Ωραίο, δε λέω, το κείμενο της κυρίας Ανθούλας Δανιήλ στο τεύχος 23 για τις περιπέτειες του πίνακα του Ντα Βίντσι, αλλά εξίσου ελλιπές με το χαμόγελο της Τζοκόντας.
Και πώς να μην είναι, λέω, αφού τηρεί αινιγματική σιγή γύρω από μια σημαντική συμβολή στην παγκόσμια μοναλιζολογία, τη διατριβή του Ερβέ Λε Τελιέ [Hervé Le Tellier (γενν. 1957)] Joconde jusqu’à 100 ([Έκδοση εκτός λαθρεμπορίου του Πανεπιστημίου της Σομαλίας, Τμήμα Ουλιπιανών Σπουδών (1998)].
Στο βιβλίο αυτό, μπορώ να πω, ο επίμονος φιλοπαίγμων παραθέτει 99 (όσες και οι Ασκήσεις ύφους του Ρεμόν Κενό) απόψεις για την Τζοκόντα, όπως θα μπορούσε να έχουν διατυπωθεί από διάφορους τυχάρπαστους της Ιστορίας, της λογοτεχνίας, της ζωγραφικής κ.λπ. Το βιβλίο αποδόθηκε στα ελληνικά από κάποιον Αχιλλέα Κυριακίδη, ο οποίος, στο τέλος, ομολογεί θρασύτατα ότι, αδυνατώντας να μεταφράσει δέκα από αυτές τις απόψεις, τις αντικατέστησε με δικές του, φροντίζοντας ν’ αφήσει και μία σελίδα κενή για να καταθέσει ο αναγνώστης την άποψή του (Ερβέ Λε Τελιέ, 99 + 1 απόψεις για την Τζοκόντα, εκδ. opera, 2000).
Καλό είναι, θα ’λεγα, να παραθέσω κάποιες απ’ αυτές τις απόψεις, ελπίζοντας ότι η συνεργάτις σας δε θα πέσει αυτοβούλως στο λάκκο των λεονάρντων.
Επιστολή αναγνώστη
Η άποψη της Αλίκης μέσα απ’ τον καθρέφτη
Joconwocky
Nυχτόλαμψε στην ώρα του, και τα μυξοσπλαχτούνια
γουρδούλιζαν και στρίβωναν και σκλουβανοχτυπιόντα΄,
κι εκεί που χλιμακώθηκαν τ’ αφκά και τα ζιγκούνια,
να σου παρδογκρισώθηκε κι η δύσπλαχτη η Τζοκόντα.
Η άποψη του Ζακ Πρεβέρ
Ήταν ωραία στη Φλωρεντία εκείνο το πρωί.
Ένας ζωγράφιζε.
– Έλα, είπε το παιδί,
θα παίξουμε κρυφτό.
– Εντάξει, είπε ο ζωγράφος,
τρέξε να κρυφτείς.
Έτριψε το μούσι του,
πρόσθεσε ένα αίνιγμα στον πίνακα,
άφησε κάτω το πινέλο,
έβαλε το πρόσωπό του στα χέρια του
κι έκλαψε.
Η άποψη του στοχαστή
– Τι σκέφτεσαι;
– Σκέφτομαι πως είσαι σαν την Τζοκόντα: δίνεις την εντύπωση ότι αγναντεύεις ένα τοπίο, αλλά το τοπίο είναι πίσω σου.
Η άποψη του Ζακ-Ιβ Κουστό
Αυτή τη στιγμή, η Μόνα Λίζα ανεβαίνει στο κατάστρωμα του “Calypso”. Φοράει ακόμα το θερμικό κολάν καταδύσεων από μαύρο μετάξι και το προστατευτικό της πέπλο. Τόσο ο Φάλκο όσο κι εγώ πιστεύουμε ότι η Μόνα Λίζα βιάστηκε να βγει στην επιφάνεια, χωρίς να πάρει τις απαραίτητες προφυλάξεις. Ο Φάλκο τη ρωτάει πώς αισθάνεται. Εκείνη δεν του απαντάει, αλλά έχει αυτό το αινιγματικό χαμόγελο, χαρακτηριστικό της ασθένειας των δυτών.
