Το δέντρο με τους βώλους

Στον Αντρέ Μαλ­ρώ

Τα γλυ­κύ­τε­ρα φα­ντά­σμα­τα εί­ναι τα φα­ντά­σμα­τα των δέ­ντρων
[Μο­νό­στι­χο του Emmanuel Locha – Σ.τ.Μ.]

Εί­χα τη με­γά­λη τι­μή να γνω­ρί­σω τον Πί­τερ χά­ρη σε ένα κρύ­ω­μα. Εί­χε βου­λιά­ξει στο κρε­βά­τι του, σκε­πα­σμέ­νος μέ­χρι τη μύ­τη και μ’ ένα ξαν­θό τσου­λού­φι στο μά­τι. Θυ­μά­μαι πως αμέ­σως ανα­γνώ­ρι­σα το χα­ρι­τω­μέ­νο πι­τσι­ρί­κο που συ­να­ντού­σα κά­ποιες φο­ρές στη Νό­ρε­πλαντς. Οι γο­νείς του κά­λε­σαν τον πιο κο­ντι­νό για­τρό, αυ­τόν που έμε­νε στο ίδιο κτή­ριο, χω­ρίς καν να ασχο­λη­θούν με την ει­δι­κό­τη­τά μου. Ίσως και να σκέ­φτη­καν ότι τα λαι­μά εί­ναι μέ­ρος της ει­δι­κό­τη­τας του «γα­στρε­ντε­ρο­λό­γου», της λέ­ξης που, χρό­νια τώ­ρα, εί­ναι χα­ραγ­μέ­νη πά­νω σε μια πλά­κα στην πόρ­τα μου που γρά­φει το όνο­μα και την ιδιό­τη­τά μου.
Έτσι του­λά­χι­στον φα­ντά­στη­κα αρ­χι­κά, για­τί η ασθέ­νεια του Πί­τερ δεν ήταν απ’ αυ­τές που απαι­τούν επεί­γου­σα θε­ρα­πεία. Έκτο­τε κα­τά­λα­βα πό­σο θε­μι­τή ήταν η ανη­συ­χία τους. Πώς να ξέ­ρουν από τι πά­σχει αυ­τός ο απί­στευ­τος δια­βο­λά­κος, τι μπο­ρεί να σκέ­φτε­ται ο Πί­τερ στις ατέ­λειω­τες ονει­ρο­πο­λή­σεις του και τι εί­ναι ικα­νός να κά­νει; Οι γο­νείς του, όπως συ­χνά συμ­βαί­νει, δεν εί­ναι λι­γό­τε­ρο διο­ρα­τι­κοί από άλ­λους. Και η από­δει­ξη εί­ναι ότι, εκεί­νο το βρά­δυ, η διά­γνω­σή μου εξε­λί­χτη­κε σε μία από τις πιο κο­πιώ­δεις που μου έτυ­χαν πο­τέ.
Ο Πί­τερ έμοια­ζε να απα­ντά στις ερω­τή­σεις μου μό­νο με ψέ­μα­τα. Αι­σθά­νο­μαι κά­ποιες τύ­ψεις που χρη­σι­μο­ποιώ αυ­τή την λέ­ξη. Πράγ­μα­τι, τα ψέ­μα­τα του Πί­τερ εί­ναι τό­σο ιδιαί­τε­ρα ώστε θα έπρε­πε να βρε­θεί κά­ποιο άλ­λο ου­σια­στι­κό για να απο­δί­δει τους, πά­ντα απρό­σμε­νους, πα­ρά­ξε­νους ισχυ­ρι­σμούς που ξε­φουρ­νί­ζει με πυ­ρε­τώ­δη ευ­γλωτ­τία, υπο­γραμ­μί­ζο­ντάς τους με ένα ελα­φρό τικ, το ίδιο πά­ντα, που κά­νει να ανα­ση­κώ­νε­ται το ένα του φρύ­δι. Γε­γο­νός εί­ναι ότι ο Πί­τερ πα­ρα­πο­νιέ­ται για το δά­χτυ­λο όταν πο­νά­ει το στο­μά­χι του, ότι ο Πί­τερ – μ’ ένα χα­μό­γε­λο που κά­νει μό­νο για μέ­να– πα­ρα­πο­νιέ­ται για τ’ αυ­τιά του όταν έχει γδά­ρει το γό­να­τό του.

– Πού πο­νάς Πί­τερ;

Ο Πί­τερ κα­τε­βά­ζει τα σε­ντό­νια που του σκέ­πα­ζαν τη μύ­τη και μού δεί­χνει τον αφα­λό του.

– Εί­ναι σα να έχω κα­τα­πιεί το στο­μά­χι μου, λέ­ει.

Κα­νείς μας δεν χα­μο­γε­λά­ει. Οι γο­νείς του με κοι­τά­ζουν: τρο­μο­κρα­τη­μέ­νοι.
Τον ακρο­ά­ζο­μαι, εξε­τά­ζω την κοι­λια­κή χώ­ρα.

– Εδώ, του λέω, εδώ πο­νάς;

Ο Πί­τερ κου­νά­ει το κε­φά­λι.

– Σί­γου­ρα εδώ.
– Όχι, μουρ­μου­ρί­ζει. Δεν πο­νάω πια. Έχω πυ­ρε­τό.

Εί­ναι αλή­θεια ότι ο Πί­τερ έχει 38^o πυ­ρε­τό και εί­ναι κα­τα­κόκ­κι­νος. Μέ­νω δί­πλα του πά­νω από ένα τέ­ταρ­το, τον εξε­τά­ζω από όλες τις πλευ­ρές, του λέω να ανα­πνεύ­σει, να βή­ξει – και αι­σθά­νο­μαι ότι η εμπι­στο­σύ­νη του πα­τέ­ρα του, όσο με κοι­τά­ζει, συ­νε­χώς μειώ­νε­ται. Ζη­τάω, τέ­λος, μια λά­μπα για να εξε­τά­σω το λαι­μό του. Εί­ναι αρ­κε­τά ερε­θι­σμέ­νος.
Κά­νω, λοι­πόν, με αθώα φω­νή:

– Και ο λαι­μός σου, του λέω αδιά­φο­ρα, πο­νά­ει όταν κα­τα­πί­νεις;
– Δεν ξέ­ρω, λέ­ει ο Πί­τερ. Και, με­τά από μια παύ­ση: Σπά­νια κα­τα­πί­νω…

Στη συ­νέ­χεια, την ώρα που εξε­τά­ζω το λευ­κό των μα­τιών του, συ­μπλη­ρώ­νει βια­στι­κά: ο πυ­ρε­τός τα χα­λά­ει όλα!
Πιά­νω το χέ­ρι του που καί­ει και του λέω γε­λώ­ντας ότι αυ­τός ο πα­λιο-πυ­ρε­τός δεν θα κα­τα­φέ­ρει να μας κά­νει εμάς να τα χα­λά­σου­με. Κα­τά­λα­βε, μου κλεί­νει το μά­τι – κι έτσι ξε­κί­νη­σε η φι­λία μας. Συ­να­ντιό­μα­στε κα­θη­με­ρι­νά στο πλα­τύ­σκα­λο του ορό­φου μου. Δέ­νο­μαι μα­ζί του όλο και πιο πο­λύ και συ­χνά στε­κό­μα­στε στη Νό­ρε­πλαντς και μι­λά­με για ώρα. Με χα­μη­λή φω­νή, όμως, για­τί οι συ­ζη­τή­σεις μας εί­ναι τό­σο πα­ρά­ξε­νες που και ο πλέ­ον ευ­φά­ντα­στος πε­ρα­στι­κός θα μας έπαιρ­νε για τρε­λούς. Επτά χρό­νια τού ήταν αρ­κε­τά –αν και νο­μί­ζω ότι εί­ναι μι­κρό­τε­ρος– ώστε να ανα­πτύ­ξει την ανη­συ­χη­τι­κή ικα­νό­τη­τα να πι­στεύ­ει, μάλ­λον κα­τά το ήμι­συ όπως νο­μί­ζω, στα γε­γο­νό­τα που φα­ντά­ζε­ται.
Εί­χα κα­τά και­ρούς κα­τα­γρά­ψει στο ση­μειω­μα­τά­ριό μου ορι­σμέ­νες απ’ αυ­τές τις φρά­σεις και τις ανέ­φε­ρα στους γύ­ρω μου. Μου κά­νει πε­ρί­ερ­γες εκ­μυ­στη­ρεύ­σεις που τις πε­ρισ­σό­τε­ρες φο­ρές με φέρ­νουν σε αμη­χα­νία και τό­τε κοι­τά­ζω τα ελα­φρώς σχι­στά μά­τια του, που τα προ­στα­τεύ­ει ένα πλή­θος βλε­φα­ρί­δων. Εί­ναι όμως αδύ­να­το να δια­κρί­νω το πο­σο­στό ει­λι­κρί­νειας, αν μπο­ρώ να το πω έτσι, που απαρ­τί­ζει αυ­τά τα «ψέ­μα­τα». Προ ολί­γων ημε­ρών μου έδει­ξε με το δά­χτυ­λο την κρή­νη της Νό­ρε­πλαντς.

– Από πού νο­μί­ζεις, μου εί­πε, ότι πί­νει όλο αυ­τό το νε­ρό που δί­νει; Σί­γου­ρα από μια άλ­λη κρή­νη. Και η άλ­λη κρή­νη, από πού πί­νει; Από μια τρί­τη! Κι εκεί­νη; Από κά­ποια άλ­λη πά­λι! Έτσι, κά­θε κρή­νη έχει κά­ποιους προ­γό­νους και άπει­ρα εγ­γό­νια. Εδώ όμως, όπως βλέ­πεις κι εσύ, δεν υπάρ­χει κα­μία άλ­λη σε όλη την πε­ριο­χή! Άρα, αυ­τή εδώ εί­ναι σχε­δόν πε­θα­μέ­νη, αφού εί­ναι η τε­λευ­ταία. Εί­ναι μια πε­θα­μέ­νη που πρέ­πει να τη θά­ψου­με! Εί­ναι το τέ­λος, λέ­ει ο Πί­τερ· πά­ει η κρή­νη! Για να κα­τα­λή­ξει, κου­νώ­ντας τα μι­κρά του χέ­ρια: Εί­ναι αλή­θεια ότι θά­βε­ται μό­νη της· μού το εί­πε. Κι εμείς εί­μα­στε κρή­νες. Έτσι γεν­νιού­νται τα παι­διά.

Και, αμέ­σως με­τά, βά­ζει τα χέ­ρια του στις τσέ­πες και μου δεί­χνει τους και­νού­ριους βώ­λους του:

– Κι αυ­τοί πά­ντα στρογ­γυ­λοί, ανα­στε­νά­ζει βα­θιά απο­γοη­τευ­μέ­νος, βα­ρέ­θη­κα!

Του πιά­νω το χέ­ρι και προ­σπα­θώ, σε τό­νο εκ­μυ­στη­ρευ­τι­κό, να δια­κό­ψω την ακού­ρα­στη φω­νή του, τον αστεί­ρευ­το λό­γο που τον κα­τα­κυ­ριεύ­ει.

– Μα Πί­τερ, του λέω, εάν οι βώ­λοι σου δεν ήταν στρογ­γυ­λοί, πώς θα κυ­λού­σαν; Το έχεις σκε­φτεί αυ­τό;
– Α, τους ξέ­ρω κα­λά, μου απα­ντά αμέ­σως: Θα εύ­ρι­σκαν κά­ποιο τρό­πο. Και με­τά, χα­μη­λώ­νο­ντας τη φω­νή προ­σθέ­τει: ξέ­ρω βώ­λους που δεν εί­ναι στρογ­γυ­λοί· εί­ναι οι βώ­λοι των άλ­λων. Εί­ναι θαυ­μά­σιο! Όταν, όμως, τους κερ­δί­σεις, όταν εί­ναι δι­κοί σου, ξα­να­γί­νο­νται στρογ­γυ­λοί, όπως όλοι οι βώ­λοι. Δεν εί­ναι θλι­βε­ρό;

Όπο­τε μι­λά­ει έτσι, τον πα­ρα­τη­ρώ κρυ­φά και τον λο­ξο­κοι­τά­ζω. Κα­μιά πο­νη­ριά στο πρό­σω­πό του. Εί­ναι σο­βα­ρός, σχε­δόν βα­ρύς. Έχω την αί­σθη­ση ότι κά­τι θέ­λει να εκ­φρά­σει. Αυ­τή η στρογ­γυ­λό­τη­τα για την οποία μι­λά με τέ­τοια πε­ρι­φρό­νη­ση και με­λαγ­χο­λία, πρέ­πει να έχει γι αυ­τόν κά­ποιο κρυμ­μέ­νο νό­η­μα. Πο­λύ συ­χνά νο­μί­ζω ότι κα­τα­φέρ­νω να μα­ντέ­ψω τη σκέ­ψη του και να δώ­σω κά­ποιο νό­η­μα στις φαι­νο­με­νι­κές ασυ­ναρ­τη­σί­ες του. Αυ­τές, όμως, οι εξη­γή­σεις, οι διευ­κρι­νή­σεις, πο­τέ δεν προ­έρ­χο­νται από τον ίδιο.

– Τι δια­φο­ρά βλέ­πεις, του λέω πά­λι, ανά­με­σα σε ένα βώ­λο στρογ­γυ­λό και έναν που δεν εί­ναι;

Ο Πί­τερ δεν απα­ντά. Με κα­νέ­να τρό­πο δε θα μου πει τι εί­ναι ένας βώ­λος που «ξα­νά­γι­νε στρογ­γυ­λός». Θα το πα­ρα­κάμ­ψει, θα μι­λή­σει για κά­τι άλ­λο ή ακό­μα θα κά­νει σαν να μην το άκου­σε. Τό­τε κι εγώ πα­ραι­τού­μαι. Νοιώ­θω μια πε­ρί­ερ­γη αδυ­να­μία, μια ακό­μα πιο πε­ρί­ερ­γη από­λαυ­ση να κα­ταρ­γή­σω την από­στα­ση που δη­μιούρ­γη­σε με­τα­ξύ μας η ερώ­τη­σή μου αυ­τή. Κά­νω πί­σω, για­τί εί­ναι ση­μα­ντι­κό να μη χά­σω την εμπι­στο­σύ­νη του Πί­τερ. Υπο­χω­ρώ λοι­πόν και συν­δέ­ο­μαι ξα­νά με το κα­τα­πλη­κτι­κό πι­τσι­ρί­κι.

– Αλή­θεια εί­ναι, λέω κου­ρα­σμέ­να. Μό­λις γί­νουν δι­κοί σου οι βώ­λοι, αμέ­σως ξα­να­γί­νο­νται στρογ­γυ­λοί! Εί­ναι σαν τις του­λί­πες. Κα­τά­λα­βα. Ο Πί­τερ χαί­ρε­ται, εφό­σον δέ­χο­μαι τον δι­κό του τρό­πο. Τα μά­τια του λά­μπουν. Το χέ­ρι του γαν­τζώ­νε­ται στο μα­νί­κι μου και το τρα­βά­ει με οι­κειό­τη­τα. Ανα­γνω­ρί­ζω αυ­τό το ση­μά­δι, την αδιά­ψευ­στη από­δει­ξη της φι­λί­ας μας.

Τό­τε με κοι­τά­ζει στα μά­τια και, σαν για να μου αντα­πο­δώ­σει τη χά­ρη ψι­θυ­ρί­ζει, σα να έχει πει­στεί:

– Ναι, εί­ναι ακρι­βώς όπως με τις του­λί­πες.

Όμως αυ­τό εί­ναι από τα λί­γα πα­ρα­δείγ­μα­τα όπου μπο­ρώ, ορια­κά, κά­πως να προ­σα­να­το­λι­στώ. Συ­νή­θως παί­ζω την κω­μω­δία μέ­χρι τέ­λους, κο­λυ­μπάω πί­σω από κεί­νον και πιά­νω κά­ποια στιγ­μή τον εαυ­τό μου σε πλή­ρη πα­ρα­λο­γι­σμό, αλ­λά και με μια πε­ρί­ερ­γη ανα­τρι­χί­λα από­λαυ­σης. Σκέ­φτο­μαι και τους συ­να­δέλ­φους και τους πε­λά­τες μου, αν άκου­γαν ξαφ­νι­κά δια­λό­γους σαν αυ­τόν:

– Σή­με­ρα, λέ­ει ο Πί­τερ, εί­δα όλα τα κα­πέ­λα του νε­ρού.

Και επει­δή με βλέ­πει κά­πως σα­στι­σμέ­νο:

– Το νε­ρό κά­θε­ται στην άκρη της δε­ξα­με­νής. Και πλέ­κει, πλέ­κει. Το εί­δες; Τρία κα­πέ­λα μέ­σα σε μια μέ­ρα! Ένα λευ­κό, ένα πρά­σι­νο, ένα γα­λά­ζιο. Το νε­ρό εί­ναι τρε­λό.
– Ναι, του λέω. Πα­ρ’ό­λα τα κα­πέ­λα, το νε­ρό δεν έχει μά­θει να χαι­ρε­τά. Το νε­ρό σή­με­ρα εί­ναι αγε­νές. Πώς το εξη­γείς αυ­τό;

Τό­τε ο Πί­τερ με πλη­σιά­ζει στις μύ­τες των πο­διών, πλη­σιά­ζει στο αυ­τί μου σα να πρό­κει­ται να μου εμπι­στευ­τεί κά­ποιο με­γά­λο και ση­μα­ντι­κό μυ­στι­κό. Όμως δεν λέ­ει τί­πο­τα. Μό­νο σφίγ­γει τα λε­πτά του χεί­λη και σιω­πά. Με­τά, γυ­ρί­ζει προς το μέ­ρος μου και με στα­θε­ρή και ήρε­μη φω­νή:

– Έτσι δεν εί­ναι; κά­νει. Με­τά γε­λά­ει με ένα θριαμ­βευ­τι­κό γέ­λιο, το γέ­λιο αυ­τού που έκα­νε μια προ­φα­νή ανα­κά­λυ­ψη.
– Ασφα­λώς, του λέω, και πά­λι εσύ εί­σαι σω­στός. Πώς να χαι­ρε­τή­σει κά­ποιος που εί­ναι τρε­λός, πώς να χαι­ρε­τή­σει όταν έχει χά­σει τα λο­γι­κά του; Εί­ναι όλως διό­λου αδύ­να­το.

Και του δί­νω το χέ­ρι, για­τί έτσι χαι­ρε­τιό­μα­στε πά­ντα, από­λυ­τα σύμ­φω­νοι, με κά­ποια φρά­ση που να απο­δει­κνύ­ει τη συ­νεν­νό­η­σή μας και τις κοι­νές μας από­ψεις.
Δεν πρέ­πει να νο­μί­σει κα­νείς, όμως, ότι μό­νο πα­ρό­μοιες συ­ζη­τή­σεις τρο­φο­δο­τούν τις συ­να­ντή­σεις μας. Μι­λά­ει και γι’ άλ­λα πράγ­μα­τα ο Πί­τερ. Μου μι­λά­ει συ­χνά για τους ασθε­νείς μου με ιδιαί­τε­ρη φρο­ντί­δα και δεί­χνει εν­δια­φέ­ρον γι αυ­τούς, πολ­λές φο­ρές με πά­θος. Μα­θαί­νει κα­θη­με­ρι­νά τα νέα του φί­λου μου του Τεό, για τον οποίο του μι­λάω συ­χνά και, μο­λο­νό­τι δεν τον γνω­ρί­ζει, πε­ρι­βάλ­λει το όνο­μά του με ένα συ­γκι­νη­τι­κό εν­δια­φέ­ρον. Προ­πά­ντων μα­ντεύ­ει, κα­τά πε­ρί­ερ­γο τρό­πο, ότι ο φί­λος μου εί­ναι από τους ασθε­νείς που δεν θα αρ­γή­σω να του πω ότι πέ­τα­ξε μα­κριά.
Σί­γου­ρα δεν πράτ­τω σω­στά να εν­θαρ­ρύ­νω τη μυ­θο­μα­νία του, όμως, από την άλ­λη, δεν πα­ρα­λεί­πω να του συ­νι­στώ άσκη­ση, υδρο­θε­ρα­πεία και κρέ­ας ψη­τό με το αί­μα του. Ο Πί­τερ εί­ναι μάλ­λον αδύ­να­τος, χλω­μού­τσι­κος και νευ­ρι­κός. Το ντε­λι­κά­το πα­ρου­σια­στι­κό του απέ­χει πο­λύ απ’ το να εί­ναι εύ­θραυ­στο. Πρό­κει­ται για ένα ξω­τι­κό, αρ­κε­τά μυώ­δες, με τρό­πο φί­νο όμως, όπως αρ­μό­ζει στους μυς ενός που­λιού. Κά­ποιες φο­ρές τα αει­κί­νη­τα μά­τια του, η φω­νή του που βγά­ζει οξεί­ες και σύ­ντο­μες κραυ­γές, μου φέρ­νουν στο μυα­λό χε­λι­δό­νι. Έχει τη δι­κή του ευ­κι­νη­σία και η σκέ­ψη του, που πά­ντα δι­χά­ζε­ται, με κά­νουν επί­σης να σκέ­πτο­μαι το αγα­πη­μέ­νο μου που­λί.
Κι αν εί­χα γο­να­τί­σει στο μπαλ­κό­νι μου εκεί­νη τη μέ­ρα, κι αν έκα­να τους γεί­το­νές μου να χα­μο­γε­λουν, σί­γου­ρα θα θε­ω­ρεί­τε ότι εί­χα σο­βα­ρούς λό­γους γι’ αυ­τό. Εί­χα δει τον φί­λο μου τον Πί­τερ στη μέ­ση της Νό­ρε­πλαντς και η σκη­νή που δια­δρα­μα­τι­ζό­ταν εκεί, κά­τω από τα πό­δια μου, μου κι­νού­σε την πε­ριέρ­γεια. Ίσως να μην έγι­νε αντι­λη­πτή από τους λι­γο­στούς δια­βά­τες που κυ­κλο­φο­ρού­σαν στην πλα­τεία. Εί­ναι αλή­θεια ότι η Νό­ρε­πλαντς έχει, κα­τά κα­νό­να, ελά­χι­στη κί­νη­ση, οι πε­ρα­στι­κοί δεν πα­ρα­μέ­νουν εκεί για πο­λύ, εξαι­τί­ας του βο­ριά ο οποί­ος την κά­νει συ­χνά δι­κή του αρέ­να και στρο­βι­λί­ζε­ται πά­νω σ’ αυ­τή την πέ­τρι­νη σκη­νή του τσίρ­κου με πεί­σμα και κα­κή διά­θε­ση, από­λυ­τα προ­φα­νή. Εί­ναι ο μό­νος θό­ρυ­βος που ενο­χλεί, κά­ποιες φο­ρές, τους ασθε­νείς μου, αφού η κλι­νι­κή όπου ερ­γά­ζο­μαι βρί­σκε­ται επί­σης στη Νό­ρε­πλαντς, απέ­να­ντι από το σπί­τι μου.
Αυ­τή η Νό­ρε­πλαντς δεν έχει τί­πο­τε το ιδιαί­τε­ρο και δυ­σκο­λεύ­ο­μαι κά­πως να την πε­ρι­γρά­ψω. Οι τε­ρά­στιες δια­στά­σεις της την κά­νουν να μοιά­ζει με όλες τις πλα­τεί­ες που συ­να­ντά­με στις πό­λεις του Βορ­ρά, έτσι όπως πε­ρι­βάλ­λε­ται από ψη­λά, φραγ­μέ­να με κρύα πα­ρα­θυ­ρό­φυλ­λα κτή­ρια, από­λυ­τα όμοια με­τα­ξύ τους. Ίσως πρέ­πει να πού­με ακό­μα ότι στο μέ­σον αυ­τής της γκρί­ζας και λευ­κής έκτα­σης δε­σπό­ζει μια κρή­νη. Πρό­κει­ται για μια ασή­μα­ντη κρή­νη. Θέ­λω να πω ότι δεν δί­νει πα­ρά ένα και μο­να­δι­κό πί­δα­κα νε­ρού, φρό­νι­μο και με­θο­δι­κό. Ενί­ο­τε ξε­φεύ­γει, πι­τσι­λά­ει τη στε­νή λε­κά­νη και τό­τε μας γεν­νιέ­ται η ελ­πί­δα ότι μια κά­ποια με­τα­βο­λή, ένα απρό­βλε­πτο κα­πρί­τσιο θα κυ­ριεύ­σει την μο­νό­το­νη ροή. Πρό­κει­ται φυ­σι­κά για αυ­τα­πά­τη. Έχω δια­πι­στώ­σει ότι αυ­τά τα τα­πει­νά σκιρ­τή­μα­τα που κά­ποιες φο­ρές δεί­χνουν ότι τη ζω­ντα­νεύ­ουν, πο­τέ δεν οφεί­λο­νται στην ίδια την κρή­νη. Όχι. Πρό­κει­ται και πά­λι, όπως και πά­ντα, για τον βο­ριά, που με ένα ξαφ­νι­κό του φύ­ση­μα αλ­λά­ζει τη ροή του νε­ρού.
Ένα σι­δε­ρέ­νιο κι­γκλί­δω­μα πε­ρι­βάλ­λει την κρή­νη αυ­τή και πά­νω του βλέ­που­με να σκαρ­φα­λώ­νουν, για λί­γα λε­πτά μό­νο, τα παι­διά του δη­μο­τι­κού.
Αυ­τή εί­ναι η Νό­ρε­πλαντς που προ­σπα­θώ να δεί­ξω, κα­θό­σον η ιστο­ρία που δι­η­γού­μαι δια­δρα­μα­τί­ζε­ται κυ­ρί­ως πά­νω στην κρύα επι­φά­νειά της. Φα­ντα­στεί­τε την ακό­μα πιο κρύα και πιο άδεια, απ’ όσο δεν κα­τά­φε­ρα να σας δεί­ξω. Θα έρ­θε­τε επί­σης πιο κο­ντά στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα αν πεί­τε ότι δεν υπάρ­χει ού­τε σκιά ζω­ντα­νή, σκιά που να κι­νεί­ται θέ­λω να πω, δε­δο­μέ­νου ότι πά­νω στην σκλη­ρή άσφαλ­το δεν φύ­ο­νται πα­ρά μό­νο φα­νο­στά­τες. Οι οποί­οι, αντί­θε­τα, εί­ναι πά­μπολ­λοι. Όμως, η από­στα­ση που χω­ρί­ζει τον ένα από τον άλ­λο εί­ναι με­γά­λη. Ίσως αυ­τός να εί­ναι και ο λό­γος που ο κα­θέ­νας δεί­χνει να αγνο­εί τον γεί­το­νά του, απο­τε­λώ­ντας έτσι την ακρι­βή απει­κό­νι­ση μιάς ομά­δας μο­να­χι­κών όντων, αναί­τια συ­γκε­ντρω­μέ­νων. Λη­σμό­νη­σα να πω ότι το με­ση­μέ­ρι, οι δώ­δε­κα χτύ­ποι του ρο­λο­γιού του Δη­μαρ­χεί­ου, φτά­νουν μέ­χρι τη Νό­ρε­πλαντς και φέρ­νουν έναν, κά­ποιον, αέ­ρα ζω­ντα­νής επι­και­ρό­τη­τας. Τις υπό­λοι­πες ώρες της ημέ­ρας πλέ­ει μέ­σα σε μια αέ­ρι­νη, με­τέ­ω­ρη ησυ­χία και μοιά­ζει πο­λύ με τη θύ­μη­ση που κρα­τάω απ’ αυ­τήν όπο­τε απου­σιά­ζω από την ωραία πό­λη μας. Έτσι ακρι­βώς: αν και εί­ναι μπρο­στά στα μά­τια σας, εί­ναι ίδια με μια ει­κό­να που έχε­τε στη μνή­μη, πι­στή ει­κό­να, σί­γου­ρα, όμως μα­κρι­νή και κά­πως ξε­θω­ρια­σμέ­νη.

Γί­νε­ται κα­τα­νοη­τή, λοι­πόν, η πε­ριέρ­γειά μου όταν σας δια­βε­βαιώ­νω ότι, εκεί­νο το από­γευ­μα, η Νό­ρε­πλαντς ήταν πλημ­μυ­ρι­σμέ­νη από κό­σμο.
Οι δια­πε­ρα­στι­κές κραυ­γές αυ­τού του πα­ρά­ξε­νου πλή­θους έφτα­ναν μέ­χρι το πα­ρά­θυ­ρό μου σαν ένα σμή­νος που­λιών. Δεν πί­στευα στα αυ­τιά μου. Εί­ναι αλή­θεια ότι οι τρεις ή τέσ­σε­ρις φω­να­κλά­δι­κες ομά­δες απο­τε­λού­νταν απο­κλει­στι­κά από παι­διά. Το δη­μο­τι­κό σχο­λείο ήταν στα πό­δια μου, σε πλή­ρη απαρ­τία, και πα­ρ’ό­τι έπε­φτε το βρά­δυ, μπο­ρού­σα να πα­ρα­κο­λου­θώ, χά­ρη στο χιό­νι, πά­νω στο οποίο δια­γρά­φο­νταν οι φι­γού­ρες τους, κά­θε κί­νη­ση των μα­θη­τών. Δεν διέ­σχι­ζαν την πλα­τεία όπως συ­νή­θως, με τά­ξη και ησυ­χία. Κά­τι ολωσ­διό­λου πα­ρά­δο­ξο πρέ­πει να εί­χε τρα­βή­ξει την προ­σο­χή τους και τα έκα­νε να βγά­ζουν κραυ­γές μά­χης, θριάμ­βου, κά­ποιες φο­ρές και πό­νου, που δεν άρ­γη­σαν να ξε­ση­κώ­σουν πολ­λούς κα­τοί­κους, σκυμ­μέ­νους στα μπαλ­κό­νια τους. Πρό­σε­ξα, με αρ­κε­τή ευ­χα­ρί­στη­ση, ότι ο Πί­τερ ήταν επι­κε­φα­λής της όλης επι­χεί­ρη­σης. Έτρε­χε, έσκυ­βε, μά­ζευε κά­τι αό­ρα­το και ξα­νάρ­χι­ζε την κα­τα­δί­ω­ξη με το κε­φά­λι του σκυμ­μέ­νο. Κά­θε φο­ρά που έδει­χνε ότι εί­χε βρει κά­τι και­νού­ριο, ότι μά­ζευε από τη χιο­νι­σμέ­νη άσφαλ­το το άγνω­στο αντι­κεί­με­νο, άλ­λα παι­διά ορ­μού­σαν πά­νω του, τον έσπρω­χναν, τον έκα­ναν να χά­νει την ισορ­ρο­πία του, τον χτυ­πού­σαν δυ­να­τά με κα­τρα­πα­κιές. Δύ­σκο­λο όμως να νι­κή­σουν αυ­τόν τον ιπτά­με­νο δαί­μο­να. Ο Πί­τερ απέ­φευ­γε τον εχθρό, πε­ρι­στρε­φό­ταν στον αέ­ρα, ξε­γε­λού­σε, με απί­στευ­τη σβελ­τά­δα την, κά­πως βα­ριά, μα­νία των άλ­λων. Ξαφ­νι­κά, έπε­φτε μπρού­μυ­τα, άρ­πα­ζε την πο­λυ­πό­θη­τη λεία και τον βλέ­πα­με να τρέ­χει, με τον μπε­ρέ μέ­χρι τα μά­τια, και το χέ­ρι του σφι­χτά πά­νω στο στή­θος, ώστε να προ­στα­τεύ­ει την πε­ριου­σία του και να την με­τα­φέ­ρει όπως κά­νουν τα που­λιά και οι έντρο­μες γά­τες που φρο­ντί­ζουν να προ­στα­τέ­ψουν την τρο­φή που κέρ­δι­σαν. Σύ­ντο­μα οι φω­νές στα­μά­τη­σαν. Όλοι ήταν γύ­ρω από τον Πί­τερ. Μπο­ρού­σα να δια­κρί­νω τις γού­βες των δύο χε­ριών του, κα­θώς έδει­χνε με πε­ρη­φά­νεια σε εί­κο­σι σκυμ­μέ­να κε­φα­λά­κια τον πο­λύ­τι­μο θη­σαυ­ρό του. Ακο­λού­θη­σε ένα συμ­βού­λιο και κά­ποιες φω­νές. Εύ­κο­λα κα­τά­λα­βα, όμως, από τις κι­νή­σεις του ότι ο Πί­τερ δεν πα­ρα­χω­ρού­σε τί­πο­τα στους επαί­τες. Πα­ρα­τή­ρη­σα ότι ήταν ο μο­να­δι­κός κά­το­χος του θη­σαυ­ρού και κα­νέ­να άλ­λο παι­δί εκτός από τον ίδιο δεν εί­χε την τύ­χη ή την ικα­νό­τη­τα να κά­νει το ίδιο. Ακο­λού­θη­σα με τον βλέμ­μα τον φί­λο μου κα­θώς διέ­σχι­σε την πλα­τεία και κα­τευ­θύν­θη­κε αρ­γά και θριαμ­βευ­τι­κά προς την πόρ­τα του σπι­τιού μας, αφού πρώ­τα εί­χε αδειά­σει στον μπε­ρέ του, με πο­λύ με­γά­λη προ­σο­χή, τα πο­λύ­τι­μα λά­φυ­ρα. Κι εγώ ξε­κί­νη­σα να τον συ­να­ντή­σω και να μά­θω τα νέα. Τον στα­μά­τη­σα στις σκά­λες.
Ήταν λα­χα­νια­σμέ­νος και υπερ­βο­λι­κά χλω­μός. Δεν κα­τά­φερ­νε καν να απα­ντή­σει. Το τικ στο φρύ­δι του επα­να­λαμ­βα­νό­ταν υπερ­βο­λι­κά συ­χνά.

– Σε εί­δα, εί­πε ασθμαί­νο­ντας με­τά από λί­γο. Τα πα­ρα­κο­λού­θη­σες όλα και ήμου­να νι­κη­τής. Αυ­τοί οι χα­ζοί δεν έβλε­παν τί­πο­τα!

Και κα­θώς επέ­με­να:

– Τί­πο­τα το κα­τα­πλη­κτι­κό, μου εξή­γη­σε φεύ­γο­ντας, –κα­θώς εί­χε αρ­γή­σει– βώ­λοι, βώ­λοι, μό­νο βώ­λοι˙ όχι όμως στρογ­γυ­λοί αυ­τή τη φο­ρά – και ολο­καί­νου­ριοι!

Λί­γα λε­πτά αρ­γό­τε­ρα με κά­λε­σαν επει­γό­ντως στην κλι­νι­κή για τον φί­λο μου τον Τεό. Ο βοη­θός με βε­βαί­ω­σε ότι η κα­τά­στα­σή του εί­χε εμ­φα­νώς χει­ρο­τε­ρέ­ψει. Εδώ και εί­κο­σι τέσ­σε­ρις ώρες, η ασθέ­νειά του γε­νι­κευό­ταν με τα­χύ­τη­τα που κα­νείς μας δεν εί­χε προ­βλέ­ψει. Δεν βιά­στη­κα. Δεν εί­χα πα­ρά να δια­σχί­σω τη Νό­ρε­πλαντς. Εξάλ­λου γνώ­ρι­ζα ότι, δυ­στυ­χώς, δεν μπο­ρού­σα­με να κά­νου­με πολ­λά. Ο Τεό, ο Θε­ό­δω­ρος Πα­νό­που­λος, ήταν κα­τα­δι­κα­σμέ­νος από και­ρό. Μού τον εί­χε συ­στή­σει ο βιο­μή­χα­νος Μπερ­γκιέν, ένας παι­δι­κός του φί­λος – και ο Τεό δεν άρ­γη­σε να γί­νει και δι­κός μου φί­λος. Σύ­ντο­μα άρ­χι­σα να εν­δια­φέ­ρο­μαι πε­ρισ­σό­τε­ρο για τον άν­θρω­πο πα­ρά για τον ασθε­νή. Εί­χε ει­σα­χθεί στο «Rede Körs» εδώ και ένα πε­ρί­που χρό­νο και κά­να­με ό,τι μπο­ρού­σα­με, αν όχι για να τον θε­ρα­πεύ­σου­με, του­λά­χι­στον για να του δί­νου­με την εντύ­πω­ση ότι θα ζή­σει. Αλ­λά νο­μί­ζω πως πα­ρά τις προ­σπά­θειες και τις προ­φυ­λά­ξεις μας, συ­νει­δη­το­ποιού­σε από­λυ­τα την κα­τά­στα­σή του. Δεν εί­χα ανά­γκη από άλ­λη από­δει­ξη πέ­ρα από την αυ­ξα­νό­με­νη βιαιό­τη­τα της νο­σταλ­γί­ας του, αυ­τό το πα­ρά­πο­νο, το κα­θη­με­ρι­νά επα­νερ­χό­με­νο, ότι δεν μπο­ρού­σε να γυ­ρί­σει στον τό­πο του και να δει «μια ακό­μα φο­ρά» το φως της πα­τρί­δας του. Αυ­τός ο Έλ­λη­νας που εί­χε ξε­μεί­νει στα μέ­ρη μας, πά­ντα μας εξέ­πλητ­τε λί­γο. Ήταν επι­κε­φα­λής του δια­φη­μι­στι­κού τμή­μα­τος του Μπερ­γκιέν εδώ και πολ­λά χρό­νια, και πο­τέ άλ­λο­τε δεν εί­χε γί­νει κα­λύ­τε­ρη δια­φή­μι­ση δα­νέ­ζι­κου βου­τύ­ρου.
Απ’ τη στιγ­μή που ο Τεό αρ­χί­ζει να εκ­θειά­ζει ένα ψά­ρι, έναν ου­ρα­νό, μια γυ­ναί­κα ή ο,τι­δή­πο­τε άλ­λο, εί­στε πλέ­ον αιχ­μά­λω­τοι του λό­γου του. Τα πράγ­μα­τα αυ­τά αρ­χί­ζουν να ανα­πνέ­ουν μπρο­στά σας: ο ένας με το φως του, το άλ­λο με τα λέ­πια του· η γυ­ναί­κα, άξαφ­να χει­ρο­πια­στή, μοιά­ζει σαν κλεμ­μέ­νη από την πιο ζω­ντα­νή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Εί­ναι αίφ­νης μια από αυ­τές που έχει συ­γκρα­τή­σει η μνή­μη μας. Πά­ντα θα θυ­μά­μαι μια ρα­πτο­μη­χα­νή στην οποία ανα­φέρ­θη­κε μια μέ­ρα μπρο­στά μου. Όλη νύ­χτα την εί­χα στο μυα­λό μου, με τα στίγ­μα­τα από τις κρύ­ες ανα­λα­μπές του με­τάλ­λου, με τις γα­λά­ζιες κα­μπύ­λες των αντα­να­κλά­σε­ων της να πε­ρι­στρέ­φο­νται γύ­ρω της. Έβλε­πα να γυ­ρί­ζει η απα­στρά­πτου­σα ρό­δα της και το όνο­μα του κα­τα­σκευα­στή τρι­γύ­ρι­ζε στη γλώσ­σα μου! Εί­χα μα­γευ­τεί. Κά­ποια πε­ρι­γρα­φι­κή μα­γεία σάς επέ­βαλ­λε αυ­τές τις χει­μαρ­ρώ­δεις ει­κό­νες, για τη γέν­νη­ση των οποί­ων κι­νη­το­ποιού­νταν μυ­στη­ριω­δώς όλες οι αι­σθή­σεις σας. Αυ­τό οφεί­λε­το στα, πά­ντα απρό­σμε­να, επί­θε­τα του Τεό, ίσως και στη μι­μι­κή του, ιδιαί­τε­ρης εκ­φρα­στι­κής απλό­τη­τας και στην πε­ρί­ερ­γα πει­στι­κή φω­νή του φί­λου μας.

– Η δια­φή­μι­ση, έλε­γε ο Πα­νό­που­λος, εί­ναι ακρι­βώς ίδια με τη δου­λειά του προ­α­γω­γού. Με μιά λέ­ξη, ο Κα­τα­φερ­τζής αυ­το­προ­σώ­πως. Ένας μό­νο τρό­πος υπάρ­χει για να βά­λεις σε πει­ρα­σμό τους αν­θρώ­πους, πρό­σθε­τε· εί­ναι να θέ­σεις σε κί­νη­ση τα γρα­νά­ζια της φα­ντα­σί­ας τους. Και γι’ αυ­τό, φυ­σι­κά, ένας μό­νο τρό­πος υπάρ­χει. Να πεις ψέ­μα­τα, αλ­λά προς τη με­ριά της αλή­θειας. Το πραγ­μα­τι­κό αφε­ντι­κό μου εί­ναι ο Διά­βο­λος!

Αυ­τό ήταν το πι­στεύω του. Έπρε­πε όμως να τον δει κα­νείς να γουρ­λώ­νει τα κα­τά­μαυ­ρα μά­τια του, να τα βλέ­πει να απο­κτούν απί­στευ­τη στα­θε­ρό­τη­τα· το με­λα­χρι­νό, σαν κουρ­σά­ρου, πρό­σω­πό του προ­ση­λω­νό­ταν με έντα­ση προς το αντι­κεί­με­νο που επρό­κει­το να ανα­δεί­ξει και να πε­ρι­γρά­ψει. Μό­λις ο Πα­νό­που­λος ήταν έτοι­μος να αρ­πά­ξει την πο­θη­τή ει­κό­να, τρα­βού­σε τα ρ και πλα­τά­γι­ζε τη γλώσ­σα. Πο­λύ γρή­γο­ρα ήμα­σταν όλοι δέ­σμιοι των πε­ρί­τε­χνων φρά­σε­ων. Ήταν αδύ­να­το να αντι­στα­θού­με.
Τον κοι­τά­ζω από­ψε στο φως του ηλε­κτρι­κού και μου κά­νει εντύ­πω­ση η πα­ρα­μόρ­φω­ση του προ­σώ­που του. Κά­ποια ση­μά­δια δεν ξε­γε­λούν. Ανοί­γει τα μά­τια του, με κοι­τά­ζει, σχε­δόν δεν με ανα­γνω­ρί­ζει. Εδώ και λί­γες ώρες ο πυ­ρε­τός έχει πέ­σει ανη­συ­χη­τι­κά. Το υπο­πρά­σι­νο χρώ­μα του προ­σώ­που του πα­ρα­μέ­νει ίδιο και οι κύ­κλοι κά­τω από τα μά­τια του δεί­χνουν από­ψε σαν υγροί από την αντα­νά­κλα­ση της λά­μπας.
Η νο­σο­κό­μα μου κά­νει νό­η­μα και μου μι­λά­ει με χα­μη­λή φω­νή.

– Ο πυ­ρε­τός έπε­σε, ψι­θυ­ρί­ζει. Πα­ρα­λη­ρού­σε για μια ολό­κλη­ρη ώρα.
– Το γνω­ρί­ζω. Εί­δα το διά­γραμ­μα του πυ­ρε­τού. Αυ­τό ακρι­βώς εί­ναι το ανη­συ­χη­τι­κό. Εκα­τόν τριά­ντα σφυγ­μούς: η καρ­διά μοιά­ζει να μην αντέ­χει... Εσείς έχε­τε υπη­ρε­σία;

Η νο­σο­κό­μα νεύ­ει με το κε­φά­λι κα­τα­φα­τι­κά. Τη γνω­ρί­ζω κα­λά, όμως δεν αντέ­χω να φύ­γω. Του κά­νου­με μια ένε­ση και κά­θο­μαι στο προ­σκέ­φα­λό του.

Αυ­τό ξε­κί­νη­σε σχε­δόν αμέ­σως.

Μπο­ρώ να βε­βαιώ­σω ότι σε όλη μου την κα­ριέ­ρα, πο­τέ δεν ήμου­να πα­ρών σε πα­ρα­λή­ρη­μα τέ­τοιας βιαιό­τη­τας. Ακρι­βο­λο­γώ. Η νο­σο­κό­μα με βε­βαί­ω­νε ότι έτσι ήταν όλο το από­γευ­μα.
Ο ασθε­νής άλ­λα­ζε, πό­τε-πό­τε, θέ­ση. Έφερ­νε το χέ­ρι του στο μέ­τω­πο σαν για να προ­φυ­λά­ξει τα μά­τια του από το δυ­να­τό φως. Στη συ­νέ­χεια το χέ­ρι έδει­χνε σα να μην του ανή­κει και έπε­φτε πά­νω στο κρε­βά­τι με έναν πνι­χτό ήχο.
Αρ­χι­κά, μου ήταν δύ­σκο­λο να πα­ρα­κο­λου­θή­σω τα λό­για του. Έμοια­ζαν σαν συ­νέ­χεια μιας μα­κράς ομι­λί­ας, που εί­χα ξε­χά­σει την αρ­χή της. Βαθ­μιαία, όμως, το πράγ­μα έγι­νε προ­φα­νές. Έσκυ­ψα προς την νο­ση­λεύ­τρια:

– Το κα­τα­λα­βαί­νε­τε; της εί­πα σι­γα­νά· δεν εί­ναι πια η αρώ­στεια και η αδυ­να­μία της καρ­διάς. Εί­ναι αυ­τό που απο­κα­λού­με νο­σταλ­γία.

Με­τά, ζή­τη­σα λί­γο πά­γο. Τί­πο­τα όμως δεν μπο­ρού­σε να στα­θεί πά­νω στο μέ­τω­πο του Πα­νό­που­λου. Βρι­σκό­ταν σε πο­λύ με­γά­λη τα­ρα­χή. Οι λέ­ξεις που χρη­σι­μο­ποιού­σε, οι λέ­ξεις που κραύ­γα­ζε, οι φρά­σεις που δια­δέ­χο­νταν η μία την άλ­λη, όλα υπά­κουαν σε ένα ρυθ­μό που δεν ήταν πια αυ­τός της αν­θρώ­πι­νης φω­νής, αλ­λά ήταν σί­γου­ρα της καρ­διάς του. Του έπαιρ­να την πί­ε­ση κα­τά δια­στή­μα­τα. Ήταν, κα­θώς λέ­με, σα­φώς νη­μα­τοει­δής και χτυ­πού­σε όλο και πιο γρή­γο­ρα.
Πό­σο πο­λύ με­τα­νιώ­νω σή­με­ρα που δεν πή­ρα ένα μο­λύ­βι για να κα­τα­γρά­ψω αυ­τό το θαυ­μα­στό μο­νό­λο­γο! Έχω συ­γκρα­τή­σει κά­ποιες ει­κό­νες, κά­ποιες ασύν­δε­τες φρά­σεις και δε θα προ­σπα­θή­σω καν να μι­μη­θώ από μνή­μης, να ανα­συ­στή­σω μέ­σω μιας ήδη εξα­σθε­νη­μέ­νης θύ­μη­σης, αυ­τό το πα­θια­σμέ­νο κά­λε­σμα, τη σφο­δρή έκ­κλη­ση που εξε­λισ­σό­ταν με τρό­πο ιλιγ­γιώ­δη μέ­σα στο μι­σο­φω­τι­σμέ­νο δω­μά­τιο, κα­θώς τη διέ­κο­πταν στε­ναγ­μοί, λυγ­μοί και ατέ­λειω­τες σιω­πές.
Μπο­ρώ να σας δια­βε­βαιώ­σω ότι ο δυ­στυ­χής φί­λος μου κα­τά­φε­ρε ένα θαύ­μα, να σβή­σει ο ίδιος ολο­κλη­ρω­τι­κά, με μιά λέ­ξη να εξα­φα­νι­στεί, παίρ­νο­ντας μα­ζί το κρε­βά­τι του, τους τοί­χους του δω­μα­τί­ου και την ίδια τη νο­σο­κό­μα.
Στή θέ­ση τους έβλε­πα ήδη να συ­στρέ­φο­νται δυ­να­τές ρί­ζες.
Η θαυ­μα­στή δύ­να­μη του λό­γου! Έβλε­πα ήδη το δι­κό του το­πίο: τη γυ­μνή ακτή, νε­κρω­μέ­νη από τον ήλιο, τσα­κι­σμέ­νη κά­τω από τις αμεί­λι­κτες ακτί­νες του. Στη συ­νέ­χεια ακο­λού­θη­σε σιω­πή και διέ­κρι­να, σαν σε όνει­ρο, το χέ­ρι του Πα­νό­που­λου να προ­στα­τεύ­ει και πά­λι τα μά­τια του από τη λάμ­ψη ενός ανύ­παρ­κτου ήλιου. Σύ­ντο­μα, το χέ­ρι του έπε­σε, ξυ­στά σχε­δόν από το αμπα­ζούρ της λά­μπας, κά­νο­ντάς το να τα­λα­ντευ­τεί λί­γο.
Η ανα­πνοή του γι­νό­ταν δύ­σκο­λη. Σιω­πού­σε, και με­τά η φω­νή του, σαν κά­τι να την εί­χε κε­ντρί­σει, ξα­νάρ­χι­ζε πιο δυ­να­τή.
Εί­χα την εντύ­πω­ση ότι οι λα­χα­νια­στές φρά­σεις του γύ­ρι­ζαν γύ­ρω από το δέ­ντρο. Βού­ι­ζαν, στα­μα­τού­σαν, έσκα­γαν ξα­νά. Στέ­κο­νταν εδώ κι εκεί, πε­ρι­γρά­φο­ντας τον μυώ­δη κορ­μό, την αθέ­α­τη ανά­πτυ­ξη των κλα­διών. Έβλε­πα τη ρω­μα­λέα συ­στρο­φή του, προ­σα­να­το­λι­σμέ­νη προς το φως, να τεί­νει προς τον αλ­μυ­ρό αέ­ρα, κό­ντρα στον οποίο τυ­λι­γό­ταν και ξε­τυ­λι­γό­ταν αστα­μά­τη­τα η ογκώ­δης σπεί­ρα κα­θώς με­γά­λω­νε.
Έμοια­ζαν με θαύ­μα όλα τού­τα. Το χά­ρι­σμα του Πα­νό­που­λου άγ­γι­ζε μια αυ­θόρ­μη­τη τε­λειό­τη­τα, κα­θώς το πα­ρα­λή­ρη­μα, από μό­νο του, ελευ­θέ­ρω­νε αυ­τά τα ορά­μα­τα και η σύγ­χι­ση με­σα στην οποία γεν­νιό­ντου­σαν τα έκα­νε πιο υπο­βλη­τι­κά.
Δεν θυ­μά­μαι πια τις λέ­ξεις που χρη­σι­μο­ποιού­σε ο καη­μέ­νος ο φί­λος μας πε­ρι­γρά­φο­ντας το φυ­τι­κό τέ­ρας. Τί­πο­τα σχε­δόν δεν έχει μεί­νει στη μνή­μη μου από ό,τι έλε­γε. Όμως η φω­νή του δεν ήταν αδιά­φο­ρη. Αντί­θε­τα, ήταν γε­μά­τη λυ­γί­σμα­τα όλο πα­ρά­πο­νο και εκ­κλή­σεις πα­ρά­ξε­νης τρυ­φε­ρό­τη­τας, μέ­σα από τα οποία η ει­κό­να του δέ­ντρου ξε­κα­θά­ρι­ζε όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο. Νο­μί­ζω ότι ήταν η πρώ­τη φο­ρά που ο Πα­νό­που­λος έβα­ζε στις πε­ρι­γρα­φές του μια πραγ­μα­τι­κή συ­γκί­νη­ση, μια θλί­ψη.
Η τρυ­φε­ρό­τη­τα αυ­τή, έλε­γα και ξα­νά­λε­γα, τον βοη­θού­σε να κα­τα­κτή­σει κα­λύ­τε­ρα τη λεία του, ανά­γκα­ζε επί­σης το γι­γά­ντιο δέ­ντρο να αν­θί­ζει, να κου­νά­ει μπρο­στά στα μά­τια μου τις φω­τει­νές κα­μπύ­λες του φυλ­λώ­μα­τός του.
Για­τί τώ­ρα ήταν ορα­τό και το φύλ­λω­μά του.
Με­τά από λί­γο ανα­γνώ­ρι­σα την ελιά.
Ο φί­λος μου έδει­χνε σα να τη βλέ­πει άλ­λο­τε από μα­κριά, άλ­λο­τε από κο­ντά και, κά­ποιες φο­ρές, η φω­νή του θα­’λε­γε κα­νείς ότι περ­νού­σε κά­τω από το λευ­κό δέ­ντρο που την κά­λυ­πτε με τη σκιά του.
Να ’λε­γε άρα­γε ότι αυ­τή η σκιά ήταν κρύα, δρο­σε­ρή, πα­γω­μέ­νη; Δεν ξέ­ρω πια. Αλ­λά θυ­μά­μαι την αντί­θε­ση. Σί­γου­ρα μί­λη­σε για την αντί­θε­ση της σκιάς με το φως. Επει­δή αυ­τή η σκιά ήταν κυ­κλω­μέ­νη από φω­τιά, μια λευ­κή φω­τιά που πρέ­πει να ήταν ο ήλιος της Με­σο­γεί­ου. Η μα­γεία δεν χα­νό­ταν ού­τε στις μα­κρές παύ­σεις του Τεό: το αντί­θε­το. Μου φαι­νό­ταν ότι άκου­γα τον ανε­παί­σθη­το τριγ­μό του φω­τός κα­θώς το πε­ριέ­γρα­φε. Η ησυ­χία ακτι­νο­βο­λού­σε από πα­ντού. Βα­σί­λευε όμως για λί­γο διά­στη­μα, αφού η φω­νή δεν έπαυε να ξα­να­ζω­ντα­νεύ­ει.
Η συ­νε­δρία, το θέ­α­μα διαρ­κού­σε ήδη πά­νω από μια ώρα. Η φω­νή, αντί να ηρε­μή­σει γι­νό­ταν πιο πιε­στι­κή, πιο απαι­τη­τι­κή, αλ­λά και εξα­σθε­νού­σε βαθ­μιαία. Υπήρ­ξε μια κο­ρυ­φαία στιγ­μή οπό­τε νό­μι­σα ότι εί­δα ολό­κλη­ρο το το­πίο, το βρά­χο, τον θά­μνο, την ήρε­μη θά­λασ­σα. Το δέ­ντρο ορ­θω­νό­ταν, σε μια τε­λευ­ταία επί­κλη­ση.
Όσο κι αν αυ­τό φαί­νε­ται πε­ρί­ερ­γο, το φα­ντα­ζό­μου­να με­σα στο κα­τα­με­σή­με­ρο, αλ­λά και τη νύ­χτα ταυ­τό­χρο­να, φω­τι­σμέ­νο απ’ το λευ­κό του φα­ντά­σμα­τος, κα­θώς βού­ι­ζαν τα αστέ­ρια και οι μέ­λισ­σες, την ίδια στιγ­μή.
Εί­χα κλεί­σει τα μά­τια. Εδώ και ώρα έστε­κα ακί­νη­τος. Με εί­χε πιά­σει ένας πό­νος στη μέ­ση. Ο Πα­νό­που­λος ανά­σαι­νε τώ­ρα βα­ριά πά­νω στο μα­ξι­λά­ρι. Με­τά ζή­τη­σε νε­ρό, τρεις φο­ρές, από­διω­ξε με μια αό­ρι­στη κί­νη­ση το πο­τή­ρι που του πρό­σφε­ρα και βυ­θί­στη­κε ήσυ­χα σε κώ­μα. Εί­χε απαλ­λα­γεί από όλο το φύλ­λω­μα, όλες τις ακτί­νες, όλα τα κλα­διά και όλες τις επί­γειες ρί­ζες. Σχε­δόν εί­χε πά­ψει να σα­λεύ­ει. Μό­νο τα χέ­ρια του έψαυαν μα­λα­κά την άκρη του κρε­βα­τιού. Έλε­γα στον εαυ­τό μου –κά­πως ζα­λι­σμέ­νος– ότι εί­χε πε­τά­ξει πο­λύ έρ­μα και ήταν τώ­ρα πο­λύ ελα­φρύς ώστε να πια­στεί από τα σε­ντό­νια και να μεί­νει λί­γο ακό­μα μα­ζί μας.
Πα­ρά την προ­χω­ρη­μέ­νη ώρα, πή­γα στο τη­λέ­φω­νο και δε δί­στα­σα να ει­δο­ποι­ή­σω τον Μπερ­γκιέν.
Το επό­με­νο πρωί εξέ­τα­ζα συ­νε­χώς ασθε­νείς. Αντα­πο­κρι­νό­μουν όσο μπο­ρού­σα κα­λύ­τε­ρα, τσα­κι­σμέ­νος από την κού­ρα­ση και μό­νο προς το με­ση­μέ­ρι κα­τά­φε­ρα να συ­να­ντή­σω τον Μπερ­γκιέν. Κα­νο­νί­σα­με μα­ζί τις λε­πτο­μέ­ρειες της τε­λε­τής. Δεν γνω­ρί­ζα­με κα­νέ­να συγ­γε­νή του δύ­στυ­χου Τεό και δεν λη­σμο­νή­σα­με την επι­θυ­μία, που εί­χε τό­σες φο­ρές εκ­φρά­σει ο φί­λος μας, να τα­φεί κο­ντά στην θά­λασ­σα. Ο Καρλ Μπερ­γκιέν πή­ρε τις κα­λύ­τε­ρες απο­φά­σεις για όλα.
Στο σπί­τι μου, εί­δα με έκ­πλη­ξη τον μι­κρό Πί­τερ να έχει εγκα­τα­στα­θεί στο γρα­φείο μου. Με πε­ρί­με­νε εκεί για πά­νω από μια ώρα. Γευ­μα­τί­σα­με μα­ζί και εί­χα την ευ­χα­ρί­στη­ση να ξε­κου­ρά­σω λί­γο τα μά­τια μου πά­νω στο παι­δι­κό του πρό­σω­πο. Η επί­σκε­ψή του όμως εί­χε κά­ποιο σκο­πό. Διέ­κρι­να το τε­τρά­διό του, δι­πλω­μέ­νο στα δύο, κρυμ­μέ­νο στην τσέ­πη του. Κα­λά! Δεν ήταν η πρώ­τη φο­ρά που θα διόρ­θω­να τα μα­θή­μα­τά του. Δεν τα κα­τά­φερ­νε μ’ αυ­τή την πα­λιο­α­ριθ­μη­τι­κή και το πρό­βλη­μα με τους μύ­λους και τα σα­κιά αλεύ­ρι τον εί­χε σα­φώς τρο­μο­κρα­τή­σει. Κα­θό­ταν απο­σβο­λω­μέ­νος, σκυμ­μέ­νος πά­νω στους αριθ­μούς που αρά­δια­ζα, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα όμως κοι­τά­ζο­ντας το πρες πα­πιέ, μια βα­ριά γυά­λι­νη μπά­λα που πά­ντα του κι­νού­σε την πε­ριέρ­γεια.

– Και οι βώ­λοι, του κά­νω ξαφ­νι­κά, τσι­μπώ­ντας του το αυ­τί, αυ­τοί οι πε­ρί­φη­μοι βώ­λοι που κέρ­δι­σες τό­σο άξια, θα μου τους δεί­ξεις;

Δεν πρό­σε­χα την απά­ντη­σή του, απορ­ρο­φη­μέ­νος από το πρό­βλη­μα που ήταν δια­τυ­πω­μέ­νο με απε­ρί­γρα­πτη ανοη­σία. Επα­να­λάμ­βα­να μέ­σα μου την ακα­τα­νό­η­τη φρά­ση: «Εάν οκτα­κό­σιοι μύ­λοι δεν μπο­ρούν να αλέ­σουν για επτά εβδο­μά­δες …. κλπ».
Ξάφ­νου κά­τι άκου­σα που μου τρά­βη­ξε την προ­σο­χή.
Για πρώ­τη φο­ρά ο Πί­τερ ομο­λο­γού­σε κά­τι. Η φω­νή του, αίφ­νης ανε­παί­σθη­τη, με εξέ­πλη­ξε.

– … ναι, επα­να­λάμ­βα­νε μουρ­μου­ρί­ζο­ντας, χθες σου εί­πα ψέ­μα­τα…

Και, κα­θώς σή­κω­σα το κε­φά­λι, κα­τέ­φυ­γε πά­λι στον γνω­στό μας διά­λο­γο και συ­μπλή­ρω­σε στα γρή­γο­ρα:

– Το νε­ρό έχα­σε τα τρία κα­πέ­λα του! Τέ­λος τα κα­πέ­λα! Πά­νε τα κα­πέ­λα! Και κά­τι και­νού­ριο όμως: υπάρ­χει ένα με­γά­λο αση­μέ­νιο δέ­ντρο ακρι­βώς στο κέ­ντρο της Νό­ρε­πλαντς. Διέ­λυ­σε την κρή­νη. Εί­ναι ένα δέ­ντρο κα­τα­πλη­κτι­κό. Ένα δέ­ντρο που πε­τά­ει σέρ­νο­ντας τις ρί­ζες του.

Άφη­σα το μο­λύ­βι μου πά­νω στο τρα­πέ­ζι. Έβα­λα το χέ­ρι μου στον ώμο του Πί­τερ, χω­ρίς να τον κοι­τά­ζω. Ένιω­θα σα χα­ζός, όμως αι­σθα­νό­μουν την πε­ρί­ερ­γη συ­γκί­νη­ση που με κυ­ρί­ευε. Και του εί­πα ψυ­χρά:

– Ναι, το εί­δα κα­θα­ρά. Ένα ωραίο γι­γά­ντιο δέ­ντρο, με τον στρι­φτό κορ­μό του…

Ο Πί­τερ με διέ­κο­ψε χω­ρίς κα­μία έκ­πλη­ξη:

– Ναι, συ­νέ­χι­σε, φο­βε­ρά στρι­φτό και πο­λύ γι­γά­ντιο. Κι όμως, ο Γιένς, ο Όλαφ, με τί­πο­τα δεν πα­ρα­δέ­χο­νται ότι το εί­δαν. Εγώ έτρε­χα πί­σω του, το ακο­λου­θού­σα στο χιό­νι. Τό­τε που στε­κό­σου­να στο μπαλ­κό­νι.

Πή­ρα μα­λα­κά τον Πί­τερ στα γό­να­τά μου και με αβέ­βαιη φω­νή, άρ­χι­σα τις ερω­τή­σεις. Ο διά­λο­γός μας δεν εί­χε τί­πο­τα το εξω­φρε­νι­κό. Το παι­χνί­δι μας, για πρώ­τη φο­ρά, δεν ήταν παι­χνί­δι. Μπο­ρού­σα, επι­τέ­λους, να του αντα­πα­ντώ.

– Τον εί­δες το βρά­χο, ψι­θύ­ρι­ζα, και τον ήλιο και τη θά­λασ­σα;
– Όχι, απά­ντη­σε ο Πί­τερ, μό­νο τον ήλιο. Έναν εκ­θαμ­βω­τι­κό ήλιο, όχι όμως πά­νω στον ου­ρα­νό, μό­νο πά­νω στο δέ­ντρο. Ήταν τό­σο πε­ρί­ερ­γο να το βλέ­πεις να πε­τά­ει, ανά­λα­φρο, ανά­λα­φρο, ανά­λα­φρο! Ο ήλιος ήταν ακό­μα εκεί. Έπλεε. Δεν μπο­ρού­σα όμως να κα­τέ­βω στη Νό­ρε­πλαντς: με πρό­σε­χε η μα­μά μου!
Και με­τά μου εί­πε στ’αυ­τί, όπως κά­νει συ­χνά:

– Και τα κα­πέ­λα του νε­ρού, τα εί­δες;

Κοι­τού­σα τον Πί­τερ στα μά­τια. Τα πα­ρα­τη­ρού­σα τώ­ρα με σκε­πτι­κή ανη­συ­χία. Προ­σπα­θού­σα να συ­νέλ­θω, να βά­λω τα πράγ­μα­τα σε σει­ρά. Αλ­λά ο δαί­μο­νας που με κυ­ρί­ευε ήταν πιο δυ­να­τός:

– Μι­κρέ μου Πί­τερ, έκα­να, για ποια ψέ­μα­τα μου μι­λού­σες προη­γου­μέ­νως; Μου εί­πες πραγ­μα­τι­κά ψέ­μα­τα;

Ο Πί­τερ έσκυ­ψε το κε­φά­λι.

– Ναι, ομο­λό­γη­σε, εί­πα ψέ­μα­τα… λί­γο. Για τον αγώ­να μας στη Νό­ρε­πλαντς. Δεν ήθε­λα να σου πω για το δέ­ντρο με τους βώ­λους. Για­τί, ξέ­ρεις, έτρε­χα πί­σω από αυ­τό το δέ­ντρο. Οι άλ­λοι δεν έβλε­παν τί­πο­τα. Έφτα­ναν πά­ντα πο­λύ αρ­γά. Με βοη­θού­σε το χιό­νι, για­τί, πα­ρ’ όλο που σκο­τεί­νια­ζε, μπο­ρού­σα να δια­κρί­νω τους και­νού­ριους βώ­λους.

Η κου­βέ­ντα του Πί­τερ γι­νό­ταν συ­γκε­χυ­μέ­νη. Ένιω­θα ότι χα­νό­ταν η συ­νέ­χεια. Ήμου­να κά­πως ανα­κου­φι­σμέ­νος. Πα­ρ’ όλα αυ­τά, προ­σπά­θη­σα να κα­θη­συ­χά­σω κι άλ­λο τον εαυ­τό μου, κά­νο­ντας την επι­κίν­δυ­νη ερώ­τη­ση. Την έκα­να με φω­νή αδιά­φο­ρη, πα­ρι­στά­νο­ντας ότι δι­πλώ­νω το τε­τρά­διό του.

– Μα επι­τέ­λους, ψι­θύ­ρι­σα, πώς έμοια­ζαν οι και­νού­ριοι βώ­λοι σου και για­τί δεν μου τους δεί­χνεις;

Ο Πί­τερ έκα­νε μια πε­ρι­φρο­νη­τι­κή γκρι­μά­τσα, με ατέ­νι­σε για λί­γο και απά­ντη­σε με δα­σκα­λί­στι­κο ύφος :

– Οι βώ­λοι ενός δέ­ντρου με βώ­λους δεν μοιά­ζουν με τί­πο­τε άλ­λο εκτός από καρ­πούς! Εξάλ­λου, πρό­σθε­σε, κα­τά­λα­βα ότι δεν ανή­καν σε μέ­να, για­τί έμε­ναν ωοει­δείς, σαν αυ­τούς που εί­ναι ζω­γρα­φι­σμέ­νοι στο με­γά­λο λε­ξι­κό… Γι’ αυ­τό και τους κα­τέ­στρε­ψα… Δεν εί­μαι κλέ­φτης!

Μια πα­ρα­τε­τα­μέ­νη σιω­πή σκέ­πα­σε το ια­τρείο μου. Άκου­γα το ρο­λόι του τοί­χου που με­τρού­σε το λε­πτό που περ­νού­σε, το­νί­ζο­ντάς το.
Η φω­νή του Πί­τερ ακού­στη­κε λί­γο με­τά, αλ­λά δεν διέ­λυ­σε την αλη­θι­νή δυ­σφο­ρία που με εί­χε κα­τα­λά­βει εδώ και λί­γη ώρα. Τα πο­λύ­λο­γα χεί­λη του –που πο­τέ δεν θέ­λη­σαν να μου πουν κά­τι πα­ρα­πά­νω– ξα­νά­πια­σαν τον ειρ­μό του μο­νο­λό­γου του. Έτσι, «το δέ­ντρο με τους βώ­λους» και οι «πε­τού­με­νες ρί­ζες» του απο­τε­λούν πλέ­ον μέ­ρος του κα­θη­με­ρι­νού πα­ρα­λη­ρή­μα­τός του, στην ίδια σει­ρά ει­κό­νων όπου πρω­τα­γω­νι­στούν οι «του­λί­πες», οι «κρή­νες» και τα «τρία κα­πέ­λα του νε­ρού».

_{Πρώτη δημοσίευση: Vassily Photiadès, L'Arbre à Billes  (Gravures originales de D. Galanis: Με πρωτότυπα χαρακτικά του Δ. Γαλάνη), Λωζάννη 1946. Οριστική (εκδοχή) στο Οι διαφανείς (Les transparents), εκδ. Stock, Παρίσι 1958}