Ο ρουλετίστας

Ο Μίρ­τσεα Καρ­τα­ρέ­σκου (Mircea Cărtărescu), πο­λυ­βρα­βευ­μέ­νος, διε­θνούς εμ­βε­λεί­ας Ρου­μά­νος ποι­η­τής, πε­ζο­γρά­φος και δο­κι­μιο­γρά­φος, γεν­νή­θη­κε το 1956 στο Βου­κου­ρέ­στι, όπου σπού­δα­σε Φι­λο­λο­γία και υπο­στή­ρι­ξε την δι­δα­κτο­ρι­κή του δια­τρι­βή. Σή­με­ρα εί­ναι κα­θη­γη­τής στο πα­νε­πι­στή­μιο Alma Mater Bucharestiensis. Από τα φοι­τη­τι­κά του χρό­νια συ­ντά­χθη­κε με την πολ­λά υπο­σχό­με­νη ομά­δα «του ΄80», γνω­στή και ως «γε­νιά με τα τζιν», η οποία ει­σή­γα­γε τον Με­τα­μο­ντερ­νι­σμό στα ρου­μα­νι­κά γράμ­μα­τα και στις τά­ξεις της οποί­ας ανα­δεί­χθη­κε μά­λι­στα ως (άτυ­πη) ιθύ­νου­σα φυ­σιο­γνω­μία. Έχει εκ­δώ­σει επτά ποι­η­τι­κές συλ­λο­γές, με­τα­ξύ των οποί­ων δια­κρί­νο­νται ιδιαί­τε­ρα οι Φά­ροι, βι­τρί­νες, φω­το­γρα­φί­ες (Faruri, vitrine, fotografii, 1980), βρα­βείο της Ενώ­σε­ως Συγ­γρα­φέ­ων Ρου­μα­νί­ας, και Το Λε­βά­ντε (Levantul, 1989), έρ­γο μο­να­δι­κό στο εί­δος του, κα­θώς, με πρό­σχη­μα την ανα­ψη­λά­φη­ση της πα­λιάς ποι­η­τι­κής φόρ­μας του ηρω­ι­κο-κω­μι­κού έπους, προ­σφέ­ρει στον ανα­γνώ­στη ένα με­τα­μο­ντέρ­νο πα­νό­ρα­μα της ρου­μα­νι­κής ποί­η­σης, από τις απαρ­χές της μέ­χρι τα τέ­λη του 20ού αιώ­να.
Πα­ράλ­λη­λα, ο Μ. Καρ­τα­ρέ­σκου γρά­φει και δη­μο­σιεύ­ει και πε­ζά, τα οποία τον κα­τέ­στη­σαν πο­λύ δη­μο­φι­λή, τό­σο στην χώ­ρα του όσο και στο εξω­τε­ρι­κό. Μέ­χρι στιγ­μής, τα δύο ση­μα­δια­κά αφη­γη­μα­τι­κά έρ­γα του εί­ναι η μυ­θι­στο­ρη­μα­τι­κή τρι­λο­γία Εκτυ­φλω­τι­κό (Orbitor, 1996-2007), με­τα­φρα­σμέ­νη σε διά­φο­ρες γλώσ­σες και το «μνη­μειώ­δες» Σο­λε­νοει­δές (Solenoid, 2015) –ο τί­τλος εί­ναι νε­ο­λο­γι­σμός–, το οποίο έγι­νε πρό­σφα­τα μπεστ-σέ­λερ στην Ισπα­νία.
Το ντε­μπού­το και η πρώ­τη με­γά­λη επι­τυ­χία του Ρου­μά­νου συγ­γρα­φέα στην πρό­ζα υπήρ­ξε όμως η συλ­λο­γή αφη­γη­μά­των Το όνει­ρο (Visul, 1989, βρα­βείο της Ρου­μα­νι­κής Ακα­δη­μί­ας), που το 1993 το ανα­σκεύ­α­σε ως «σπον­δυ­λω­τό» μυ­θι­στό­ρη­μα, με τί­τλο Η Νο­σταλ­γία (Nostalgia). Εδώ εί­ναι ήδη πα­ρό­ντα και ανα­γνω­ρί­σι­μα όλα τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της γρα­φής του Μ. Καρ­τα­ρέ­σκου: η ρο­πή προς το ορα­μα­τι­κό φα­ντα­στι­κό, με συ­μπα­ντι­κό άνοιγ­μα από την Κό­λα­ση έως τον Πα­ρά­δει­σο, η ικα­νό­τη­τα για σύν­θε­ση του κο­λοσ­σιαί­ου με την ποι­η­τι­κή μι­νια­τού­ρα, το εκλε­πτυ­σμέ­νο, στο­χα­στι­κό ύφος, που βρί­θει ανα­φο­ρών, χω­ρίς πο­τέ να γί­νε­ται βα­ρύ.
