Τα προκαταρκτικά
Το μόνο που χρειάζεται είναι να βγεις έξω, σε έναν δρόμο. Σε έναν δρόμο με αυτοκίνητα. Με πολλά αυτοκίνητα. Τίγκα στα αυτοκίνητα. Και να μπεις κι εσύ σε ένα αυτοκίνητο. Αν βαριέσαι να οδηγήσεις, μπορείς απλώς να καθίσεις στην άκρη του δρόμου και να παρατηρείς τα ξένα αυτοκίνητα. Όμως μπορείς να τα παρατηρείς και μέσα από το αστικό λεωφορείο ή από το τραμ. Αρκεί τα μάτια σου να είναι καρφωμένα στην κίνηση των αυτοκινήτων. Τι βλέπεις τότε;
Βλέπεις οδηγούς που τρώνε τυρόπιτα και παίζουν κομπολόι με το ίδιο χέρι, συγχρόνως. Βλέπεις οδηγούς να στέλνουν γραπτά μηνύματα με το κινητό τους, ενώ προσπερνούν όχημα. Βλέπεις οδηγούς να βρίζονται με τον διπλανό τους, ακόμα κι αν η διπλανή θέση είναι άδεια. Με λίγα λόγια, ο κάθε οδηγός και το χούι του. Όμως υπάρχει μια κοινή συμπεριφορά που τους ενώνει. Όλοι τους κοιτάζουν με φθόνο τη διπλανή λωρίδα κυκλοφορίας και προσπαθούν να μπουν σε αυτήν με κάθε τρόπο: υπόγεια, υπέργεια, με διακτινισμό. Μα, τι έχουν πάθει;
Και τώρα, δράση 90′′
Απάντηση: Έχουν πάθει σύγκριση. Ο κάθε οδηγός θεωρεί πως η λωρίδα την οποία έχει επιλέξει ο διπλανός οδηγός είναι ανετότερη και ταχύτερη. Σύμφωνα με διεθνείς πανεπιστημιακές μελέτες, βασισμένες σε εξομοιωτές της οδικής κυκλοφορίας, αυτή η λοξή συμπεριφορά έχει την ακόλουθη ερμηνεία:
Όταν ο ακινητοποιημένος από το μποτιλιάρισμα οδηγός κοιτά στη διπλανή λωρίδα νομίζει πως τα κενά διαστήματα ανάμεσα στα κινούμενα αυτοκίνητα στην απέναντι λωρίδα είναι μεγαλύτερα απ’ ό,τι στη δική του. Η αιτία είναι ότι από τη θέση του οδηγού το πλάγιο οπτικό πεδίο είναι καλύτερο από αυτό που διαθέτει για το δικό του το όχημα, αφού μεσολαβούν το πορτμπαγκάζ και το καπό αντίστοιχα. Ακόμη, οι οδηγοί πιστεύουν ότι περισσότερα αυτοκίνητα τούς προσπερνούν από δίπλα, από όσα προσπερνούν οι ίδιοι όταν κινείται το δικό τους ρεύμα. Η εξήγηση σε αυτό είναι πως όταν ο οδηγός κινεί το όχημά του κοιτάζει μπροστά, δηλαδή δεν προσέχει τι συμβαίνει στο διπλανό ρεύμα που παραμένει μποτιλιαρισμένο. Όταν όμως το διπλανό ρεύμα κινείται ενώ το δικό του όχι, τότε, αυτός ως σταματημένος οδηγός κοιτάζει με την άνεσή του από το παράθυρο τα διπλανά κινούμενα αυτοκίνητα και αυτομάτως θεωρεί πως επέλεξε λάθος λωρίδα. Ενώ, στην καλύτερη περίπτωση, κινούνται κι εκείνα με την ίδια ταχύτητα απ’ ό,τι κι ο ίδιος.
Ας μετακινηθούμε λοιπόν κι εμείς τώρα σε μια διπλανή λωρίδα συλλογισμών.
Ακριβώς την ίδια συμπεριφορά με την αλλαγή λωρίδων στον δρόμο τηρεί ο άνθρωπος και στην αναζήτηση της προσωπικής ευτυχίας του. Ως γνωστόν, η ευτυχία κατοικεί κάπου μέσα στο κεφάλι μας, δηλαδή στην ιδέα που έχουμε για αυτήν. Η εξελικτική ψυχολογία προσπαθεί να διερευνήσει ποιο «πακέτο λογισμικού» ενεργοποιούμε μέσα μας ώστε ο εγκέφαλός μας να θεωρεί ότι είμαστε ευτυχισμένοι. Κι αυτό, γιατί εκείνο για το οποίο έχουμε προγραμματιστεί εξελικτικά δεν είναι κάποια απόλυτη και στάνταρτ για όλους ευτυχία, αλλά ένα σύνολο πεποιθήσεων σχετικά με τα πράγματα που μπορούν να μας χαρίσουν την ευτυχία σε κάθε φάση της ζωής μας. Όλα δείχνουν λοιπόν πως ένας ισχυρότατος παράγοντας που διαμορφώνει μέσα μας την αίσθηση της ευτυχίας είναι η σύγκριση της ζωής μας με τις ζωές των άλλων. Εάν έχω λιγότερα από τον διπλανό μου, δεν είμαι ευτυχισμένος. Εάν αποκτήσω αυτό που έχει ο διπλανός μου, είμαι κάπως ευτυχισμένος. Εάν ο διπλανός μου δεν έχει αυτό που έχω εγώ, τότε είμαι κανονικά ευτυχισμένος. Μόνο που μας διαφεύγει κάτι σημαντικό: Οι διπλανοί αλλάζουν κατά καιρούς. Και πάντα η δική τους λωρίδα θα μάς είναι αξιοζήλευτη και απαραίτητη για να ευτυχίσουμε. Τέτοια κωθωνάκια είμαστε.
Ένα 4% όλων των ατυχημάτων που συμβαίνουν στους δρόμους παγκοσμίως κάθε χρόνο οφείλεται στις αλλαγές λωρίδων που κάνουν οι οδηγοί. Πόσα άραγε να οφείλονται και στις βεβιασμένες αλλαγές των λωρίδων ευτυχίας;
Τέλος χρόνου.
Αμέσως μετά
Απόλαυσε το παρακάτω απόσπασμα από τον Μάγο Μπαόλ του Στέφανο Μπένι: «Ο Μπαόλ διαισθάνεται τον κίνδυνο. Εάν σ’ έναν σταθμό γεμάτο κόσμο υπάρχουν δυο λωρίδες στις θυρίδες για τα εισιτήρια, στη μια θα είναι οπωσδήποτε κάποιος που θα τσακωθεί με τον υπάλληλο και η ουρά θα καθυστερήσει. Ο Μπαόλ θα διαλέξει την άλλη. Εάν σ’ έναν κινηματογράφο υπάρχουν δυο θέσεις ελεύθερες, η μια θα είναι σίγουρα πίσω από κάποιο ζευγάρι που ο ένας δεν καταλαβαίνει την ταινία κι ο άλλος προσπαθεί να του την εξηγήσει, μα έχει καταλάβει λιγότερα από τον πρώτο. Ο Μπαόλ θα διαλέξει την άλλη θέση.»
Ξέρω, τώρα πολύ τον ζηλεύεις τον Μπαόλ. Ναι, αλλά αυτός ήταν μάγος.
