Έξι ποιήματα

Μετάφραση: Γιάννης Ζέρβας

Με ιατρική ακρίβεια, με ποιητικό βάθος

σχέδιο του David Levine
σχέδιο του David Levine

Ο Ουίλιαμ Κάρλος Ουίλιαμς γεννήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1883 στο Ράδερφορντ του Νιού Τζέρσεϊ των ΗΠΑ, όπου και μεγάλωσε. Ο πατέρας του Τζορτζ ήταν Άγγλος, γεννημένος στο Μπέρμινχαμ, ένας χονδρέμπορoς φαρμάκων, που θαύμαζε την κλασική λογοτεχνία και διάβαζε στα παιδιά του Σαίξπηρ, Δάντη και αποσπάσματα από τη Βίβλο. Είχε την έδρα της επιχείρησής του στη γειτονική Νέα Υόρκη, αλλά ταξίδευε συχνά για τις δουλειές του στην Ευρώπη και στην υπόλοιπη Αμερική. Η μητέρα του, Ραχήλ Ρόουζ Χοχόμπ, Πορτορικανή, γεννημένη στη Μαρτινίκα, είχε πατέρα με εβραϊκές, ολλανδικές και ισπανικές ρίζες. Και της άρεσε να ζωγραφίζει. Ο αδελφός της Κάρλος ήταν γιατρός και ήταν το ίνδαλμά της. Το ζευγάρι απέκτησε δύο αγόρια, τον πρωτότοκο Ουίλιαμ (με δεύτερο όνομα Κάρλος, προς τιμήν του θείου του) και τον Έντουαρντ, έναν χρόνο μικρότερό. Η οικογένεια επένδυσε σημαντικά στις σπουδές του νεαρού Ουίλ και τον ώθησε ενεργά προς την ιατρική. Γυμνάσιο τέλειωσε στο Horace Mann High School της Νέας Υόρκης, με άριστες επιδόσεις στα μαθηματικά και στη φυσική, αλλά λίγο ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία, μέχρι τις τελευταίες τάξεις του σχολείου, όπου άρχισε να ενδιαφέρεται για τη γλώσσα. Κολλέγιο τέλειωσε στο Chateau de Lancy της Γενεύης και Ιατρική στο University of Pennsylvania, στη Φιλαδέλφεια, απ’ όπου πήρε το πτυχίο του το 1906. Ύστερα από δύο χρόνια ιατρικής άσκησης στη Νέα Υόρκη, έφυγε το 1908 για τη Λειψία, όπου ολοκλήρωσε την ετήσια (τότε) ειδίκευσή του στην Παιδιατρική. Το 1909 επέστρεψε στην Αμερική, εγκαταστάθηκε στο Ράδερφορντ του Νιου Τζέρσεϊ και παρέμεινε εκεί την υπόλοιπη ζωή του εργαζόμενος ως οικογενειακός γιατρός, με κύρια απασχόληση τη μαιευτική και την παιδιατρική. Το 1913 παντρεύτηκε την Φλόρενς («Φλόσι») Χέρμαν και απέκτησαν δύο γιους, τον Ουίλιαμ Έρικ και τον Πολ.