Από τις εκ­δό­σεις Κα­στα­νιώ­τη έτοι­μά­ζε­ται η ελ­λη­νι­κή με­τά­φρα­ση, μια πρό­γευ­ση της οποί­ας μπο­ρεί να πά­ρει ο ανα­γνώ­στης του «Χάρ­τη», δια­βά­ζο­ντας τον Ρου­λε­τί­στα (Ruletistul), που στην οι­κο­νο­μία του όλου έρ­γου κα­τα­λαμ­βά­νει την θέ­ση του «Προ­λό­γου». Στην Ελ­λά­δα έχει κυ­κλο­φο­ρή­σει επί­σης το Για­τί αγα­πά­με τις γυ­ναί­κες (Dece iubim femeile, 2004), σε με­τά­φρα­ση Πά­νου Απαλ­λί­δη, εκδ. Αλ­λό­τρο­πο 2011.

————————————————————————————————

Χά­ρι­σε, Κύ­ριε, την πα­ρη­γο­ριά του Ισ­ρα­ήλ
σ’ αυ­τόν που εί­ναι ογδό­ντα χρό­νων και δεν έχει αύ­ριο.^[1]

Αντι­γρά­φω εδώ (προς τι, άρα­γε;) τους στί­χους αυ­τούς του Έλιοτ. Οπωσ­δή­πο­τε όχι για να γί­νουν μό­το σε κά­ποιο βι­βλίο μου, για­τί πλέ­ον δεν πρό­κει­ται να γρά­ψω ο,τι­δή­πο­τε. Εάν, ωστό­σο και πα­ρά ταύ­τα, γρά­φω τώ­ρα τού­τες εδώ τις αρά­δες, εί­ναι επει­δή τις θε­ω­ρώ κά­θε άλ­λο πα­ρά λο­γο­τε­χνία. Αρ­κε­τή λο­γο­τε­χνία έχω πα­ρα­γά­γει, επί εξή­ντα συ­να­πτά έτη δεν έκα­να και τί­πο­τ’ άλ­λο, πλην όμως τώ­ρα, πριν από το ύστα­το τέ­λος, θα πα­ρα­χω­ρή­σω στον εαυ­τό μου μια στιγ­μή αυ­τε­πί­γω­σης: όλα όσα έχω γρά­ψει με­τά τα τριά­ντα μου δεν ήσαν πα­ρά μια οι­κτρή φε­νά­κη. Βα­ρέ­θη­κα να γρά­φω χω­ρίς την προσ­δο­κία να υπερ­βώ κά­πο­τε τον εαυ­τό μου, να δρα­σκε­λί­σω τον ίδιο τον ίσκιο μου. Εί­ναι αλη­θεια πως, μέ­χρι ενός ση­μεί­ου, στά­θη­κα έντι­μος, με τον μο­να­δι­κό τρό­πο που δια­θέ­τει ένας καλ­λί­τέ­χνης, δη­λα­δή πά­σχι­ζα να ξε­γυ­μνω­θώ εξ ολο­κλή­ρου. Αλ­λά η αυ­τα­πά­τη μου απο­δεί­χτη­κε έτι πιο πι­κρή, αφού η λο­γο­τε­χνία πο­σώς δεν εν­δεί­κνυ­ται για εκ­μυ­στη­ρεύ­σεις, έστω και στο ελά­χι­στο. Από τις πρώ­τες αρά­δες που ρί­χνει κα­νείς στο χαρ­τί, ένα ξέ­νο χέ­ρι εισ­δύ­ει χλευα­στι­κά μέ­σα στο χέ­ρι που κρα­τά­ει τη γρα­φί­δα, όπως σε ένα γά­ντι, ενώ στον κα­θρέ­φτη της λευ­κής σε­λί­δας το εί­δω­λό αυ­τού που γρά­φει δια­σπά­ται και σκορ­πά­ει προς όλες τις κα­τευ­θύν­σεις, σαν τον υδράρ­γυ­ρο, με απο­τέ­λε­σμα οι πα­ρα­μορ­φω­τι­κές εκεί­νες στα­γό­νες να σχη­μα­τί­ζουν πό­τε την ει­κό­να της Αρά­χνης και πό­τε του Σκώ­λη­κα, πό­τε του Κί­ναι­δου και πό­τε του Μο­νό­κε­ρου ή του Θε­ού, ενώ εκεί­νος απλού­στα­τα προ­σπα­θού­σε να μι­λή­σει για τον εαυ­τό του. Η Λο­γο­τε­χνία ως Τε­ρα­το­λο­γία.
