Ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης (1931-2020), γνωστός ως Ντίνος Χριστιανόπουλος, γεννήθηκε και πέθανε στη Θεσσαλονίκη. Οι γονείς του, ο Αναστάσης Δημητριάδης και η Φανή Αποστολίδου, μετανάστες ελληνικής καταγωγής οι οποίοι προέρχονταν από τη Μικρά Ασία και κατοικούσαν στην Κωνσταντινούπολη, εγκαταστάθηκαν το 1924 στη Θεσσαλονίκη λόγω της ανταλλαγής των πληθυσμών. Το 1954 ολοκλήρωσε της σπουδές του στην Κλασική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Από το 1957 έως το 1965 εργάστηκε ως
βιβλιοθηκονόμος, επιμελητής εκδόσεων και ιδιοκτήτης γκαλερί. Το 1958
ίδρυσε και διηύθυνε το λογοτεχνικό περιοδικό Διαγώνιος (ως το
1983, με μικρές διακοπές «αγρανάπαυσης» στην κυκλοφορία του), καθώς και
τις Εκδόσεις Διαγώνιος (1957-1988), και τη Μικρή Πινακοθήκη Διαγώνιος
(1974-1995). Εκτός από ποιητής, υπήρξε εκδότης, πεζογράφος,
δοκιμιογράφος, αφηγητής, κριτικός λογοτεχνίας, μεταφραστής και συνθέτης.
Το 1998 δημιούργησε το λαϊκό μουσικό συγκρότημα «Η παρέα του Τσιτσάνη»,
της τιμήν του Βασίλη Τσιστάνη, τον οποίο ο συγγραφέας θεωρούσε
ως τον σπουδαιότερο εκπρόσωπο της ρεμπέτικης μουσικής, ένα από τα
(πολλά) πάθη του Χριστιανόπουλου.
————
Η Εποχή των ισχνών αγελάδων (1950) βιβλίο που θεωρήθηκε, αν
όχι το καλύτερο, ένα από τα καλύτερά του (με προφανείς επιρροές από τον
Καβάφη και τον Έλιοτ), εκτός του ότι αποτελεί επιβεβαίωση-εξομολόγηση
του σεξουαλικού του προσανατολισμού, εν έτει 1950 και σε ηλικία 19 ετών,
καταδεικνύει ήδη την κριτική, άμεση, κάπως σαρκαστική (και
αυτοσαρκαστική) αίσθηση που τον χαρακτήριζε.
Τα
ποιήματα που παρουσιάζονται εδώ μεταφρασμένα στα ισπανικά είναι
αποτέλεσμα της διπλωματικής εργασίας που πραγματοποιήθηκε το 2019, με
τίτλο Amor e Inmediatez en la obra poética de Dinos Jristianópulos,
από τη Flor de María Nochebuena Santander, υπό την επίβλεψη του
καθηγητή Κωνσταντίνου Παλαιολόγου όπου, μεταφράστηκε ολόκληρη η συλλογή,
στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Επιστήμες της
Γλώσσας και του Πολιτισμού», κατεύθυνση «Μετάφραση, επικοινωνία και
εκδοτικός χώρος» του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της
Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.
Σχέδιο του Κάρολου Τσίζεκ για το εξώφυλλο των «Ισχνών αγελάδων»
ΕΚΑΤΟΝΤΑΡΧΟΣ ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ
Κύριε, μην απορείς για την τόση μου πίστη· η αγάπη μου υπαγορεύει την πίστη, Δε σε παρακαλώ για τον Νικήτα ούτε για το Χαρίλαο μήτε για τον Νικόλαο που δεν πρόφτασε να βαρεθεί τις προσευχές· τον
Αντώνιο κάνε καλά, τον Αντώνιο.
