα­σης ολά­κε­ρη η ψυ­χή μου και:

― Έξω! Έξω! έστει­λα τους ει­σβο­λείς στο διά­βο­λο.

Μό­νο όσες φο­ρές με ρω­τού­σι ο αλη­θι­νός δά­σκα­λος πώς το λεν το δέ­ντρο απα­ντού­σα ότι το λέ­νε μη­λέ­αν, αφού δα δεν ήταν για το δέ­ντρο του μπα­ξέ μας. Μα κι αυ­τό έπα­ψε με­τά πε λί­γο· επει­δή και ο αλη­θι­νός δά­σκα­λος σι­κτιρ­ντί­στ’κε κα­κήν κα­κώς όχι μό­νον πε την ψυ­χή μου, αλ­λά και πε το χω­ριό μας. Πως μα­ζί του έφυ­γαν και όλοι εκεί­νοι οι ονο­μα­στι­κοί θε­γοί και ήρω­γες, που εί­χαν πλημ­μυ­ρί­σει το χω­ριό μας, δεν χρειά­ζε­ται να σας το πω. Εκεί­νο, που μας εν­διέ­φε­ρε εδώ, έν’ ότι η μη­λιά δεν έγι­νε μη­λέ­γα και ότι εγώ, με όλο κεί­νο το δάρ­σι­μο και τα μα­λώ­μα­τα, έμει­να χω­ρίς να μά­θω στο σχο­λειό τι πράγ­μα έν’ η μη­λιά!

Όσοι πε τους ανα­γνώ­στες της Εβδο­μά­δος ανή­κουν σ’ αυ­τούς που δια­βά­ζ’νε πά­ντα οποιο­δή­πο­τε άρ­θρο πε τ’ν αρ­χή ως το τέ­λος μπο­ρούν να στα­μα­τή­σ’ν’ εδώ το διά­βα­σμα, για­τί η ιστο­ρία μου τέ­λειω­σε. Όσοι όμως έχουν την κα­κιά συ­νή­θεια να δια­βά­ζ’νε μό­νον τους επι­λό­γους, ας μά­θουν του­λά­χι­στον πε δω πως η μα­νία αυ­τών που θέ­λουν να δι­δά­σκουν όχι τη φύ­ση των πραγ­μά­των, ντα­για­ντώ­ντας τα με τα γνω­στά τους ονό­μα­τα, αλ­λά άγνω­στα λό­για, με τα οποία απαι­τούν να ονο­μά­ζο­νται άγνω­στα πράγ­μα­τα, κά­νει τ’ν ελ­λη­νι­κή μόρ­φω­ση κού­ρα­ση χω­ρίς τε­λειω­μό και κα­τα­δι­κά­ζει το έθνος πε πνευ­μα­τι­κή πεί­να στον χει­ρό­τε­ρο θά­να­το! Γι’ αυ­τό, το ζή­τη­μα σχε­τι­κά με τ’ν ελ­λη­νι­κή γλώσ­σα έν’, για μέ­να, όπως εί­πα, πιο ου­σιώ­δες πε τ’ ανα­το­λι­κό.

[  ΤΟ ΑΡ­ΧΙ­ΚΟ ΚΕΙ­ΜΕ­ΝΟ  ]