Εδώ και αρ­κε­τά χρό­νια κοι­μά­μαι ανή­συ­χα και ονει­ρεύ­ο­μαι έναν γέ­ρο να τρε­λαί­νε­ται μό­νος κι έρη­μος. Το όνει­ρο αυ­τό εί­ναι η πιο αλη­θο­φα­νής αντα­νά­κλα­ση της κα­τά­στα­σής μου. Ξυ­πνάω κλαί­γο­ντας από τη μο­να­ξιά, ακό­μη κι όταν, τη μέ­ρα, περ­νάω κα­λά, συ­ντρο­φιά με όσους φί­λους μου ζουν ακό­μη. Δεν αντέ­χω πια τη ζωή μου, και η προσ­δο­κία αύ­ριο-με­θαύ­ριο να ει­σέλ­θω στην ατέρ­μο­νη επι­κρά­τεια του θα­νά­του με προ­τρέ­πει στην προ­σπά­θεια συλ­λο­γι­σμού. Γι’ αυ­τό λοι­πόν, επει­δή οφεί­λω να συλ­λο­γιέ­μαι, όπως ο έγκλει­στος σε λα­βύ­ριν­θο οφεί­λει να ψά­χνει για κά­ποια διέ­ξο­δο ανά­με­σα στους πα­σα­λειμ­μέ­νους με κό­πρα­να τοί­χους, ακό­μη και μέ­σα από την τρύ­πα που άνοι­ξε ο αρου­ραί­ος, γι’ αυ­τό λοι­πόν και μό­νο εδέ­η­σα να γρά­ψω αυ­τές τις αρά­δες. Όχι ακρι­βώς για να απο­δεί­ξω (σ’ εμέ­να τον ίδιον) ότι υπάρ­χει Θε­ός. Δυ­στυ­χώς, πα­ρά τις όποιες προ­σπά­θειές μου, ου­δέ­πο­τε πί­στευα, ου­δέ­πο­τε πέ­ρα­σα από κρί­σεις αμ­φι­βο­λί­ας ή άρ­νη­σης. Μα­κά­ρι να ήμουν πι­στός, για­τί το γρά­ψι­μο θέ­λει δρά­μα και το δρά­μα γεν­νά­ται από τον βα­σα­νι­στι­κό αγώ­να με­τα­ξύ ελ­πί­δας και από­γνω­σης, στον οποίο η πί­στη παί­ζει ου­σια­στι­κό, υπο­θέ­τω, ρό­λο. Στα νιά­τα μου, οι μι­σοί λο­γο­τέ­χνες εί­χαν ασπα­στεί τη θρη­σκεία, ενώ οι άλ­λοι μι­σοί την απαρ­νή­θη­καν· και η μία και η άλ­λη στά­ση εί­χαν τον ίδιο σχε­δόν αντί­κτυ­πο στα γρα­πτά τους. Ω, πό­σο ζή­λευα τις φω­τιές που οι δαί­μο­νές τους συ­ντη­ρού­σαν κά­τω από τις χύ­τρες όπου εκεί­νοι εί­χαν βο­λευ­τεί, ως αρ­μό­ζει σε καλ­λι­τέ­χνες! Και να με κι εγώ, τώ­ρα, στη γω­νιά μου, ένα κου­βά­ρι από ρά­κη και χόν­δρους· κα­νείς πια δεν θα στοι­χη­μά­τι­ζε στο νου, στην καρ­διά ή στην πί­στη μου, αφού τί­πο­τα δεν απο­μέ­νει που δε μου έχει αφαι­ρε­θεί.
Κεί­το­μαι εδώ στην πο­λυ­θρό­να, τρο­μο­κρα­τη­μέ­νος από τη σκέ­ψη πως έξω πλέ­ον τί­πο­τα δεν υπάρ­χει πα­ρά η συ­μπα­γής νύ­χτα, ένας τε­ρά­στιος όγκος πα­γω­μέ­νης πίσ­σας, μια μαύ­ρη ομί­χλη που σι­γά-σι­γά, κα­θώς με­γά­λω­να στην ηλι­κία, διέ­βρω­σε πό­λεις, σπί­τια, δρό­μους, όψεις. Η λά­μπα μου λες κι έχει μεί­νει ο τε­λευ­ταί­ος ήλιος μέ­σ’ στο σύ­μπαν, ενώ το μό­νο που φω­τί­ζει εί­ναι οι ζά­ρες στο γε­ρο­ντι­κό μου πρό­σω­πό.

Αφού θα 'χω πε­θά­νει εγώ, ο τά­φος μου, ετού­τη εδώ η γω­νιά, θα εξα­κο­λου­θή­σει να πλέ­ει μέ­σ' στη μαύ­ρη, τη συ­μπα­γή ομί­χλη, κου­βα­λώ­ντας τού­τα εδώ τα φύλ­λα στο που­θε­νά, για να τα δια­βά­σει ο Ού­τις: κα­νείς. Μέ­σα όμως σ’ αυ­τά υπάρ­χει, επι­τέ­λους, το παν. Έχω γρά­ψει με­ρι­κές χι­λιά­δες σε­λί­δες λο­γο­τε­χνί­ας: στά­χτη και κουρ­νια­χτός. Πλο­κές αρι­στο­τε­χνι­κά στη­μέ­νες, αν­δρεί­κε­λα με γαλ­βα­νι­κά χα­μό­γε­λα· μα πώς να κα­τα­φέ­ρεις να πεις ο,τι­δή­πο­τε, έστω και το πα­ρα­μι­κρό, εντός της απέ­ρα­ντης σύμ­βα­σης που εί­ναι η τέ­χνη; Εσύ πα­σχί­ζεις να ανα­πο­δο­γυ­ρί­σεις την καρ­διά του ανα­γνώ­στη σου, κι αυ­τός τι κά­νει; Στις τρεις η ώρα τε­λειώ­νει το βι­βλίο σου και στις τέσ­σε­ρις πιά­νει κά­ποιο άλ­λο, ασχέ­τως πό­σο κα­λό ήταν εκεί­νο που εί­χες βά­λει στα χέ­ρια του. Όμως αυ­τά τα δέ­κα, δε­κα­πέ­ντε φύλ­λα εί­ναι εντε­λώς δια­φο­ρε­τι­κά, εί­ναι χαρ­τιά από άλ­λη τρά­που­λα. Ο ανα­γνώ­στής μου δεν εί­ναι πια κα­νείς άλ­λος πα­ρά ο θά­να­τος. Ήδη βλέ­πω τα μαύ­ρα μά­τια του, υγρά, προ­ση­λω­μέ­να, όπως τα μα­τά­κια των μι­κρών κο­ρι­τσιών, να δια­βά­ζουν κα­θώς εγώ μαυ­ρί­ζω τη σε­λί­δα, αρά­δα την αρά­δα. Αυ­τά λοι­πόν τα φύλ­λα συ­νι­στούν το δι­κό μου προ­σχέ­διο αθα­να­σί­ας.
Το λέω προ­σχέ­διο, αν και όλα –κι εδώ έγκει­ται ο θρί­αμ­βος και η ελ­πί­δα μου–, όλα, μα όλα εί­ναι αλη­θι­νά. Τι πα­ρά­ξε­νο: οι πε­ρισ­σό­τε­ροι χα­ρα­κτή­ρες που υπάρ­χουν στα βι­βλία μου εί­ναι επι­νε­νοη­μέ­νοι, αλ­λά στους πά­ντες έμοια­ζαν παρ­μέ­νοι από την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Κα­νείς ανα­γνώ­στης δεν θα απο­δε­χό­ταν ότι στον κό­σμο του θα μπο­ρού­σε να ζει, να συ­νω­στί­ζε­ται στα ίδια τραμ, να ανα­πνέ­ει τον ίδιον αέ­ρα, ένας άν­θρω­πος του οποί­ου ο βί­ος απο­δει­κνύ­ει με μα­θη­μα­τι­κή ακρί­βεια την ύπαρ­ξη μιας τά­ξης πραγ­μά­των στην οποία κα­νέ­νας πια δεν πι­στεύ­ει σή­με­ρα, ή την πι­στεύ­ει ακρι­βώς επει­δή εί­ναι πα­ρά­λο­γη. Αλί­μο­νο, όμως! — ο Ρου­λε­τί­στας δεν εί­ναι όνει­ρο, ού­τε η ψευ­δαί­σθη­ση ενός εγκε­φά­λου που πά­σχει από μα­λά­κυν­ση, ού­τε καν ένα άλ­λο­θι. Τώ­ρα που τον σκε­φτό­μαι, έχω την πε­ποί­θη­ση ότι γνώ­ρι­σα κι εγώ εκεί­νον τον ζη­τιά­νο στην άκρη της γέ­φυ­ρας, για τον οποί­ον έγρα­φε ο Ρίλ­κε πως γύ­ρω του πε­ρι­στρέ­φο­νται οι κό­σμοι.