Όταν ήταν μικρός και ελεύθερος, ασχολούνταν κι αυτός με τα γράμματα και τις τέχνες
ήταν κάτοχος της αρχαίας ελληνικής και του άρεσε να παίζει ακορντεόν. Όμως, τώρα είναι δούλος μου – μη ρωτάς πως. Έχω εξουσίαν επάνω του του δεσμείν και του λύειν. Μπορώ να τον κάνω ό,τι θέλω μπορώ ακόμα και να τον λευτερώσω, αν και μου είναι οδυνηρό· εξάλλου, εργάζεται αποδοτικά με τη μεγάλη του ρώμη. Γι’ αυτούς, Κύριε, τους λόγους και για άλλους πολλούς κάνε καλά τον Αντώνιο, το δούλο του δούλου σου. Αν παραστεί ανάγκη, μπορεί να γίνω και χριστιανός. Όμως, καν ’τον καλά, μόν’ αυτό σου ζητώ, τίποτ’ άλλο. Θα ’ταν ανήθικο κάθε άλλο που θα τολμούσα να σου ζητήσω.
CENTURIÓN CORNELIO
Señor, no te extrañe mi exceso de fe; el amor me inspira la fe, No te pido por Nikitas, tampoco por Jarilaos, ni por Nicolaos, que no le dio tiempo de cansarse de rezar; a Antonios sana, a Antonios. Cuando era pequeño y libre, se dedicaba también a las letras y a las artes; dominaba el griego antiguo y le gustaba tocar el acordeón. Pero ahora es mi esclavo –no preguntes cómo. Tengo autoridad sobre él de atarlo o desatarlo. Puedo hacer de él lo que yo quiera puedo incluso soltarlo, aunque me es doloroso; además, trabaja eficientemente con su gran fuerza. Por estas razones, Señor, y por muchas otras sana a Antonio, al esclavo de tu esclavo. Si se considera necesario, puedo convertirme en cristiano. Pero sánalo, es lo único que te pido, nada más. Sería inmoral cualquier otra cosa que osara pedirte.
ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ
Τον ξεχώρισα μόλις τον είδα, ήμουνα ταχτική στα κηρύγματά του· πούλησα και ένα κτηματάκι της θείας μου για να τον ακολουθήσω. Όμως όταν πια όλα τα ξόδεψα, αποφάσισα να πουλήσω και το κορμί μου, στην αρχή στους ανθρώπους των καραβανιών, κατόπι, στους τελώνες· κοιμήθηκα με σκληροτράχηλους Ρωμαίους κι οι Φαρισαίοι δε
μου είναι άγνωστοι.
Κι όμως, μέσα σ ’αυτά, δε ξεχνούσα τα μάτια του. Μήνες για χάρη του έτρεχα από το Ναό στο λιμάνι κι από την πόλη στο Όρος των Ελαιών.
Κύριε μυροπώλη, κάντε μου, σας παρακαλώ, μια μικρή έκπτωση. Για ένα βάζο αλάβαστρου δεν φτάνουν οι οικονομίες μου. Κι όμως, πρέπει να αποχτήσω αυτό το μύρο με τα σαράντα αρώματα. Μ’ αυτό το μύρο θα αλείψω τα πόδια του, Μ’ αυτά τα μαλλιά θα σφουγγίσω τα πόδια του, Μ’ αυτά τα χείλη, τα πόδια του τα εξαίσια και άχραντα θα φιλήσω.
Ξέρω είναι πολύ αυτό το μύρο για τη μετάνοια, ωστόσο για τον έρωτα είναι λίγο. Κι αν μια μέρα ασπαστώ το χριστιανισμό, θα ‘ναι για την αγάπη του· κι αν μαρτυρήσω γι’ Αυτόν, θα’ ναι η αγάπη του που θα με εμπνέει. Γιατί, κύριε, ο έρωτας μου ανάβει την πίστη κι η αγάπη τη μετάνοια κι ίσως μείνει αιώνια τ’ όνομά μου σα σύμβολο εκείνων που σώθηκαν και λυτρώθηκαν ότι αγάπησαν πολύ.
MAGDALENA
Lo reconocí en cuanto lo vi, yo era asidua a sus sermones; hasta vendí un terrenito de mi tía para seguirlo. Pero cuando ya me lo había gastado todo, decidí también vender mi cuerpo; al principio a los hombres de las caravanas, después a los recaudadores de impuestos. Me acosté con rudos romanos y los fariseos tampoco me
son desconocidos.
Pero, con todo ello, no he olvidado sus ojos. Por él, durante meses he corrido del Templo al puerto y de la ciudad al Monte de Piedad.
Señor esenciero, por favor, hágame un pequeño descuento, No me alcanzan mis ahorros para un frasco de alabastro. Sin embargo, tengo que obtener esta esencia de cuarenta aromas. Con esta mirra voy a ungir sus pies, con este cabello voy a secar sus pies, con estos labios, sus exquisitos e inmaculados pies voy a besar.
Sé
que esta mirra es mucho para el arrepentimiento,
sin embargo, poco para el amor. Y si un día me convierto al cristianismo, será por su amor; y si muero por Él, será su amor el que me inspirará. Porque, señor, el amor me enciende la fe y el amor, el
arrepentimiento y quizá así mi nombre permanezca para la eternidad
como símbolo de aquellos que se salvaron y de tanto amar se redimieron.
ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΥΠΕΡ ΟΙΔΙΠΟΔΟΣ
Άνδρες Αθηναίοι, τι μας κοιτάτε με περιέργεια; Αυτός είναι ο πατέρας μου, ο Οιδίποδος, που κάποτε ήταν βασιλιάς τρανός και τώρα γυρνάει στην αγορά σαν πληγωμένος από
τη μοίρα, κουρελιάρης και τυφλός,
παίζοντας με το χαλασμένο του οργανάκι.
Άνδρες Αθηναίοι, κάθε οβολός σας προσθέτει στην καρδιά μας μια ραγισματιά. Του Οίκου μας τα μυστικά βαραίνουν απ’
της δικής σας φαντασίας τις προσθήκες.
Αφήστε μας, ως πότε θα μας σέρνετε εδώ και κει, σαν γύφτο με αρκούδα– κι οι τραγωδοί να μας ανεβάζουν στα θέατρα, να μας πολιορκούν για λεπτομέρειες και
να ρωτούν πώς γίνηκε αυτό,
πώς δεν κατάφερε το χτύπημα να αποφύγει.
Άνδρες Αθηναίοι, δε σας φτάνει που ο πατέρας μου υπήρξε ποιητής, ο πρώτος του συμβολισμού εισηγητής, που με το επίγραμμα «Απάντηση στη Σφίγγα» έσωσε τη ζωή πολλών σας – χώρια η αισθητική απόλαυση· γιατί στον ιδιωτικό του βίο εισδύετε και ψάχνετε οιδιπόδεια συμπλέγματα, άνομους
έρωτες
και ηδονές που απαγορεύει η τρεχάμενη ηθική;
Σας έφτανε η «Απάντηση στη Σφίγγα». Τ’ άλλα ας τ’ αφήνατε στο μισοσκόταδο. Στο κάτω κάτω, το κανε εν αγνοία του ενώ εσείς το κάνετε εν πλήρει γνώσει.
ANTÍGONA A FAVOR DE EDIPO
Hombres atenienses, ¿por qué nos miráis con curiosidad? Este es mi padre, Edipo, que otrora fuera rey poderoso y ahora anda en el mercado como herido por
el sino, andrajoso y ciego,
tocando con su roto organillo.
Hombres atenienses, cada óbolo vuestro agrega a nuestro corazón una fisura. Sobre los secretos de nuestra Casa Real pesan los
inventos de vuestra fantasía.
Dejadnos,
¿hasta cuándo nos vais a arrastrar
de aquí para allá, como gitano con oso- y los autores líricos que nos ponen en escena, nos van a asediar por detalles y
a preguntar cómo sucedió eso,
por qué no pudo él evitar el golpe?
Hombres atenienses, no os basta con que mi padre fuera poeta, el primer ponente del simbolismo, que
con el epigrama «Respuesta a la Esfinge»
salvó la vida de muchos de vosotros –aparte del goce estético; ¿por qué invadís su vida íntima y buscáis complejos de Edipo, amores
ilícitos
y placeres que prohíbe la moral en curso?
Os bastaba con la «Respuesta a la Esfinge». Lo demás haberlo dejado en la penumbra. Al fin y al cabo, él lo hizo sin saberlo en cambio vosotros lo hacéis con pleno conocimiento.
ΙΘΑΚH
Δεν ξέρω αν έφυγα από συνέπεια η από ανάγκη να ξεφύγω τον εαυτό μου, τη στενή και μικρόχαρη Ιθάκη με τα χριστιανικά της σωματεία και
την ασφυχτική της ηθική.