Γε­ώρ­γιος Βι­ζυ­η­νός:  Δια­τί η μη­λιά δεν έγι­νε μη­λέα

Αγα­θή τύ­χη, ανε­κι­νή­θη εσχά­τως το πε­ρί νε­ο­ελ­λη­νι­κής γλώσ­σης ζή­τη­μα, το ου­σιω­δέ­στε­ρον, κα­τ’ εμέ, των όσα έπρε­πε να επα­σχο­λούν το ημέ­τε­ρον έθνος, ου­σιω­δέ­στε­ρον ίσως και αυ­τού ακό­μη του ανα­το­λι­κού ζη­τή­μα­τος. Πλην, ανα­γνώ­σται και ανα­γνώ­στριαι, όσοι υπο­λεί­πε­σθε ακό­μη της Με­γά­λης ημών Ιδέ­ας θια­σώ­ται, μη εκ­πλα­γεί­τε δια την άμε­σον ταύ­την συ­σχέ­τι­σιν του ζω­τι­κο­τέ­ρου των ζη­τη­μά­των με την γραμ­μα­τι­κήν των σχο­λα­στι­κών της Ελ­λά­δος. Το γνω­ρί­ζω: Οι κα­λό­γη­ροι φρο­νούν ότι θα υπά­γο­μεν όλοι εις τον διά­βο­λον, όσοι δεν απο­κλη­ρού­μεν τους υιούς και τας θυ­γα­τέ­ρας ημών, δια ν’ αφιε­ρώ­σο­μεν τα κτή­μα­τά μας εις τα μο­να­στή­ρια, προς ψυ­χι­κήν σω­τη­ρί­αν. Οι συγ­γρα­φείς πρε­σβεύ­ουν, ως άρ­θρο πί­στε­ως ιδί­ας, ότι πρό­ο­δος εθνι­κή δεν εί­ναι δυ­να­τό να γί­νει, ενό­σω έκα­στος των Ελ­λή­νων δεν σπεύ­δει να εγ­γρα­φεί συν­δρο­μη­τής εις τα βι­βλία των, προ­πλη­ρώ­νων, εν­νο­εί­ται, την συν­δρο­μήν του. Και εγώ λοι­πόν ημπο­ρώ να φα­νώ υπο­θέ­των ότι η Ελ­λάς δεν θα λύ­σει το ανα­το­λι­κόν ζή­τη­μα υπέρ εαυ­τής, ει­μή δια των απο­λύ­των γε­νι­κών και των απα­ρεμ­φά­των. Και έρ­χο­μαι επο­μέ­νως ενταύ­θα να πα­ρα­στή­σω το σύν­θη­μα του μέλ­λο­ντος με­γα­λεί­ου της πα­τρί­δος ως συ­νι­στά­με­νον εις ου­δέν άλ­λο, ει μη εις λέ­ξεις, λέ­ξεις, λέ­ξεις! «Όχι! Ο λό­γος, δια τον οποί­ον συν­δέω το γλωσ­σι­κόν της Ελ­λά­δος ζή­τη­μα με το άλ­λο, το απο­βλέ­πον του­τ’ αυ­τό την ύπαρ­ξίν της, εί­ναι… Αλ­λά κα­λύ­τε­ρα να τον μα­ντεύ­ση­τε μό­νοι σας εν τω με­τα­ξύ ανα­γι­νώ­σκο­ντες. Το ανά­γνω­σμα όμως, όπερ σας προ­σφέ­ρω, δεν εί­ναι πα­ρά μία ιστο­ρία. Μία ιστο­ρία τό­σον απλή και συ­νή­θης, ώστε απο­ρώ πως δεν την έχει καμ­μία εκ των με­γά­λων επι­φυλ­λί­δων, κα­νέ­να από τα ογκώ­δη βι­βλία, όσα εγρά­φη­σαν εσχά­τως πε­ρί του οποία πρέ­πει να εί­ναι η γλώσ­σα των ση­με­ρι­νών Ελ­λή­νων! Ιδού η ιστο­ρία.

