Σημείωση σχετικά με τα εσώρουχα της ψυχής
————————
Ας θυμόμαστε τον Καλβίνο, είχα πει. Τον Καλβίνο, απόρησε. Δεν καταλάβαμε αμέσως ότι η ελληνοποίηση ονομάτων έφταιγε για τη σύγχυση. Επρόκειτο για συνήχηση, με τον Γάλλο μέντορα της θεοκρατίας στη Γενεύη Ιωάννη Καλβίνο (Calvin) να ακούγεται σαν τον Ιταλό, αν και γεννημένο στην Κούβα, Ίταλο Καλβίνο (Calvino). Ομοηχίες και συνωνυμίες είναι όμως ζήτημα άλλου αφιερώματος.
Βιβλίο με πολλές φωτογραφίες που σε βγάζουν από τα ρούχα σου, πρόσθεσα, έχει συρράψει και ο αναμορφωτής των εσωρούχων Καλβίνος Κλάιν. Προηγήθηκαν οι έφιπποι, που είχαν βγάλει την κυλόττα, κατεβαίνοντας από τα άλογα, ενώ σε «Ημερολόγιο κυριών» το 1888 πρώτη φορά εμφανίζεται εσώρουχο να συνδυάζει ελληνική εσωτερικότητα με σλαβικό ruho. Χρειάζονται εσώρουχα οι ψυχές των λέξεων ή κυκλοφορούν με σημασίες που κατάσαρκα κυμαίνονται στα σώματά τους; Και πώς προκύπτουν οι μεταλλαγές αυτές;
Ένα από τα τελευταία κείμενα του Καλβίνο, αν όχι το τελευταίο που έγραψε πριν πεθάνει, είναι η «Πολλαπλότητα». Σε αντιρρήσεις, που μπορεί να υπάρχουν, για τον πολλαπλασιασμό των πιθανοτήτων σε ένα έργο, όπως ένα μυθιστόρημα, να αυξάνεται η απομάκρυνση από τη μοναδικότητα εκείνη που αποτελεί ο εαυτός του συγγραφέα, απαντά ως εξής:
Ποιοι είμαστε εμείς, ποιος είναι ο καθένας από εμάς, αν όχι ένας συνδυασμός εμπειριών, πληροφοριών, βιβλίων που διαβάσαμε, πραγμάτων που φανταστήκαμε; Κάθε ζωή είναι μια εγκυκλοπαίδεια, μια βιβλιοθήκη, μια καταγραφή αντικειμένων, μια σειρά από διάφορα είδη ύφους και τα πάντα μπορούν να αναμιχθούν και να αναδιαταχθούν με κάθε δυνατό τρόπο. Σκεφτείτε, συνεχίζει ο συγγραφέας των Κοσμοκωμικών, ενός έργου που επινοείται «εκτός εαυτού», που εγκαταλείπει τους περιορισμούς του ατομικού εγώ. Μήπως αυτό δεν επιδίωκαν ο Οβίδιος και ο Λουκρήτιος;
Η Πολλαπλότητα είναι ένα από έξι υπομνήματα για ισάριθμες λογοτεχνικές ιδιότητες που αξίζει να διασωθούν. Τη μετάφρασή τους στα αγγλικά (1988) είχε επιβλέψει η γεννημένη στην Αργεντινή γυναίκα του Εσθήρ, επαγγελματίας μεταφράστρια. Ήταν τα κείμενα έξι διαλέξεων που είχε προσκληθεί να δώσει στο Χάρβαρντ και η προετοιμασία τους είχε γίνει εμμονή τον τελευταίο χρόνο της ζωής του.
Τα μνημόνια αυτά περιλαμβάνουν Ελαφρότητα (Leggerezza στα ιταλικά), Ταχύτητα, Ακρίβεια, Οπτικότητα. Δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έκτο υπόμνημα, που θα ονομαζόταν Συνοχή ή συνέπεια. Ο Ίταλο Καλβίνο πέθανε την παραμονή της αναχώρησής του για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η σχέση μεταξύ της ζωής ως μυθιστορήματος και της μυθουργίας παραμένει συμπαγής. Η απορρόφηση συγγραφέων από αναγνώστες φαίνεται να ακολουθεί κανόνες απορρόφησης που ακολουθούν οι συγγραφείς.
Βλ. Ίταλο Καλβίνο, Τα αμερικανικά μαθήματα: Έξι προτάσεις για τη νέα χιλιετία, μετάφραση Μαρία Σπυριδοπούλου, Καστανιώτης 2013
Σχετικά κείμενα στον Χάρτη
————————————————
Μπόρχες: Το βιβλίο των κατά φαντασίαν συγγραφέων
Κορτάσαρ: Η λογοτεχνία ως πρόγνωση
Γιατί δεν μου επιτρέπουν να διαβάζω όσα γράφω