Οπό­τε, αγα­πη­τέ Ού­τι, ο Ρου­λε­τί­στας υπήρ­ξε. Και η ρου­λέ­τα υπήρ­ξε. Δεν έχεις ακού­σει τί­πο­τα γι' αυ­τήν; Μα πες μου, τι άκου­σες για την Αγάρ­θα;^[2] Εγώ έζη­σα τους απί­θα­νους εκεί­νους και­ρούς της ρου­λέ­τας, εί­δα να χά­νο­νται και να απο­κτώ­νται πε­ριου­σί­ες εν ρι­πή οφθαλ­μού, στο άγριο φως του μπα­ρου­τιού. Ούρ­λια­ξα κι εγώ στις μι­κρές, υπό­γειες αί­θου­σες και έκλα­ψα με δά­κρυα χα­ράς όταν κου­βα­λού­σαν έξω κά­ποιο πτώ­μα με σμπα­ρα­λια­σμέ­να μυα­λά. Γνώ­ρι­σα τους με­γι­στά­νες της ρου­λέ­τας, βιο­μη­χά­νους, γαιο­κτή­μο­νες, τρα­πε­ζί­τες που στοι­χη­μά­τι­ζαν εκεί­να τα απί­στευ­τα υπέ­ρο­γκα πο­σά. Για πά­νω από δέ­κα χρό­νια, η ρου­λέ­τα υπήρ­ξε το ψω­μί και το θέ­α­μα της ανέ­με­λης κό­λα­σής μας. Δεν ακού­στη­κε ού­τε ψί­θυ­ρος γι’ αυ­τό εδώ και σα­ρά­ντα χρό­νια; Ανα­λο­γί­σου πό­σες χι­λιε­τί­ες έχουν πε­ρά­σει από τα ελ­λη­νι­κά μυ­στή­ρια. Γνω­ρί­ζει κα­νείς ο,τι­δή­πο­τε, σή­με­ρα, για το τι ακρι­βώς συ­νέ­βαι­νε τό­τε σ’ εκεί­να τα άντρα; Το αί­μα ακο­λου­θεί πά­ντα η νε­κρι­κή σι­γή. Όλοι σιώ­πη­σαν, ή ίσως ο κά­θε γνώ­στης άφη­σε πί­σω του, με­τά θά­να­τον, κά­ποιες ανώ­φε­λες σε­λί­δες σαν κι αυ­τές εδώ, τις οποί­ες μό­νον ο θά­να­τος θα δια­τρέ­ξει με το σκε­λε­τω­μέ­νο δά­κτυ­λό του. Ο ατο­μι­κός θά­να­τος τού κα­θε­νός, ο μαύ­ρος, δί­δυ­μος αδελ­φός που γεν­νή­θη­κε μα­ζί του.
Ο άντρας για τον οποίο γρά­φω εδώ εί­χε ένα κοι­νό όνο­μα, που όμως κα­νείς δεν θυ­μό­ταν, για­τί σύ­ντο­μα τον εί­παν «ο Ρου­λε­τί­στας». Λέ­γο­ντας λοι­πόν «ο Ρου­λε­τί­στας» δεν μπο­ρού­σες να ανα­φερ­θείς πα­ρά μό­νο σ' αυ­τόν, αν και ρου­λε­τί­στες υπήρ­χαν αρ­κε­τοί. Τον θυ­μά­μαι χω­ρίς κα­μιά δυ­σκο­λία, πά­ντα συ­νο­φρυω­μέ­νο, μια τρι­γω­νι­κή φά­τσα πά­νω σε έναν κι­τρι­νω­πό, μα­κρύ και λε­πτό λαι­μό, το δέρ­μα του ξε­ρό, τα μαλ­λιά και το τρί­χω­μά του σχε­δόν άλι­κα. Μά­τια θλιμ­μέ­νου πι­θή­κου, ασύμ­με­τρα, νο­μί­ζω δια­φο­ρε­τι­κού με­γέ­θους. Άφη­νε μιαν εντύ­πω­ση ατι­με­λη­σί­ας, ελ­λι­πούς υγιει­νής. Το ίδιο με τα ρού­χα της δου­λειάς, όσο και με τα σμό­κιν που του φό­ρε­σαν με­τέ­πει­τα. Θεέ μου, τι πει­ρα­σμός να προ­σφύ­γω εδώ σε μία ελά­χι­στη δό­ση αγιο­γρα­φί­ας, να ρί­ξω στο πρό­σω­πό του ένα (ού­τως ει­πείν) «υπε­ρα­ριθ­μή­σι­μο» φως και να βά­λω λί­γη φλό­γα στα μά­τια του! Αλ­λά σφίγ­γω τα δό­ντια και κα­τα­πί­νω τα άθλια τού­τα τικ. Ο Ρου­λε­τί­στας εί­χε τη σκο­τει­νή φι­γού­ρα ενός χω­ριά­τη, κά­πως εύ­πο­ρου, με δό­ντια μι­σά από σί­δε­ρο και μι­σά από άν­θρα­κα. Από τό­τε που τον πρω­το­γνώ­ρι­σα και μέ­χρι που πέ­θα­νε (από πε­ρί­στρο­φο, όχι από σφαί­ρα) εί­χε την ίδια εμ­φά­νι­ση. Υπήρ­ξε ωστό­σο ο μό­νος θνη­τός στον οποίο δό­θη­κε το χά­ρι­σμα να αγνα­ντέ­ψει τον άπει­ρο μα­θη­μα­τι­κό Θεό και να ανα­με­τρη­θεί μα­ζί του.
Δεν έκα­να τί­πο­τα ιδιαί­τε­ρο για να αξιω­θώ να τον γνω­ρί­σω και να εί­μαι τώ­ρα σε θέ­ση να γρά­φω γι' αυ­τόν. Θα μπο­ρού­σα, έχο­ντας τη μορ­φή του και μό­νον μπρο­στά μου, να στή­σω ένα πε­λώ­ριο σκα­ρί, ένα πε­ρί­πλο­κο ικρί­ω­μα για την ανέ­γερ­ση ενός χάρ­τι­νου Πύρ­γου της Βα­βέλ, ενός Bildungsroman χι­λί­ων σε­λί­δων στο οποίο εγώ, δί­κην τα­πει­νού Σε­ρέ­νους Τσάι­τμπλομ, να κα­τα­γρά­ψω πυ­ρε­τω­δώς την προ­ο­δευ­τι­κή με­τα­μόρ­φω­ση του νέ­ου αυ­τού Αδρια­νού σε δαί­μο­να.^[3] Και λοι­πόν; Ακό­μη και αν κα­τά­φερ­να, πράγ­μα πο­λύ απί­θα­νο, όσα δεν έχω κα­τα­φέ­ρει σε εξή­ντα χρό­νια κό­πων, δη­λα­δή ένα αρι­στούρ­γη­μα, και πά­λι διε­ρω­τώ­μαι: προς τι;... Για τον τε­λι­κό μου σκο­πό, το με­γά­λο στοί­χη­μα (μπρο­στά στο οποίο όλα τα αρι­στουρ­γή­μα­τα του κό­σμου δεν εί­ναι πα­ρά άμ­μος της κλε­ψύ­δρας και γύ­ρη στον αέ­ρα), τρεις αρά­δες φτά­νουν και πε­ρισ­σεύ­ουν, προ­κει­μέ­νου να πε­ρι­γρά­ψω τα στά­δια της υπο­τυ­πώ­δους ζω­ής ενός ψυ­χο­πα­θούς: το βί­αιο και μο­χθη­ρό παι­δί, να κομ­μα­τιά­ζει έντο­μα και να σκο­τώ­νει ωδι­κά που­λιά με πέ­τρες, πά­θια­σμέ­νο με το παι­χνί­δι