Όταν ήμουν μα­θη­τής του αλ­λη­λο­δι­δα­κτι­κού σχο­λεί­ου της πα­τρί­δος μου, εί­χον ιδιαι­τέ­ραν αδυ­να­μί­αν εις την μη­λιά. Δεν εν­νοώ την Μη­λιά την θυ­γα­τέ­ρα του γεί­το­νός μου, αλ­λά την γλυ­κο­μη­λιά, το δέν­δρον, το οποί­ον εστό­λι­ζε τον κή­πο μας. Ήτο πο­λύ πε­ρί­ερ­γον δέν­δρον αυ­τή η μη­λιά: Έκα­μνεν άν­θη και καρ­πούς, όπως πά­σα εξα­δέλ­φη της, κα­τά το θέ­ρος και πά­λιν άν­θη και καρ­πούς κα­τά το φθι­νό­πω­ρον. Επει­δή δε ήτο η πρώ­τη μη­λιά, την οποί­αν εγνώ­ρι­σα εις την ζω­ήν μου, και η μό­νη, ήτις με ήρε­σκε πλέ­ον των άλ­λων, έμα­θον να ονο­μά­ζω και όλα τα δέν­δρα μη­λιές, όσα εί­χον τα αυ­τά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά και έκα­μνον μή­λα όπως τα της ιδι­κής μας, αν και δεν εκαρ­πο­φό­ρουν εκεί­ναι, όπως αυ­τή, δύο φο­ράς το έτος. Εν τού­τοις, με όλην την με­τα­ξύ εμού και της μη­λιάς πα­λαιάν φι­λί­αν και συ­μπά­θειαν, δεν ημπο­ρώ να εί­πω ότι εγνώ­ρι­ζε κα­λά- κα­λά ο είς τον άλ­λον. Δεν ηξεύ­ρω αν και η μη­λιά προ­σε­πά­θη­σε πο­τέ να εν­νο­ή­σει τι πράγ­μα ημήν εγώ, όστις έπαι­ζον τό­σον συ­χνά υπό την σκιάν της ή εκα­θή­μην ιπ­πα­στί επί των κλά­δων της. Εν­θυ­μού­μαι όμως πο­λύ κα­λά ότι εγώ, προ πά­ντων κα­τά τον και­ρόν της αν­θή­σε­ώς της, εσυ­νή­θι­ζον να ίστα­μαι εν τι­νί απ’ αυ­τής απο­στά­σει, με τας χεί­ρας εστη­ριγ­μέ­νας επί των λα­γό­νων, τους οφθαλ­μούς ατε­νείς προς τον θαυ­μά­σιον, τον ερυ­θρό­λευ­κον αυ­τής στο­λι­σμόν, απο­ρών κα­τ’ εμαυ­τόν επί πολ­λήν ώραν τι πράγ­μα να εί­ναι άρα­γε αυ­τό το δέν­δρον! Τι πράγ­μα να εί­ναι. Αλ­λ’ όσω και αν ηπό­ρουν, όσο και αν ηρώ­των τους πε­ρί εμέ, η από­κρι­σις ήτο πά­ντο­τε η αυ­τή, ότι δη­λα­δή το δέν­δρον εκεί­νο ήτο μη­λιά. Κα­λά! Αλ­λά η μη­λιά τι πράγ­μα εί­ναι;…

Όταν έφε­ρον εις το χω­ρί­ον μας νέ­ον δι­δά­σκα­λον ήλ­πι­σα εν­δο­μύ­χως ότι θα εμάν­θα­νον πλέ­ον τι πράγ­μα εί­ναι η μη­λιά, διό­τι πριν φτά­σει ο φρα­γκο­φο­ρε­μέ­νος εκεί­νος κύ­ριος εις το χω­ρί­ον μας διε­δό­θη με­τα­ξύ των παι­δί­ων ότι ήτο πο­λύ κα­λύ­τε­ρος από τον πα­λαιόν και τα ήξευ­ρε όλα πε­ρι­γραμ­μά­του. Η φή­μη δεν διε­ψεύ­σθη. Διό­τι, μό­λις ελ­θών ο κα­χε­κτι­κός εκεί­νος νε­α­νί­σκος, ανέ­γνω­σε τα ονό­μα­τά μας εκ του κα­τα­λό­γου και αμέ­σως εύ­ρεν ότι ήσαν όλα εσφαλ­μέ­να και ότι ο πρώ­ην ημών δι­δά­σκα­λος ήτο χαϊ­βά­νι. Και επή­ρε λοι­πόν το κον­δύ­λι και ήρ­χι­σε να μας διορ­θώ­νει τα ονό­μα­τά μας.

― Πως σε λέ­γουν εσέ­να;
― Θε­ό­δω­ρο Μπε­ρά­το­γλου.
― Όχι, βρε χαϊ­βά­νι! Θου­κυ­δί­δη σε λέ­γουν. Θου­κυ­δί­δη Μπε­ρά­το­γλου. Εσέ­να, πως σε λέν;
― Δη­μή­τρη Ντε­μιρ­τζό­γλου.
― Όχι, βρε χαϊ­βά­νι! Δη­μο­σθέ­νη Ντε­μιρ­τζό­γλου.