Ο Ουίλιαμ Κάρλος Ουίλιαμς θεωρείται ένας από σημαντικότερους ποιητές της Αμερικής, αφοσιωμένος στην επιδίωξή του για μια γνήσια αμερικανική ποίηση πέρα από ακαδημαϊσμούς και παραδοσιακούς περιορισμούς. Ο ίδιος έλεγε: «Γιατί να γράφουμε αγγλικά, αφού έχουμε δική μας γλώσσα; Όχι τη γλώσσα της μητέρας Αγγλίας, αλλά αυτήν που μιλούν οι Πολωνίδες μετανάστισσες μανάδες». Το πρώτο βιβλίο του Poems το εξέδωσε το 1909 μόλις επέστρεψε στην Αμερική. Στενός φίλος του Έζρα Πάουντ και με σαφείς επιρροές από τη σχολή του, εκδίδει το Tempers το 1913, τυπωμένο στο Λονδίνο. Συνήθιζε να λέει πως η ζωή του πριν και μετά τη γνωριμία του με το Πάουντ ήταν κάτι «σαν π.Χ. και μ.Χ». Ο Ουίλιαμς αποτελεί ηγετική φυσιογνωμία του μοντερνισμού στην ποίηση και θεωρείται ο αντίποδας του συγχρόνου του στην Αγγλία Τ.Σ. Έλιοτ. Το 1946 εκδόθηκε ο πρώτος τόμος του πεντάτομου έργου Paterson: πρόκειται για ένα τεράστιο ποίημα, όπου, όπως κι ο Έλιοτ στην Έρημη Χώρα, παρουσιάζει μια διαλυμένη όψη ζωής μέσα από αντικείμενα και γεγονότα. Όμως, με διαμετρικά αντίθετη οπτική από την ακαδημαϊκή ποιητική και την ηττημένη ψυχική διάθεση του Έλιοτ: Ο ποιητής Randall Jarrell έγραψε γι’ αυτόν: «Δεν έχει οπτιμιστική τυφλότητα ο Ουίλιαμς, παρόλο που έχει ένα φρέσκο κέφι, μια πεισματική και ακατάβλητη εγγενή ευθυμία». Το 1948, ταυτόχρονα με την έκδοση του The Clouds: Aigeltinger and other verse, το έργο του τιμήθηκε από την Αμερικανική Ακαδημία Γραμμάτων και Τεχνών. Το έργο του επηρέασε ιδιαίτερα την γενιά των μπιτ, που ακολούθησε το παράδειγμά του στις δεκαετίες ’50 και ’60. Το 1950 ένα εγκεφαλικό ανέκοψε το έργο του, αλλά συνέχισε να γράφει μέχρι τον θάνατό του το 1963, έχοντας γράψει συνολικά 40 βιβλία, με ποίηση, δοκίμια, αφηγήματα και θεατρικά. Μεταθανάτια, τον ίδιο χρόνο τού απονεμήθηκε το Βραβείο Πούλιτζερ για το τελευταίο ποιητικό βιβλίο του, Pictures from Breughel.

Έξι ποιήματα

Le Medecin Malgre Lui

Α, φαντάζομαι θα έπρεπε να 
πλύνω τους τοίχους του ιατρείου μου
να τρίψω τη σκουριά από
τα εργαλεία μου και οριστικά
να τα ταξινομήσω
να φτιάξω ράφια στο εργαστήριο
να βγάλω τους παλιούς λεκέδες
να καθαρίσω τα μπουκάλια
και να τα ξαναγεμίσω, ν’ αγοράσω 
άλλο φακό, να βάλω 
τα περιοδικά μου όρθια αντί να 
τα αφήνω ξαπλωτά 
σε στοίβες – κατόπιν να αρχίσω από
δέκα χρόνια πριν και προοδευτικά
να τα διαβάσω μέχρι το πιο πρόσφατο
αρχειοθετώντας σημαντικά
άρθρα για εύκολη παραπομπή.
Φαντάζομαι θα έπρεπε να 
διαβάσω τα καινούργια βιβλία.
Εάν σ’ αυτό προσέθετα και
τον λογαριασμό του ράφτη
και του καθαριστήριου
και καλλιεργούσα  μια εμφάνιση
σημαντικού ανθρώπου –
Ποιός θα το διέκρινε;
Θα μπορούσα να είμαι η χαρά προσωποποιημένη 
και νάκανα μονάχα
άσπρες σκέψεις!

Η Γέννα (The Birth, 1957)

Μια 40-κάτι δεκάτοκη
Απ’ τη Ναβάρρα
ή Ναβάττα δεν ήταν σίγουρη
αγόγγυστη
στο δωματιάκι
όπου δουλεύαμε όλη νύχτα
κουτουλάγαμε από τη νύστα
κάθε 10-15 λεπτά
η τεράστια κρεμαστή κοιλιά της
σημαδεμένη
από δακτύλιους συστολής
κάτω απ’ το δέρμα
Καμία πρόοδος.
Όλα ήσυχα και χαλαρά
Κόντευε ξημέρωμα στο Γκίνεϊ Χιλ
Κείνες τις μέρες
Τι τρέχει γιατρέ;
Δε λέει να ‘ρθεί.
Αυτό με ξύπνησε επιτέλους
Πήρα ένα χοντρό σεντόνι
τόδεσα
σφιχτά
γύρω από την κοιλιά της.
Όταν την ξανάπιασαν οι πόνοι
η κατεύθυνση
άλλαξε
όχι
προς τη ραχοκοκαλιά της
μα κάτω
για την έξοδο
άρχισε να κουνιέται – τι ανόητος
που δεν το σκέφτηκα νωρίτερα
Εντέλει
Χωρίς να βγάλει φωνή
άλλη από χαμηλό μούγκρισμα ζώου
πρόβαλε το κεφάλι
ως το λαιμό
Του πήρε ώρα
για να στρίψει.
Σκέφτηκα ένα καλό ανέκδοτο
για ένα μωρό
σ’ αυτή ακριβώς τη φάση της σταδιοδρομίας του
και χαμογέλασα μονάχος μου
πίσω απ’ τη μάσκα.
Είμαι φεμινιστής.
Ύστερα από λίγο
τα κατάφερα
να βγάλω τους ώμους.
έναν-έναν
πολύ στενή εφαρμογή.
Παναγιά μου !
6 1/2  κιλά!
Κανείς από εμάς τους άντρες
Δεν τόβγαζε πέρα
αυτό.

(1957)

Νεκρό μωρό (Dead baby)

Σκούπισε το σπίτι 
κάτω από τα πόδια των περίεργων
παραθεριστών –
Σκούπισε κάτω από το τραπέζι τον κομό
το μωρό είναι νεκρό

Τα μάτια της μητέρας που κάθεται στο περβάζι
απαρηγόρητη
έχουν μωβ σακκούλες –
ο πατέρας –
ψηλός, ευγενικός, αξιολύπητος
είναι ο πιο ανθεκτικός από τους δύο –

Σκούπισ’ το σπίτι, διώξτα όλα 
να κάποιος που ανέβηκε 
(βέβαια, προβληματικά) στον
ουρανό, λόγω των γεγονότων
στα τυφλά–
τα πήρε σβάρνα μια και καλή 
είναι ένας τρόπος να το πείς

Βιαστείτε! Όπου νάναι
θα το φέρουν
από το νοσοκομείο –
ένα λευκό μοντέλο της ζωής μας
ένα αξιοπερίεργο –
περιτριγυρισμένο από φρέσκα λουλούδια

Ψυχρό μέτωπο (A cold front)

Αυτή η γυναίκα με το πεθαμένο πρόσωπο
έχει επτά θετά παιδιά
κι ένα νέο μωρό δικό της παρ’
όλα αυτά. Θέλει χάπια

για έκτρωση και απαντάει με
Αμ χμ,  σε κάθε ερώτησή μου καθώς
το μωρό μες στη κουβέρτα κάνει
άσυνάρτητα γρυλλίσματα χαιρετισμού.

Με κοιτάζει με το στόμα
ανοιχτό κι ανοιγοκλείνει τα ανέκφραστα
σκαλιστά μάτια της, σαν γάτα
ξαπλωμένη,  που παραείναι κουρασμένη

για να ξεφύγει απ’ τους βασανιστές της. Κι όμως
το μωρό χασκογελάει μες στα σάλια του
κι νάτο ένα θαμπό κοκκίνισμα
μιας κάποιας ομορφιάς στο πρόσωπο της γυναίκας

καθώς λέει, κοιτάζοντάς με
ήσυχα, δεν θα κάνω άλλο.
Σε τέτοιες περιπτώσεις ξέρω πως
η ταχεία δράση είναι το βασικό.

Οι Φτωχοί (The poor)

Διαρκώς ταλαιπωρώντας τους
με υπενθυμίσεις για τις ψείρες στα
κεφάλια των παιδιών τους, ο
Διευθυντής του Σχολείου αρχικά
επέσυρε πάνω του το μίσος τους.
Αλλά μ’ αυτή την εξοικείωση
τον συνήθισαν, και έτσι,
τελικά,
τον δέχτηκαν για σύμβουλο και φίλο.

Για να καταλήξουμε (To close)

Σε παρακαλώ βιάσου δω κάτω να δεις
Το μωρό μου. Ξέρεις αυτό που σου ‘πα
χτες βράδι.

Τι πράμα;

Εισαι ο γιατρός για τα μωρά, δεν είσαι;

Ναι, αλλά ίσως εννοείτε τον γιό μου.
δεν μπορείτε να περιμένετε μέχρι

Δεν, δεν, δεν νομίζω ότι αναΠΝΕει

ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Ουίλλιαμ Κάρλος Ουίλλιαμς ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ

 

αυτόν το μήνα οι εκδότες προτείνουν: