Αν φτερουγίσουνε τα ψάρια / μην ξυπνήσεις· / σκέψου πως είναι / χελιδονόψαρα / ή τα φτερά του λογισμού σου
————ΓΙΩΡΓΟΣ ΣEΦΕΡΗΣ
Πουλί ή ψάρι; Ψάρι ή πουλί; Πόσο πουλί και πόσο ψάρι; Αυτά είναι τα βασικά ερωτήματα που απασχολούν, μάλιστα, από αρχαιοτάτων ετών, το χελιδονόψαρο, το εξωτικής ομορφιάς, ιπτάμενο και καταδυτικό είδος της οικογένειας των Εξωτοιτίδων.
Με λίγα λόγια, το χελιδονόψαρο δέχεται ότι μπορεί να είναι και πουλί και ψάρι –υψίστη ωριμότητα– αλλά όταν αναρωτιέται πόσο ψάρι ή πόσο πουλί είναι –υψίστη βλακεία– αυτομάτως καταδικάζεται και οδηγείται αναπόφευκτα σε μια μεγαλειωδώς βασανιστική αμφιθυμία, σαν αυτή που χαρακτηρίζει και τον σύγχρονο άνθρωπο όπως θα έλεγε και ο ψυχολόγος Γκόρντον Άλπορντ.
Ενώ λοιπόν, το όμορφο χελιδονόψαρο θα μπορούσε να γίνει μοναδικός ήρωας σε κάποιο βιβλίο του Φρίντρικ Έρλινγκς, να χαρεί την υπέροχη ζωγραφιά που του αφιέρωσε ο Μαρκ Σαγκάλ και, κυρίως, να απολαύσει το πέταγμα σαν πουλί και τις βουτιές σαν ψάρι καταλήγει ούτε το ένα να κάνει καλά ούτε το άλλο, ούτε το ένα να απολαμβάνει ούτε το άλλο, όπως έγραψε και ο βιολόγος και μέγας ταξιδευτής Τόμας Πέναντ το 1766, στον πρώτο τόμο της British Zoology: το χελιδονόψαρο, διάγει μια άθλια ζωή. Έχει απόλυτο δίκιο. Εκεί που σηκώνεται να πετάξει, η αμφιθυμία εκρήγνυται μέσα του, κάνει καμιά δεκαριά μέτρα και προσγειώνεται γρήγορα στην επιφάνεια της θάλασσας. Το ίδιο συμβαίνει κι όταν βουτά, γρήγορα ανεβαίνει στην επιφάνεια του νερού, αναλογιζόμενο ότι ίσως δεν είναι ψάρι. Επισήμως, ανήκει στα ψάρια. Εκεί το κατατάσσουν οι σεβαστοί επιστήμονες, αλλά αυτό δεν λέει τίποτε και ούτε ενδιαφέρει τελικώς που κατατάσσουν οι άλλοι κάποιον που ζει παρόμοιο μαρτύριο.
Τα ίδια ζητήματα με το χελιδονόψαρο έχουν και άλλοι οργανισμοί, όπως ο Σμαραγδένιος Θαλάσσιος Γυμνοσάλιαγκας, που ταλαντεύεται ανάμεσα από ζώο και φυτό, αντίστροφα, επίσης, τα συλλογίζεται τα πράγματα το φυτό Κόμπρα, που αναρωτιέται μην και είναι ζώο. Η πιο δύσκολη περίπτωση, όμως, είναι, κατά γενική ομολογία, αυτή του ανθρώπου, που ταλαντεύεται αδιάκοπα σαν εκκρεμές: Άγιος ή διάβολος; Σωστό ή λάθος; Έτσι ή αλλιώς;
Τα τελευταία χρόνια έχουν, παρά ταύτα, παρατηρηθεί περιπτώσεις όντων, που κατάφεραν να κάνουν την υπέρβαση, να συμφιλιωθούν με το είναι τους και να απολαμβάνουν ανένοχα τη ζωή τους, αντίθετα με τον άνθρωπο που προτιμά να συντροφεύει τον Σίσυφο στο πήγαινε-έλα του, όταν δεν απουσιάζει από την πλαγιά.