Πάντως, δεν ήταν λύση· ήταν ημίμετρο.
Και από τότε κυλιέμαι από δρόμο σε δρόμο αποχτώντας πληγές και εμπειρίες. Οι φίλοι που αγάπησα έχουν πια χαθεί κι έμεινα μόνος, τρέμοντας μήπως με δει κανένας που κάποτε του μίλησα για ιδανικά …
Τώρα επιστρέφω με μίαν ύστατη προσπάθεια να φανώ άξιος, ακέραιος, επιστρέφω κι είμαι, Θεέ μου, σαν τον άσωτο που αφήνει την
αλητεία, πικραμένος, και γυρνάει
στον πατέρα τον καλόκαρδο, να ζήσει στους κόλπους του μίαν ασωτία ιδιωτική.
Τον Ποσειδώνα μέσα μου τον φέρνω, που με κρατάει πάντα μακριά· μα
κι αν ακόμα δυνηθώ να προσεγγίσω
τάχα η Ιθάκη θα μου βρει τη λύση;
ÍTACA
No sé si me fui por prudencia o por necesidad de huir de mí mismo, la limitada e ingrata Ítaca con sus asociaciones cristianas y su asfixiante moral.
En todo caso, no fue un alivio; fue una solución a medias.
Y desde entonces me revuelco de calle en calle obteniendo heridas y experiencias. Mis queridos amigos ya se han ido y me he quedado solo, temblando por si me ve alguien a quien otrora le hable de ilusiones …
Ahora regreso en un último intento de parecer digno, integro, regreso y soy, Dios mío, como el hijo pródigo que deja la
vagancia, amargado, y vuelve
al bondadoso padre, para vivir un libertinaje íntimo en el seno del hogar.
Llevo dentro de mí a Poseidón, que me mantiene siempre lejos; mas
aunque pudiera acercarme
¿Ítaca me daría la solución?
ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Το σπίτι ήταν μονόπατο, με κήπο, και το δωμάτιο ζεστό· το ραδιόφωνο έπαιζε μια γλυκιά, απαλή μουσική, Ήπιαμε τσέρυ, μου 'δειξε φωτογραφίες. Ύστερα, βλέποντας τα λασπωμένα μου άρβυλα και την τσαλακωμένη μου στολή, «Σεις είστε χάλια», μου είπε, «επιτρέψτε μου να σας περιποιηθώ». Πήρε την χλαίνη και μου την ξελέκιασε μ’
ένα πανί και λίγη βενζίνα·
πήρε τα ρούχα και μου τα σιδέρωσε με το μικρό ηλεκτρικό του σίδερο· πήρε τα άρβυλα και τα ’βάψε με προσοχή. Και εγώ τον κοίταζα με τι λεπτότητα ταχτοποιούσε
το χιτώνιό μου,
με τι φροντίδα μου καθάριζε τα ντοκ. Δεν του 'πα ευχαριστώ, μόνο τον ρώτησα σαν έφτασε η στιγμή, κοφτά: «Τι δίνεις;» Δαγκάθηκε· με κέρασε ακόμη μια φορά κι
ύστερα μου άνοιξε διακριτικά την πόρτα.
Η άρνηση είναι το χειρότερο, σκέφτηκα τότε.
INCIDENTE EN ATENAS
La casa tenía un solo piso, con jardín y habitación acogedora; en la radio se oía una música dulce, suave. Bebimos vino de jerez, me enseñó fotografías. Luego,
viendo mis botas enlodadas
y mi uniforme arrugado, «Mire cómo está usted», me dijo, «permítame que lo atienda». Tomó mi gabán y le quitó las manchas con
un paño y un poco de gasolina;
tomó la ropa y me la planchó con su pequeña plancha eléctrica; tomó las botas y las pintó con esmero. Y yo lo miraba: con qué delicadeza arreglaba
mi guerrera,
con qué cuidado me limpiaba las hebillas. No le agradecí, y llegado el momento, bruscamente le pregunté: «¿Qué das?» Él se mordió los labios; me sirvió una vez más y luego discretamente me abrió la puerta.