με τις μπί­λιες ή το πέ­τα­λο, τον θυ­μά­μαι να χά­νει, να χά­νει μο­νί­μως λε­φτά, μπί­λιες, κου­μπιά κι έπει­τα να παί­ζει μα­νια­σμέ­να ξύ­λο με τους υπό­λοι­πους παί­κτες· τον έφη­βο με κρί­σεις επι­λη­πτι­κής μα­νί­ας και πα­ρά­φο­ρες ερω­τι­κές ορέ­ξεις, τον κα­τά­δι­κο για βια­σμούς και λη­στεί­ες. Νο­μί­ζω πως το μό­νο «κο­ντι­νό» πρό­σω­πο που εί­χε κα­θ’ όλη τη δαι­δα­λώ­δη αυ­τήν πε­ρί­ο­δο της ζω­ής του υπήρ­ξα εγώ, ίσως επει­δή εί­χα­με με­γα­λώ­σει μα­ζί, αφού οι γο­νείς μας ήταν γεί­το­νες. Πά­ντως, πο­τέ δεν με έδει­ρε και με έβλε­πε λι­γό­τε­ρο κα­χύ­πο­πτα απ’ ό,τι τους άλ­λους, όποιοι και να ήταν αυ­τοί. Με­ρι­κές φο­ρές, θυ­μά­μαι, πή­γα να τον δω στη φυ­λα­κή, όπου, στην πρά­σι­νη, πα­γω­μέ­νη αί­θου­σα επι­σκε­πτη­ρί­ων, δεν στα­μα­τού­σε να μου πα­ρα­πο­νιέ­ται, βρί­ζο­ντας χυ­δαία, για την γκα­ντε­μιά του στο πό­κερ – και μου ζη­τού­σε λε­φτά. Σχε­δόν έκλαι­γε από την τα­πεί­νω­ση να μέ­νει πά­ντα τα­πί, να μην εί­ναι πο­τέ ικα­νός να κερ­δί­σει έστω και μια παρ­τί­δα και να πά­ρει κι αυ­τός, μια στις τό­σες, τα λε­φτά των άλ­λων. Κα­θό­ταν εκεί, στο πρά­σι­νο σα­νί­δι, μια στα­λιά αν­θρω­πά­κι, με τα μά­τια κόκ­κι­να από επι­πε­φυ­κί­τι­δα.
Όχι, λοι­πόν, αδυ­να­τώ να μι­λή­σω γι' αυ­τόν σε ρε­α­λι­στι­κή γλώσ­σα. Πώς να πα­ρου­σιά­σεις ρε­α­λι­στι­κά μια ζω­ντα­νή αλ­λη­γο­ρία; Κά­θε τερ­τί­πι, τέ­χνα­σμα ή υφο­λο­γι­κός αυ­το­μα­τι­σμός, που θυ­μί­ζει έστω και ελά­χι­στα την τέ­χνη της πε­ζο­γρα­φί­ας, μου φέρ­νει κα­τά­θλι­ψη και αη­δία. Θα πω ακό­μη ότι, αφού βγή­κε από τη φυ­λα­κή, το 'ρι­ξε στο πιο­τό και, το πο­λύ μέ­σα σε ένα χρό­νο, ξέ­πε­σε φο­βε­ρά. Δεν εί­χε μό­νι­μη δου­λειά, και τα μό­να μέ­ρη όπου τον έβρι­σκες ανελ­λι­πώς ήταν σε κά­ποια κου­τού­κια της κα­κιάς ώρας, όπου, νο­μί­ζω, και κοι­μό­ταν. Τον έβλε­πες να πε­ρι­φέ­ρε­ται από τρα­πέ­ζι σε τρα­πέ­ζι, ντυ­μέ­νος σαν τυ­πι­κός μπε­κρού­λια­κας (χω­ρίς που­κά­μι­σο, με το στέρ­νο γυ­μνό κά­τω από το σα­κά­κι, τα πα­ντε­λό­νια του να κρέ­μο­νται χα­μη­λά) ζη­τια­νεύ­ο­ντας κα­μιά μπύ­ρα. Πα­ρα­κο­λού­θη­σα επα­νει­λημ­μέ­να τη σκλη­ρή και δια­σκε­δα­στι­κή συ­νά­μα πλά­κα που έσπα­γαν εις βά­ρος του, κά­θε το­σο, οι τα­κτι­κοί θα­μώ­νες του κα­πη­λειού: τον κα­λού­σαν στο τρα­πέ­ζι και του έλε­γαν ότι θα 'παιρ­νε την μπύ­ρα του εάν κα­τά­φερ­νε να τρα­βή­ξει το μα­κρύ σπίρ­το από τα δύο που έκρυ­βαν στο χέ­ρι τους. Κι έσκα­γαν στα γέ­λια όταν εκεί­νος έβγα­ζε πά­ντα το κο­ντό. Πο­τέ, μα πο­τέ, εί­μαι σί­γου­ρος, δεν «κέρ­δι­σε» τη μπύ­ρα μ’ αυ­τό τον τρό­πο.
