ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Νίκος Καρούζος

Τριάντα χρόνια από την αναχώρηση του Νίκου Καρούζου για τους λειμώνες τ᾽ουρανού. Αυτό το αφιέρωμα ας είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε έναν μέγιστο ποιητή. Ένα εκ βαθέων ευχαριστώ στις φίλες και στους φίλους που συνέδραμαν με κείμενα, φωτογραφίες, ηχητικό υλικό. Ναι, «η ζωή δεν έχει πώμα». Ναι, «η ποίηση είναι οξυγόνο αντιδιαστολής».

Συντονισμός αφιερώματος: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Ο Νίκος Καρούζος (1926-1990) γεννήθηκε στο Ναύπλιο. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος στρατευμένος στο ΕΑΜ, διώχτηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου και εξορίστηκε μετά τη συνθηκολόγηση της Βάρκιζας. Η μητέρα του ήταν κόρη ιερωμένου και δασκάλου. Κατά τη διάρκεια των γυμνασιακών του χρόνων ο Καρούζος έδρασε στην ΕΠΟΝ και αργότερα εξορίστηκε στην Ικαρία (1947) και στη Μακρόνησο (1951), από όπου έφυγε τελικά το 1953 μετά από νευρικό κλονισμό. Παντρεύτηκε δύο φορές, το 1955 με τη Μαρία Δαράκη, με την οποία έζησε λίγους μόλις μήνες και το 1963 με τη Μαίρη Μεϊμαράκη, από την οποία χώρισε το 1980. Από το 1981 και ως το τέλος της ζωής του τον σύντροφός του ήταν η ζωγράφος Εύα Μπέη. Σπούδασε Νομικά και Πολιτικές Επιστήμες στην Αθήνα, χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1949, στο περιοδικό Ο Αιώνας μας με το ποίημα «Σίμων ο Κυρηναίος». Η πρώτη του ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1954. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά Νέα Εστία, Αθηναϊκά Γράμματα, Ευθύνη, Σπείρα, Τραμ, Τομές, Το Δέντρο, Η λέξη, κ.ά. Τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1963), το Βραβείο της Ομάδας των Δώδεκα (1963), το Α΄ Εθνικό Βραβείο Ποίησης (από κοινού με τους Τάκη Βαρβιτσιώτη και Μίλτο Σαχτούρη, 1972) και το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1988). [ Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.]

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ Ν.Δ. ΚΑΡΟΥΖΟΥ

Ποίηση:

Η επιστροφή του Χριστού, 1953
Νέες δοκιμές, 1954
Σημείο, 1955
Είκοσι ποιήματα, 1955
Διάλογοι, 1956
Ποιήματα, 1961
Η έλαφος των άστρων, 1962
Ο υπνόσακος, Ζάρβανος, 1964
Πενθήματα, Αθήνα 1969
Λευκοπλάστης για μικρές και μεγάλες αντινομίες, 1971
Χορταριασμένα χάσματα, Εγνατία 1974
Απόγονος της νύχτας, Πολυπλάνο 1978
Δυνατότητες και χρήση της ομιλίας, Εγνατία 1979, Ερατώ 1986
Ο ζήλος του μη-σχετικού με παροράματα, Πολυπλάνο 1980
Μονολεκτισμοί και ολιγόλεκτα, Εξάντας 1980
Φαρέτριον, Ύψιλον 1981
Αναμνηστική λήθη, Γοργώ 1982
Αντισεισμικός τάφος, Εστία 1984
Συντήρηση ανελκυστήρων, Καστανιώτης 1986
ΝεολιθΙκή νυχτωδία στην Κροστάνδη, Απόπειρα 1987  [Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης ]
Ερυθρογράφος, Απόπειρα,1988
Λογική μεγάλου σχήματος, Ερατώ 1989
Ευρέσεις από κυανό κοβάλτιο, Ίκαρος 1991
Τα ποιήματα, Α’ τόμος (1961-1978), Β΄τόμος (1979-1991), Ίκαρος 1993
Θρίαμβος χρόνου, Απόπειρα 1997
Οιδίπους τυραννούμενος και άλλα ποιήματα, Ίκαρος 2014
Χειροποίητη γαλήνη (Ακουαρέλες, χειρόγραφα, πορτρέτα), Γαβριηλίδης 2015
Ερυθρογράφος, Απόπειρα 2019

Συμμετείχε σε πολλούς συλλογικούς τόμους.

Μεταφράσεις

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ο δημιουργός και άλλα κείμενα (σε συνεργασία με τον Δημήτρη Καλοκύρη), Ύψιλον 1980

Πεζά-δοκίμια

Μεταφυσικές εντυπώσεις απ΄τη ζωη ως το θέατρο, Άψινθος 1966
Περί ζωγράφων, Galerie Titanium 1988
Πεζά κείμενα, Ίκαρος 1998
Η τελευταία συνέντευξη (στον Κ. Θεμελή), Ύψιλον 1991
Η θεία βλακεία (Η τελευταία συνέντευξη του Ν.Κ.), Ίνδικτος 2001
Αφιέρωμα στον ποιητή Ν.Δ. Καρούζο, Δήμος Αθηναίων, 1995 (Επιμέλεια: Νέλλη Κυριαζή. Φωτογρ.: Θεόδωρος Ξένος. Γράφουν: Ευγένιος Αρανίτσης, Νίκος Καρούζος, Γιάννης Δάλλας, Απόστολος Γιαγιάννος, Αριστείδης Γιαγιάννος, Ιάσων Δεπούντης)

ΑΙΩΡΗΣΗ

του Θάνου Κωνσταντινίδη

Στον ουρανό οι δυνατότητες
είναι μόνο συναρπαστικές.
Καθώς κρεμόμουνα στον αέρα
κρατημένος από ένα κάτασπρο σύννεφο
σε μυθική οθόνη της φαντασίας
παρατηρούσα τις τιμές
των στοιχείων του αίματός μου
κι άκουγα μιαν εκθαμβωτική μουσική πράξη
σχεδόν εξωανθρώπινη
προς τ΄αριστερά στο γεωγραφικό χάρτη
στο σημείο που βρίσκεται το βουνό Τρόμος
τυλιγμένο πάντοτε μ’  αστραπές
και έκπαγλες καταιγίδες.
Εκεί ανέβηκα μια φορά.
Εκεί πρωτάκουσα το τραγούδι
που έλεγε: ανήκουμε στα νερά.
Κι από την άλλη έλαμπε ο Εκκλησιαστής.
Από καιρό γνώριζα πως το αίμα
περιέχει όλο το μυστήριο
που δίνεται με σημάδια
στον ανθρώπινο νου και πλήρη ασυνέχεια.
Μήπως η κυκλοφορία;-
διερωτήθηκε ο λαμπρός παθολόγος.
Και αιφνιδίως
ήρθε στο μυαλό μου ο Λεονάρντο
που ήξερε θεσπέσιες ειδήσεις απ’ το σώμα

29 Αυγούστου 1990 (Το τελευταίο ποίημα του Νίκου Καρούζου, στο νοσοκομείο «Υγεία»,
ένα μήνα πριν τον θάνατό του.)

Σύνδεσμος: (https://www.youtube.com/watch?v=lOyHVq6YkGI)

«ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ» — Ντοκυμανταίρ
Σκηνοθεσία: Δέσποινα Καρβέλα ΕΡΤ / Παρασκήνιο, 2006.
Μιλούν: Ο γιατρός του Θάνος Κωνσταντινίδης, οι ποιήτριες Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Ελένη Δρούζα, Μαρία Σερβάκη-Blackstone, η ζωγράφος Εύα Μπέη, οι φιλόλογοι Ανδρέας Μπελεζίνης και Μαρία Αρμύρα, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου βυζαντινολόγος Αλέξης Σαββίδης, η Κατερίνα Καρύδη από τις εκδόσεις «Ίκαρος», ο ποιητής Ίκαρος Μπαμπασάκης, ο συγγραφέας Σάββας Μιχαήλ, ο συνθέτης Χάρης Βρόντος και ο ζωγράφος Αλέκος Φασιανός.