Η άποψη της μαμάς
– Η Μόνα μου, που λέτε, όταν ήταν μικρή δεν έτρωγε τίποτα – μα όταν σας λέω τίποτα, τίποτα! Την Παναγία των Βράχων μάς έβγαζε για να βάλει μια μπουκιά στο στόμα της! Ακόμα κι εκείνα τα τυράκια που της άρεσαν στην αρχή… αυτά με την αγελάδα που γελά… ε, έπαψαν να της αρέσουν. Και δώσ’ του εγώ κι ο πατέρας της: «Έλα μια κουταλιά για τον Λεούλη σου!», «Έλα κάνε τη χάρη στον θείο Φραγκίσκο!». Τίποτα: σταύρωνε τα χέρια της, έσφιγγε τα χείλη της, κι αυτό ήταν… Κανένα μου παιδί δεν ήταν πιο ανοργασμικό…
– «Ανορεξικό», θέλετε να πείτε.
– Ξέρω ’γώ πώς τα λέτε εσείς οι Μέδικοι…
Η άποψη του τραγουδοποιού
Βαρύς βαρύς κι απελπισμένος,
στους δρόμους γύρναγα ρωτώντας
πού είναι το σπίτι της Τζοκόντας
που μου το έπαιξε παρθένος.
(ρεφρέν)
Τι θα ’χα και τι θα ’χανα
κάνοντας τέτοια ανοίγματα!
Καιρός φέρνει τα λάχανα,
καιρός και τα αινίγματα.
Ξόδεψα τη ζωή μου αβέρτα,
για σένα πάντοτε στην πρίζα,
μα εσύ, κακούργα Μόνα Λίζα,
κάνεις στο Λούβρο σούρτα-φέρτα.
(ρεφρέν – παραλλαγή)
Με πιάνουνε τα χάχανα
με τέτοια παραδείγματα!
Καιρός φέρνει τα λάχανα,
καιρός και τα αινίγματα.
Τέλος, παραθέτω και δύο από τις δέκα απόψεις που συνέγραψε ο (με πολλά απωθημένα ποιητή) μεταφραστής:
Η άποψη του δημοτικού ποιητή
– Μόνα μου, τα χεράκια σου τι τα κρατάς πλεγμένα;
Και τι έχεις μάτι πονηρό και χαμογέλιο πλάνο;
Μη φταίει που σε μπογιάτισε κείνος ο μπαγαπόντης
και μου ’μεινες σαν κόκαλο και τ’ αλατιού κολόνα;
– Δεν έχω μάτι πονηρό, αφέντη μου και κύρη,
κι ούτε τα χείλια μου μαθές ανοίγουν και γελούνε.
Μόν’ θλίβομαι η καψερή που κειός ο αλλοπαρμένος
εμένανε ζουγράφιζε μα ο νους του φτεροκόπα’
σε πλοία και σε λυκόπτερα και σε πετούμενα άλλα…
Η άποψη του tango argentino
Κάλλιο στον Άρνο να ρεμβάζεις παρά να
γυρνάς με τα γκαουτσόπουλα στον Παρανά
Εύχομαι η παρούσα επιστολή μου να βοηθήσει τόσο τη συνεργάτιδά σας ώστε να συνειδητοποιήσει τη βαρύτητα της παράλειψής της, όσο και το περιοδικό σας ώστε να μπορέσει ν’ αποκαταστήσει το κύρος του.
Σας δίνω τα στοιχεία μου και παρακαλώ να τα έχετε πάντα στη διάθεσή μου.
Αντώνης Ιωάννου
Ιουλιανής και Αγίας Ειρήνης 23,
Δάφνη.
αυτόν το μήνα οι εκδότες προτείνουν:
