Πανδοχείο γυμνών ποδιών {Αρχιτεκτονική εγκυκλοπαιδικού μυθιστορήματος}

1. Χορεύουσα του ασπρόμαυρου
Σε πρωτογνώρισα στα ημίφωτα ενός νυχτερινού κέντρου αρχαίου και μαυρόασπρου όπως και οι ταινίες της εποχής. Δυο μελανά σώματα έπαιζαν μαράκες μπροστά σε μια ορχήστρα από σκιές μουσικών κι εσύ βγήκες από το σκοτάδι για να χορέψεις το El Negro Zumbon. Και τι δεν θα ’δινα να έχεις τα πόδια σου γυμνά σ’ εκείνο τον αξέχαστο λατίνο χορό, στην ταινία Anna. Έμεινα να τα φαντάζομαι και να χαζεύω τα άλλα σου τα γυμνωμένα, γάμπες, πλάτη και ώμους. Κι όλο αυτό ήταν και για σένα μια ανάμνηση, καθώς, μοναχή σε μοναστήρι πια, με τα χέρια σου σε στάση λαχτάρας και τα μάτια λαμπερά, αναλογιζόσουν την πρώην ζωή σου (Anna, Alberto Lattuada, 1951).

2. Καλλιεργήτρια του ρυζικού σου
Ευτυχώς φρόντισες να μας τα δείξεις στο Πικρό Ρύζι του 1949, μελόδραμα νεορεαλιστικό, ρομαντικό και περιπετειώδες μαζί. Έγινες κι εσύ μια από τις αμέτρητες γυναίκες του Νότου που ανέβαιναν κάθε Μάιο στην βόρεια Ιταλία για να δουλέψουν στις καλλιέργειες του ρυζιού και σύντομα αποτέλεσες μία γωνία ενός τετραγώνου εραστών. Γοητεύτηκες από έναν φιλόδοξο αδικητή, έναν κουρασμένο βετεράνο στρατιώτη και μια περπατημένη κοπέλα που βρέθηκε εκεί γιατί δεν είχε αλλού να πάει (Riso Amaro, Giuseppe De Santis, 1949).

3. Δημοσίως αισθησιακή
Είχες επίγνωση της σεξουαλικότητάς σου και της επίδρασής σου σε άντρες και γυναίκες. Ήσουν όμορφη και θρασεία, με μια μοιραιότητά αναδυομένη μόλις στα δεκαοχτώ σου. Χόρευες παντού, από τον σταθμό του τραίνου, αμέσως μόλις φτάσατε, μέχρι τις αυτοσχέδιες βραδινές συνάξεις, κι οι γύρω σου σχημάτιζαν κύκλο ενθουσιασμένων θεατών. Σήκωνες τα μπράτσα σου κι οι εμφανείς τριχούλες στις μασχάλες σου έγιναν τα πειστήρια για να χαρακτηριστείς απολύτως γήινη, σε αντίθεση με τις χολιγουντιανές σταρ. Ο ερωτισμός σου ξεχείλιζε ακόμα και στα χωράφια ή στα άθλια δωμάτια των εργατριών.

4.Φυσικώς ξυπόλητη
Εκεί σ’ ένα από τα δεκάδες κρεβάτια σε βρίσκει ξαπλωμένη μια αγαπημένη μου φωτογραφία σκηνής: ένα περιοδικό δίπλα, το πικάπ από πίσω, τα λαγόνια και τα πέλματα εμφανή. Η επόμενη ημέρα θα τα βρει ξανά στις λάσπες αλλά το μυαλό σου θα είναι πάλι στα σύννεφα. Ξυπόλητη η θηλυκότητά σου έλαμπε παντού, ως και στις αποθήκες του ρυζιού, ή ακόμα κι όταν στις ξύλινες καρότσες συντροφιά με τον στρατιώτη κλέβατε λεπτά από την απόγνωση. Απολάμβανες να προκαλείς τους άντρες, ιδίως έναν ανερχόμενο νεαρό υποκοσμικό που κυνηγούσε τα δικά του όνειρα κι έξω από τα πλατώ ονομαζόταν Βιττόριο Γκάσμαν.

5. Τιμωρούμενη εκ ρόλου
(Αχ) Συλβάνα, ακόμα και στην σκηνή της τιμωρίας σου ήσουν τόσο λατρεύσιμη, με το λουλουδένιο σου φόρεμα και τα γυμνά σου πόδια. Περπατούσατε μαζί στον έρημο δρόμο κι όταν τόλμησες να τον προκαλέσεις με μια βέργα, αυτός την άρπαξε απ’ το χέρι σου κι άρχισε να σε δέρνει παντού, στο πρόσωπο, στα χέρια. Το ψάθινο καπέλο έπεσε απ’ το κεφάλι σου, το πρόσωπό σου με την έκφραση της απορίας και του πόνου γέμισε δάκρυα και βροχή. Ριγμένη σ’ ένα δέντρο συνέχισε να σε μαστιγώνει προς την οριστική υποταγή. Η κάμερα απομακρύνθηκε από τον επίλογο της τιμωρίας, για να σεβαστεί τον βιασμό σου. Άλλωστε ύστερα σε περίμενε να επιστρέψετε, πιστός στον ρόλο του εραστή προστάτη που μόλις αποκτούσε. Κι εσύ που ήθελες να φύγεις μακριά απ’ όλα αυτά, στάθηκες ανήμπορη να αποφύγεις τα χτυπήματα που αναλογούν στη νέα σου θέση, της γυναίκας που υποτάσσεται στην φτώχεια της αλλά και στον άντρα που η ίδια έθεσε ως οδηγό.

6. Πεπρωμένη και ιπτάμενη
Ενώ η φίλη σου άρχισε να ωριμάζει στην συντροφικότητα των γυναικών, εσύ έψαχνες τρόπους να ξεφύγεις, αναπόφευκτα προδοτικούς για την κοινότητά σας. Κατά την επιστροφή σου από την ταπείνωση τις βρήκες να μαζεύουν το ρύζι κάτω από καταρρακτώδη βροχή και αμέσως μετά να σηκώνουν στα χέρια μια γυναίκα που είχε μόλις γεννήσει. Το τραγούδι τους έμοιαζε με θρήνο, τα πόδια τους χάνονταν κάτω από τα πλημμυρισμένα χώματα. Τότε ξέσπασες στον δικό σου γόο, ίσως γιατί συνειδητοποίησες τα σύνορα εκείνου του κόσμου ως όρια της ζωής σου.
Τα ίδια αυτά όρια αρνήθηκες, αφού στο τέλος έδωσες μόνη σου την λύση της άλλης, της ύστατης φυγής. Βλέπεις, τα γυμνά σου πόδια μπορεί να χόρεψαν για να χαίρεσαι εσύ κι οι θεατές σου αλλά δεν μπορούσαν να σε πάρουν μακριά γιατί βούλιαζαν στου κόσμου την λάσπη. Κι αν, ωραία Συλβάνα, από τότε σε πολιτογράφησαν στην Αισθησιακή Διεθνή, εσύ φρόντισες να περπατήσεις σε άλλες διαλεκτές ταινίες γιατί θέλησες να δεις πώς είναι να είσαι και άλλες γυναίκες.

7. Σε άλλους τόπους με ίδιους πόνους
Μια άλλη γη που πάσχιζε να σε κρατήσει δεμένη σε περίμενε και σε μια άλλη ταινία δίτιτλη (This Angry Age / The Sea Wall, René Clément, 1958). Αυτή τη φορά βρέθηκες στην Ινδοκίνα, ζωντανεμένη από τις λέξεις της Μαργκερίτ Ντυράς, κι ήταν πάλι μια καλλιέργεια ρυζιού στην οποία απεγνωσμένα προσπαθούσε να σε κρατήσει η σκληρή, χήρα μάνα σου, μαζί με τον αδελφό σου. Εσείς όμως είχατε άλλα όνειρα, ήσουν μόλις δεκαέξι κι αυτός είκοσι, και σου μάθαινε διάφορους μοντέρνους χορούς που δοκίμαζες ξυπόλητη, με το ψαράδικο παντελόνι σου στα σανίδια της ξύλινης καλύβας σας. Μόνο τότε χαμογελούσε το θλιμμένο, μασκώδες σου πρόσωπο, που έμενε ανέκφραστο ακόμα κι όταν η μητέρα σου έκπληκτη μάθαινε για έναν αυτοσχέδιο αρραβώνα σου και σου έδινε το ένα χαστούκι μετά το άλλο, ενώ εσύ στριμωγμένη στον τοίχο αρνιόσουν τις κατηγορίες πως πούλησες την αξιοπρέπειά σου σ’ εκείνον τον δωρητή δαχτυλιδιών.

8. Οι Τριάντα σου Συλβάνες
Στο κινηματογραφικό σου ταξίδι έγινες μόνο τριάντα γυναίκες, που θεωρούνται λίγες για τον πολυπληθή κόσμο της υποκρισίας, αφού επέλεξες ως μόνιμη ζωή την ιδιωτική, ακόμα κι όταν ολοκληρώθηκαν οι δεκαετίες του γάμου σου. Εκεί, χωρίς μακιγιάζ και με ενδύματα που δεν χρειάζονταν να προκαλούν για να σε τονίζουν, ίσως να είδες ότι το νόημα της δικής σου ζωής βρισκόταν στην απέναντι πλευρά της φιλοδοξίας για μια συνεχή αστρική λάμψη. Αλλά αυτές οι ταινίες ήταν αρκετές για να τιμήσεις αιώνιες εκδοχές γυναικών: υπήρξες ευαίσθητη πόρνη (Gold of Naples, 1954), απορριφθείσα σύζυγος (Dark Eyes, 1987), Πηνελόπη και Κίρκη μαζί (Ulysses, 1954), Ραχήλ αγαπημένη του Βαρραβά που λιθοβολήθηκες μέχρι θανάτου για βλασφημία επειδή πίστεψες στον Ιησού (Barabbas, 1961). Οι άγριες ανάγκες του βίου και της σάρκας σ’ έφτασαν ως την σχέση με τον εχθρό κατακτητή και ως τέτοια προδότρια σου ξύρισαν το κεφάλι για να σε ταπεινώσουν και να σε διαπομπεύσουν μαζί με άλλες τέσσερις γυναίκες (Jovanka e le altre, 1960). Σου δόθηκε όμως το δικαίωμα της μετάνοιας και βρήκες το σθένος να διεκδικήσεις την εξιλέωση συμμετέχοντας σε αντίσταση. Έγινες κορίτσι που το επιθυμεί άλλο κορίτσι (Mambo, 1954), και μητέρα που ποθεί ο γιος της, στον Βασιλιά Οιδίποδα (Edipo re, 1967).

9. Ζυμωμένη ενός Αγίου
Εκεί σε πήρε στα χέρια του ο Πιερ Πάολο Παζολίνι, πρώτα να σε κάνει αρχέτυπη Ιοκάστη μ’ ένα πρόσωπο κατάλευκο, σαν να το έβαψαν με κιμωλία. Σ’ επέστρεψε στα παιδικά του χρόνια, όπως παραδεχόταν στον πρόλογο, για να ξαναγίνεις η δασκάλα μητέρα του και μαζί να ελευθερώσετε το σεξ από τις ενοχές προτού το ποτίσετε με το ιδιότυπο χιούμορ σας. Ύστερα έγινες Παναγία του Δεκαημέρου (Decameron, 1971) και επανήλθες ως αξέχαστη σύζυγος και μητέρα που αναστατώνεται, όπως κι όλα τα μέλη της μεγαλοαστικής της οικογένειας, ο σύζυγος, ο γιος και η κόρη, από τον νεαρό φιλοξενούμενό τους. Τα ερωτικά σου ένστικτα ξύπνησαν, οι ισορροπίες της αγίας οικογένειας διαταράχθηκαν, οι ζωές όλων σας ξεγυμνώθηκαν ως άνυδρες και μάταιες. Το Θεώρημα του Παζολίνι έγινε το απόλυτο θεώρημα της ζωής μου, πως ο έρωτας μπορεί να κατευθύνεται οπουδήποτε αλλά μένει κατασιγασμένος στις ηθικές και εργασιομανείς κοινωνίες μας, ενώ αναβράζει στα υπεδάφη, έτοιμος να μας οδηγήσει σε πράξεις πρωτόγνωρες.
Αυτός ο έρωτας δεν νοείται χωρίς το σαρκικό του μισό, το σεξ που περιστρέφει τον πόθο προς πάσα κατεύθυνση στις τριακόσιες εξήντα μοίρες κι έτσι ολόκληρος και ολοκληρωμένος  αποτελεί την υπέρτατη μορφή επικοινωνίας αλλά και την ίδια την ουσία της ιερότητας. Αυτό μου έμαθες, Συλβάνα, ακόμα και στην μανιώδη σου αναζήτηση εφήμερων εραστών στον δρόμο, πως ο έρωτας είναι άγιος και ιερός σε αντίθεση με όσους διατείνονται πως δεν έχει ιερό και όσιο. Δεν σου κρύβω πως τα επόμενα βράδια έβγαινα στις λεωφόρους και στις παρόδους για να βρω την αντίστοιχή σου κοσμική. Πόσες γυναίκες δεν ένοιωθαν την ίδια εσώτερη κάψα αλλά δεν τόλμησαν να βγουν στους δρόμους; (Teorema, 1968)

10. Ολοκληρούσα του κύκλου
Δεν έμενε παρά να αφεθείς σ’ έναν άλλο πλάστη εικόνων για να ολοκληρώσεις τον κύκλο των αρχέτυπων γυναικών. Ο Λουκίνο Βισκόντι σ’ έκανε Κοζίμα του Βάγκνερ (Ludwig, 1972) και μητέρα με εραστή (Conversation Piece, 1974), ενώ σου επιφύλαξε τον έσχατο ρόλο για την ωραία γυναίκα, εκείνον της μητέρας που πλέον δεν μπορεί παρά να παρακολουθεί σιωπηλή τον βλαστό της να γίνεται αντικείμενο πόθου, στον Θάνατο στην Βενετία. Εκεί σε άφησα, στην μοίρα της γεννήτριας που δεν είναι παρά ένας δεύτερος ρόλος, ανήμπορος να δράσει, μόνο να αποδέχεται.

11. Φευγαλέα και φεύγουσα
Δεν έπαψα σ’ όλες αυτές τις εκδρομές σου να ψάχνω τα πόδια σου, να τα δω να μεγαλώνουν μαζί σου. Δεν μου τα έδειξες ποτέ, μόνο κάποιες φορές περνούσαν φευγαλέα κάποιες ιδέες φτέρνας ή αστραγάλου. Δεν έχει σημασία: τα φανταζόμουν κάθε φορά ανάλογα με την περίσταση και μακάριζα τους οικείους σου που, μακριά από τους προβολείς και τα καλλωπίσματα, τα ζούσαν στο έπακρο της καθημερινότητας. Άλλωστε τα είχα ήδη δει στις δυο ταινίες κι ήταν πια δικά μου, όπως τα πόδια των γυναικών που αρκούσε να τα δω έστω και μια φορά. Κι αν αιχμάλωτα σε πικρά ρύζια και θαλάσσια τείχη δεν κατάφεραν με τον χορό τους να σε πάρουν μακριά, εσύ την έκανες την απόδρασή σου, και κέρδισες το πλέον πλούσιο δώρο που αποκαλείται ζωή, ή βίτα, όπως πρόφεραν γλυκύβραστα τα χείλη σου. Όχι αντίο, Συλβάνα, αλλά εις το επανιδείν – στις ταινίες σου για άλλη μια φορά, κάποτε και χαρτογραφημένη σε πολύχρωμο άτλαντα ευαγούς λογοτεχνίας και άλλων παιγνίων όπως είναι ο Χάρτης. Και σε λίγες σελίδες ενός μυθιστορήματος, που θα είναι όλες δικές σου.