Μια πολυτελής έκδοση στην υπηρεσία της φιλανθρωπίας

χάρτης, 21

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Μετάφραση: Ανδρέας Τσάκας

Ο πιστός καλεσμένος και φίλος μας, ο ζωγράφος και συγγραφέας Βασίλης Φωτιάδης δημοσίευσε, θαυμάσια, και διακόσμησε εξ ίσου ωραία ο Γαλάνης, ένα αφήγημα, με τίτλο Το δέντρο με τους βώλους, που αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου έργου το οποίο θα δημοσιευτεί σύντομα στη Γαλλία. Η πολυτελής αυτή έκδοση πραγματοποιήθηκε και διατίθεται αποκλειστικά προς όφελος των παιδιών της Γαλλίας – θυμάτων του πολέμου. Η εκτύπωση έγινε με τυπογραφικά στοιχεία Bodoni σε χαρτί vergé de Guarro Molivell (αριθμημένη έκδοση).
Το βιβλίο, μέρος του οποίου αποτελεί το Δέντρο με τους βώλους, μια ιστορία με τρείς όψεις: μαγική, συναισθηματική και φιλοσοφική, θα έχει τίτλο Η σκοτεινή πλευρά, δηλαδή το μέρος του εαυτού μας που αποκρύπτουμε από τους άλλους, δηλαδή όπως λέει τόσο καλά ο Ζακ ντε Λακρετέλ:

Μεγαλειώδης αίθουσα όπου κανείς δεν εισχωρεί… Κάποτε και ασυνείδητη απόκριψη, καθότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι, εν αγνοία τους, αφήνουν το όνειρο να εισβάλει στη ζωή τους και να καθοδηγεί τα βήματά τους.
Γνωρίζουμε τι πλούτο προσφέρει αυτή η όψη των πραγμάτων στον συγγραφέα. Χαρακτήρες που δεν είναι ποτέ μονοκόμματοι, αισθήματα αμφίσημα, κινήσεις που απλώς υπαινίσσονται, περικυκλώνουν ή αποκαλύπτουν βαθμιαία την αλήθεια, για ένα είδος μαγείας που περιβάλλει τις μορφές και τα πράγματα…
Αυτές είναι κάποιες από τις ευκολίες, ή μάλλον τις δυσκολίες της τέχνης αυτής.
Είναι ενδιαφέρον να τοποθετήσουμε χρονικά την εμφάνιση αυτής της οπτικής στη λογοτεχνία. Οι Γερμανοί ρομαντικοί πιθανώς είναι οι πρώτοι που διείδαν τη σκοτεινή πλευρά. Το γερμανικό πνεύμα, εξοικειωμένο με το όνειρο, πολυπράγμον όλων των φιλοσοφικών ρευμάτων και κατακυριευμένο από το γίγνεσθαι, βρήκε εκεί την κατάλληλη μορφή έκφρασης. Οι Γερμανοί ρομαντικοί επηρεάζουν τον Νερβάλ, ο οποίος διαλύει λίγο τα σύννεφά τους και την εγκαθιστά στην Ιλ-ντε-Φρανς. Ο Μπωντλαίρ, με τα ποιήματά του σε πεζό και τους στίχους που φεγγοβολούν, στέλνει ασταμάτητα μηνύματα προς την σκοτεινή πλευρά.

Οι ιστορίες του Φωτιάδη ξεφεύγουν από αυτή την τάση που φτάνει μέχρι τον Προυστ. Διαδοχικά, η αθωότητα, η ονειροπόληση, τα άρρητα, τα όνειρα, η μυστηριώδης συνενοχή, τα αντικείμενα θεωρούνται στοιχεία της γνώσης.
Όμως οι δρόμοι που οδηγούν προς αυτή το λύση είναι δύσβατοι και χαραγμένοι από απαλό χέρι. Το εξαίσιο Δέντρο με τους βώλους στο οποίο η νοσταλγία και η διττή οπτική της παιδικής ηλικίας συναντώνται μέσα σε μια ατμόσφαιρα θαύματος είναι ένα άλλο παράδειγμα, το πιο πετυχημένο, κατά τη γνώμη μας. Ο Βασίλης Φωτιάδης, ήδη στο πρώτο του βιβλίο, μας είχε οδηγήσει, ή μάλλον μας είχε αφήσει να πορευτούμε με τον ίδιο τρόπο. Θεωρούμε ότι η ίδια η εποχή μας, με τον ρεαλισμό της, τη σκληρότητά της, την αισχρή γύμνια της, θα ωθήσει τους συγγραφείς να δώσουν περισσότερο χώρο στις λιγότερο γνωστές πλευρές, στα αινίγματα της μοίρας, στην έμμεση θέαση των πραγμάτων και των ανθρώπων.

_{Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Gazette de Lausanne, 22/3/1947}