Και ού­τω κα­θ’ εξής εν μια ημέ­ρα με­τέ­βα­λεν, ο αθε­ό­φο­βος, όλα τα βα­πτι­στι­κά μας ονό­μα­τα, αρ­σε­νι­κά και θη­λυ­κά, τοιου­το­τρό­πως ώστε, αν συ­νέ­βαι­νε να έλ­θει κα­τ’ εκεί­νη την επο­χήν εις το χω­ρί­ον μας ξέ­νος τις εκ των αγα­θών φι­λελ­λή­νων, θα επί­στευ­εν αναμ­φι­βό­λως ότι ανε­κά­λυ­ψεν αίφ­νης την αρ­χαί­αν Ελ­λά­δα ολο­ζώ­ντα­νον, με όλους αυ­τής τους θε­ούς, τας θε­άς, τους ημι­θέ­ους και τους ήρω­ας, τους ποι­η­τάς και τους σο­φούς της φοι­τώ­ντας εις το αλ­λη­λο­δι­δα­κτι­κόν σχο­λεί­ον, γυ­μνούς μεν τους πό­δας και ασκε­πείς την κε­φα­λήν, όπως άλ­λο­τε, αλ­λά βρα­κο­φο­ρού­ντας και γε­λε­κο­φο­ρού­ντας και αντε­ρο­φο­ρού­ντας!
Όπως δή­πο­τε, όταν ο ασυ­νεί­δη­τος εκεί­νος άν­θρω­πος, έπει­σε τον κό­σμον ότι εγώ δεν εί­μαι του Γε­ωρ­γή του χω­ρί­ου μου, αλ­λά ο Γορ­γί­ας, το πράγ­μα δεν μου ήγ­γι­σε τό­σον δα την καρ­δία μου· το επή­ρα δι’ αστεί­ον. Άλ­λω­στε εγώ δεν ωνό­μα­ζον πο­τέ τον εαυ­τόν μου και η με­τα­βο­λή απέ­βλε­πε τους όσοι έμελ­λον να με κα­λώ­σι με το νέ­ον μου όνο­μα.
Αλ­λά τα πε­ρι­γραμ­μά­του του δι­δα­σκά­λου μας δεν πε­ριω­ρί­σθη­σαν εις τα ονό­μα­τά μας μό­νον. Δις η τρις της εβδο­μά­δος ηγ­γά­ρευέ τι­νας εξ ημών δια να ξε­βο­τα­νί­ζο­μεν τον κή­πο της μη­τρο­πό­λε­ως. Εγώ δεν έβλε­πον την ώραν να έλ­θη η σει­ρά μου. Εν τω κή­πω υπήρ­χεν έν δέν­δρον αν­θι­σμέ­νον ως το ιδι­κόν μας. Χω­ρίς άλ­λο θα εμάν­θα­νον τι πράγ­μα εί­ναι αυ­τό το δέν­δρον. Όταν, τέ­λος, αγ­γα­ρευ­θείς και εγώ, ευ­ρέ­θην με­τά του δι­δα­σκά­λου ενώ­πιον της μη­λιάς:

― Τι πράγ­μα εν’ αυ­τό το δέν­δρον, δά­σκα­λε, τον ηρώ­τη­σα, δεί­ξας προς αυ­τόν δια του δα­κτύ­λου.
― Μη­λέα, απε­κρί­θη εκεί­νος.
― Όχι! απή­ντη­σα εγώ, δεν το ξέ­ρεις! Αυ­τό ν’ μη­λιά!

Ήτο η κα­κή ώρα που το εί­πα, διό­τι από τό­τε ήρ­χι­σαν τα βά­σα­νά μου με αυ­τόν τον δι­δά­σκα­λον. Θε­ούς και αν­θρώ­πους μαρ­τύ­ρο­μαι, ότι εγώ ηρώ­τη­σα ου­χί πε­ρί του ονό­μα­τος ―το όνο­μα το ήξευ­ρον ― αλ­λά πε­ρί του πράγ­μα­τος: τι πράγ­μα εί­ναι το δέν­δρον ήθε­λον να μά­θω, τί­πο­τε άλ­λο. Ο δι­δά­σκα­λος μου όμως, δεν ηξεύ­ρω τι πα­θών, απε­φά­σι­σεν απ’ εκεί­νης της στιγ­μής να με μά­θη και κα­λά ότι η μη­λιά δεν εί­ναι μη­λιά, αλ­λά μη­λέα!

― Πες πως το λέ­νε μη­λέα! εκραύ­γα­ζεν έξαλ­λος ο ισχνός και χλω­μός νε­α­νί­σκος, κρα­τών με από το ωτί­ον και δει­κνύ­ων το δέν­δρον.
― Μπα, π’ ανά­θε­μά τον! εσκε­πτό­μην εγώ ηγα­να­κτι­σμέ­νος, πως ημπο­ρεί αυ­τό πο­τέ να γί­νει η μη­λιά μη­λέ­γα! Αυ­τό εί­ναι το ίδιο δέν­δρο που έχου­μεν εις τον κή­πον μας, κά­μνει τα αυ­τά άν­θη, τα αυ­τά φύλ­λα, τους αυ­τούς καρ­πούς, δεν ημπο­ρεί πα­ρά να εί­ναι και αυ­τό μη­λιά, όπως η εδι­κή μας. Το ξέ­υ­ρω από μιας αρ­χής, με το έμα­θεν η μη­τέ­ρα μου. Το λέ­γει όλος ο κό­σμος! Εγώ ποί­ον να πι­στεύ­σω πε­ρισ­σό­τε­ρον, την μη­τέ­ρα μου και τους χω­ρια­νούς μου ή αυ­τόν τον ξέ­νον, που ήλ­θε να μας αλ­λά­ξει τα ονό­μα­τά μας!

― Όχι δά­σκα­λε, δεν το ξέ­ρεις! απε­κρι­νό­μην οσά­κις με ηρώ­τα· αυ­τό ν’ μη­λιά!
― Μπα; Έτσι θες εσύ, χαϊ­βά­νι; Τώ­ρα να σε δεί­ξω εγώ πώς το λέν.

Και ―αυ­τού σε τρώ­γει, αυ­τού σε πο­νεί― μου έδω­κεν ο αθε­ό­φο­βος τεσ­σα­ρά­κο­ντα πα­ρά μί­αν, οξύ­τα­τα κραυ­γά­ζων εν τω με­τα­ξύ να ει­πώ ότι η μη­λιά δεν εί­ναι μη­λιά, αλ­λά μη­λέα!

Τώ­ρα πρέ­πει να ηξεύ­ρε­τε ότι εις το χω­ρί­ον μου επι­κρα­τεί μια φυ­σι­κή κα­τά της χα­σμω­δί­ας αντι­πά­θεια, συ­νε­πεία δε ταύ­της αι πλεί­σται των λέ­ξε­ών μας υπό­κει­νται εις εκ­θλί­ψεις πολ­λάς και συ­νι­ζή­σεις, ενώ άλ­λαι τι­νές λαμ­βά­νουν το γ με­τα­ξύ των φω­νηέ­ντων, ως τα θε­γός, νέ­γος, ωραί­γα, αντί θε­ός, νέ­ος, ωραία κτλ. Εί­χον λοι­πόν εγώ ο δυ­στυ­χής όχι μό­νο να θυ­σιά­σω την μη­λιά εις τη μη­λέ­αν, αλ­λά και να υπερ­νι­κή­σω την αντι­πά­θειαν ταύ­την, να προ­φέ­ρω δη­λα­δή μη­λέα αντί μη­λέ­γα. Κα­τόρ­θω­μα, προς το οποί­ον δεν με εβο­ή­θουν τό­τε τα φω­νη­τι­κά μου όρ­γα­να. Φα­ντά­ζε­σθε λοι­πόν τι υπέ­φε­ρα από τον μο­νο­μα­νή εκεί­νον δι­δά­σκα­λον, έως ότου κα­τορ­θώ­σω και το εν και το άλ­λον, και να ει­πώ επί τέ­λους ότι η μη­λιά εί­ναι μη­λέα!

Εν τού­τοις, όταν με­τ’ ολί­γον, με­τα­βάς εις τον οί­κον μας, εί­δον το ωραί­ον μας δέν­δρον αν­θο­βο­λούν και μυ­ρο­βό­λον εν τω κή­πω, κο­λα­κευ­τι­κώς πε­ρι­βομ­βού­με­νον υπό των επ’ αυ­τού πε­το­μέ­νων με­λισ­σών, ησθάν­θην τό­σην εντρο­πήν, τό­σην εντρο­πήν! Ενό­μι­ζον ότι έκα­στος των πρα­σί­νων οφθαλ­μών του με έβλε­πε θυ­μω­μέ­νος· έκα­στον των αν­θέ­ων του ήνοι­γε τα χεί­λη να με εί­πει ότι τα επρό­δω­σα… Και μοι εφά­νη ότι ο γε­νι­κός εκεί­νος βόμ­βος ήτο πι­κρός της ανοη­σί­ας μου έλεγ­χος! Και πώς να μη με ει­πούν ανό­η­τον και πώς να μη μ’ ελέγ­ξουν, αφού το δέν­δρον, το οποίο έβλε­πα ενώ­πιόν μου, ήτο όλως διό­λου το αυ­τό με το δέν­δρον της μη­τρο­πό­λε­ως και όμως εγώ το αρ­νή­θη­κα και εί­πα ότι δεν εί­ναι μη­λιά, αλ­λά μη­λέα!

Εν­θυ­μού­μαι ότι όλην εκεί­νην την νύ­κτα έβλε­πον εις τον ύπνον μου τα άν­θη της μη­λιάς ως άπει­ρον πλη­θύν μι­κρο­σκο­πι­κών ωραί­ων λευ­κο­φό­ρων κο­ρα­σί­ων, τα οποία με πε­ριε­βόμ­βουν πα­ρα­πο­νού­με­να, επι­πλήτ­το­ντα, ελέγ­χο­ντά με δια την ανοη­σί­αν μου.

Όταν την επιού­σαν ει­σήλ­θον εις το σχο­λεί­ον, έρ­ρι­ψα επί το δι­δα­σκά­λου πε­ρι­φρο­νη­τι­κόν, προ­κλη­τι­κόν βλέμ­μα.

― Πως το λέ­γουν το δέν­δρο που σε εί­πα, βρε χαϊ­βά­νι; με ηρώ­τη­σεν εκεί­νος χαι­ρε­κά­κως.
― Μη­λιά, δά­σκα­λε, απά­ντη­σα εγώ με­τά πεί­σμα­τος και προ­έ­βην εις την θέ­σιν μου.

Αλ­λά δεν επρό­φθα­σα να κα­θή­σω και με συ­νέ­λα­βεν ο σκλη­ρός από του ωτί­ου και ήρ­χι­σεν πά­λιν να με βα­σα­νί­ζει. Δεν εί­ναι πο­λύ τι­μη­τι­κόν δια το γέ­νος των δα­σκά­λων να σας δι­η­γη­θώ πο­σά­κις ετι­μω­ρή­θην δια να ει­πώ και κα­λά ότι η μη­λιά εί­ναι μη­λέα· διό­τι εν­νο­εί­ται ότι έπρε­πεν επί τέ­λους να εν­δώ­σω και να το ει­πώ, άλ­λως εκιν­δύ­νευ­εν η ζωή μου. Εν τού­τοις –το λέ­γω προς ικα­νο­ποί­η­σιν της ιδι­κής μας της μη­λιάς– αυ­τήν δεν την επρό­δω­σα. Και ιδού πώς:
Αφού εί­δον ότι δεν ηδυ­νά­μην ν’ αν­θέ­ξω πλέ­ον εις την σκλη­ρό­τη­τα του απαν­θρω­πα­ρί­ου εκεί­νου, έκα­μα τον εξής λο­γα­ρια­σμόν με την συ­νεί­δη­σίν μου και εί­πον: αυ­τή η μη­λιά, που εί­ναι μέ­σα εις το κή­πον της μη­τρο­πό­λε­ως, ημπο­ρεί να εί­ναι μη­λέα· και εί­ναι μη­λέα όχι δι’ άλ­λον λό­γον, πα­ρά διό­τι ο δι­δά­σκα­λος δέρ­νει! Η μη­λιά όμως, όπου εί­ναι μέ­σα εις τον κή­πο μας, εί­ναι μη­λιά, διό­τι εί­ναι μη­λιά! Τοιου­το­τρό­πως συ­νε­βι­βά­σθη­μεν με τον δι­δά­σκα­λον.
Αλ­λά έλα τώ­ρα όπου ήρ­χι­σε μια τρο­με­ρά δια­μά­χη με­τα­ξύ της μη­λιάς και της μη­λέ­ας εντός της κε­φα­λής μου! Το πράγ­μα ημπο­ρεί να φαί­νε­ται πα­ρά­ξε­νον, να φαί­νε­ται αστεί­ον, αλ­λ’ εγώ δεν χω­ρα­τεύω.

Η μη­λιά –δη­λα­δή, κα­θώς λέ­γουν οι ψυ­χο­λό­γοι, η πα­ρά­στα­σις της λέ­ξε­ως μη­λιά– εμ­βή­κεν εις την ψυ­χήν μου συγ­χρό­νως με την πα­ρά­στα­σιν του δέν­δρου και εις έναν και­ρόν, κα­τά τον οποί­ον όλαι αι αι­σθή­σεις μου εί­χον ανα­πε­πτα­μέ­νας τας θύ­ρας και εδέ­χο­ντο ευ­χα­ρί­στως κά­θε τι, το οποί­ον ήρ­χε­το συ­στη­μέ­νον ή από την μη­τέ­ρα μου ή από τους οι­κεί­ους μου να κα­τοι­κή­σει εντός της κε­φα­λής μου. Επει­δή δε τό­τε ήτο πο­λύς τό­πος δια­θέ­σι­μος, εκά­στη πα­ρά­στα­σις, η οποία ει­σήρ­χε­το, έστη­νε τον θρό­νον της και εκά­θι­ζεν όσον και όπως της ήρε­σκε κα­λύ­τε­ρα και ήτο ωσάν οι­κο­κυ­ρά μέ­σα εις το σπί­τι της. Έτσι το έκα­μον τό­σαι άλ­λαι, έτσι το έκα­με και η μη­λιά. Αλ­λά αυ­τή η τε­λευ­ταία, εκεί όπου εκά­θη­το τό­σα χρό­νια εις την ησυ­χία της και εί­χε πλέ­ον το σπι­τι­κόν της και τους φί­λους της –πα­ρα­στά­σεις, με τας οποί­ας συ­νέ­ζη­σε τό­σον και­ρόν εις την ψυ­χήν μου και συ­νέ­δε­σε τό­σας σχέ­σεις προς αυ­τάς και συγ­γε­νεί­ας– βλέ­πει μί­αν ημέ­ρα την κυ­ρά την μη­λέα, που εμ­βαί­νει μέ­σα στο κε­φά­λι μου έξαφ­να - έξαφ­να, τό­σον μο­νά­χη και όμως τό­σο ξιπ­πα­σμέ­νη, να της λέ­γει της μη­λιάς «σή­κω συ να κά­τσω εγώ!». Μπα! εί­πεν η μη­λιά, και πώς γί­νε­τ’ αυ­τό! Εγώ εί­μαι εδώ τό­σα χρό­νια, τον τό­πο που κρα­τώ τον ηύ­ρα αδέ­σπο­το και έκα­μα κα­το­χήν δι­καιώ­μα­τι προ­τε­ραιό­τη­τος. Και ποια εί­σαι συ, που έρ­χε­σαι να μου τον πά­ρεις; Και φώ­να­ξε τας σχε­τι­κάς της και φί­λας της και τας ηρώ­τη­σε: Ποιά εί­ναι, πα­ρα­κα­λώ, του λό­γου της; Την γνω­ρί­ζε­τε; Όχι, όχι! απά­ντη­σαν όλαι ομο­φώ­νως και συ­νε­μά­χη­σαν με την μη­λιάν και ήρ­χι­σαν να εκ­διώ­κουν την μη­λέ­αν κα­κήν κα­κώς έξω! Έξω, ξέ­νη. Δεν ται­ριά­ζεις μα­ζί μας! Δεν σε γνω­ρί­ζο­μεν! Δεν σε θέ­λο­μεν! Τό­τε η πα­ρά­στα­σις της μη­λέ­ας ελάμ­βα­νεν εις επι­κου­ρί­αν της την πα­ρά­στα­σιν του δι­δα­σκά­λου, τας πα­ρα­στά­σεις των τι­μω­ριών και ει­σέρ­χε­ται εκ νέ­ου εις την συ­νεί­δη­σίν μου, ως άν­θρω­πος, όστις θέ­λει να πα­ρέμ­βει εις την ιδιο­κτη­σί­αν των άλ­λων διά της αδί­κου υπο­στη­ρί­ξε­ως αστυ­νο­μι­κών ορ­γά­νων. Αλ­λά κα­τα­λαμ­βά­νε­τε ότι ο δι­δά­σκα­λος τι­μω­ρεί, όχι όμως και η πα­ρά­στα­σίς του· ότι οι ρα­βδι­σμοί προ­ξε­νούν πό­νον, όχι όμως και η ανά­μνη­σις των ρα­βδι­σμών. Και λοι­πόν εξα­νέ­στη αφό­βως πλέ­ον κα­τά της τοιαύ­της πα­ρεμ­βά­σε­ως ολό­κλη­ρος η ψυ­χή μου και:

― Έξω! Έξω! έστει­λα τους ει­σβο­λείς κα­τά δια­βό­λου.

Μό­νο οσά­κις με ηρώ­τα ο αλη­θι­νός δι­δά­σκα­λος πώς το λέ­γουν το δέν­δρον απε­κρι­νό­μην ότι το λέ­γουν μη­λέ­αν, αφού δα δεν επρό­κει­το πε­ρί του δέν­δρου του κή­που μας. Αλ­λά και τού­το έπαυ­σε με­τ’ ολί­γον· διό­τι και ο αλη­θι­νός δι­δά­σκα­λος εδιώ­χθη κα­κήν κα­κώς όχι μό­νον από του πε­ριε­χο­μέ­νου της ψυ­χής μου, αλ­λά και από του χω­ρί­ου μας. Ότι με­τ’ αυ­τού έφυ­γαν και πά­ντες εκεί­νοι οι ονο­μα­στι­κοί θε­οί και ήρω­ες, δι’ ων επλημ­μύ­ρι­σε το χω­ρί­ον μας, εί­ναι πε­ριτ­τόν να σας το εί­πω. Εκεί­νο, το οποί­ον μας εν­διέ­φε­ρεν ενταύ­θα, εί­ναι ότι η μη­λιά δεν έγι­νε μη­λέα και ότι εγώ, με όλους εκεί­νους τους δαρ­μούς και τα μα­λώ­μα­τα, έμει­να χω­ρίς να μά­θω εν τω σχο­λείω τι πράγ­μα εί­ναι η μη­λιά!

Όσοι των ανα­γνω­στών της Εβδο­μά­δος ανή­κου­σιν εις τους ανα­γι­νώ­σκο­ντας παν οιον­δή­πο­τε άρ­θρον απ’ αρ­χής μέ­χρι τέ­λους δύ­να­νται να δια­κό­ψουν ενταύ­θα την ανά­γνω­σιν, διό­τι η ιστο­ρία μου ετε­λεί­ω­σεν. Όσοι όμως έχου­σι την κα­κήν συ­νή­θειαν ν’ ανα­γι­νώ­σκω­σι μό­νον τους επι­λό­γους, ας μά­θω­σι του­λά­χι­στον εντεύ­θεν ότι η μα­νία των θε­λό­ντων να δι­δά­σκω­σιν ου­χί την φύ­σιν των πραγ­μά­των, ει­σά­γο­ντες τα τε­λευ­ταία υπό τα γνω­στά αυ­τών ονό­μα­τα, αλ­λά αγνώ­στους λέ­ξεις, δι’ ων απαι­τού­σι να ονο­μά­ζο­νται άγνω­στα πράγ­μα­τα, κα­θι­στά την ελ­λη­νι­κήν μόρ­φω­σιν σι­σύ­φειον μό­χθον και κα­τα­δι­κά­ζει το έθνος εις τον δια πνευ­μα­τι­κής ασι­τί­ας χεί­ρι­στον θά­να­τον! Δια τού­το το πε­ρί ελ­λη­νι­κής γλώσ­σης εί­ναι, κα­τ’ εμέ, ως εί­πον, ου­σιω­δέ­στε­ρον πα­ρά το ανα­το­λι­κόν ζή­τη­μα.