Εκεί­νη πε­ρί­που την επο­χή δη­μο­σιεύ­τη­καν σε πε­ριο­δι­κά τα πρώ­τα δι­η­γή­μα­τά μου και, σε λί­γο, εκ­δό­θη­κε ο πρώ­τος μου τό­μος ιστο­ριών, που και σή­με­ρα μου φαί­νε­ται ό,τι κα­λύ­τε­ρο έχω φτιά­ξει στη ζωή μου. Τό­τε λοι­πόν, η κά­θε γραμ­μή που έγρα­φα με έκα­νε ευ­τυ­χι­σμέ­νο, ένιω­θα να αντα­γω­νί­ζο­μαι όχι τους λο­γο­τέ­χνες της δι­κιάς μου γε­νιάς αλ­λά τους με­γά­λους συγ­γρα­φείς του κό­σμου. Ει­σήλ­θα σι­γά-σι­γά στη συ­νεί­δη­ση του κοι­νού και των συ­να­δέλ­φων λο­γο­τε­χνών, έχω γνω­ρί­σει επαί­νους και σφο­δρές απορ­ρί­ψεις σε ίσες ανα­λο­γί­ες. Έκα­να τον πρώ­το μου γά­μο και, επι­τέ­λους, ένιω­σα πως ζού­σα. Αυ­τό, άλ­λω­στε, στά­θη­κε μοι­ραίο για μέ­να, για­τί το γρά­ψι­μο συ­νή­θως δεν συμ­βι­βά­ζε­ται με την ευ­μά­ρεια και την ευ­τυ­χία. Βε­βαί­ως, εί­χα πα­ντε­λώς ξε­χά­σει τον αλ­λο­τι­νό μου φί­λο, όταν σε ανύ­πο­πτο χρο­νο τον ξα­να­συ­νά­ντη­σα στο πιο απί­θα­νο, προ­κει­μέ­νου γι' αυ­τόν, μέ­ρος: ένα κε­ντρι­κό εστια­τό­ριο, με χα­μη­λό, σχε­δόν από­κο­σμο φω­τι­σμό, από πο­λυ­ε­λαί­ους δια­κο­σμη­μέ­νους με μι­κρά κρυ­στάλ­λι­να πρί­σμα­τα στα χρώ­μα­τα του ου­ρά­νιου τό­ξου. Κου­βε­ντιά­ζα­με ήσυ­χα με τη γυ­ναί­κα μου, χα­ζεύ­ο­ντας πό­τε-πό­τε την αί­θου­σα. Ξαφ­νι­κά, την προ­σο­χή μου τρά­βη­ξε μια πα­ρέα από αβα­ντα­δό­ρους που κα­θό­ντου­σαν σ' ένα τρα­πέ­ζι επι­δει­κτι­κά γε­μά­το εδέ­σμα­τα. Εν μέ­σω αυ­τών και στο επί­κε­ντρο της προ­σο­χής τους βρι­σκό­ταν εκεί­νος, με το μα­κρύ, ισχνό πρό­σω­πό του, παρ­δα­λά ντυ­μέ­νος, αλ­λά με το ίδιο αλή­τι­κο ύφος, και τα μά­τια βα­θου­λω­μέ­να και σβη­στά. Στρογ­γυ­λο­κα­θι­σμέ­νος στην κα­ρέ­κλα του, πα­ρα­κο­λου­θού­σε με ύφος βα­ριε­στη­μέ­νο το άξε­στο κέ­φι και την ακα­τά­σχε­τη πάρ­λα των άλ­λων. Ανέ­κα­θεν με απω­θού­σαν τα γυα­λι­στε­ρά μού­τρα και η άσε­μνη, πε­θα­με­να­τζί­δι­κη πε­ρι­βο­λή με την οποία τέ­τοιου εί­δους υπο­κεί­με­να προ­σπα­θούν να μπουν στο μά­τι των συ­ναν­θρώ­πων. Αλ­λά, εν­νο­εί­ται, με ξέ­νι­ζε κυ­ρί­ως η ανα­πά­ντε­χη βελ­τί­ω­ση της οι­κο­νο­μι­κής κα­τά­στα­σης του φί­λου μου. Πλη­σί­α­σα στο τρα­πέ­ζι τους και του έτει­να το χέ­ρι. Δεν ξέ­ρω αν χά­ρη­κε που με εί­δε, έμει­νε ανέκ­φρα­στος, αλ­λά μας κά­λε­σε να έλ­θου­με στην πα­ρέα τους και, κα­θώς κυ­λού­σε η βρα­διά και πέρ­να­γε η ώρα, ανά­με­σα στα πολ­λά κοι­νό­το­πα ως ηλί­θια που λε­γό­ντου­σαν, άρ­χι­σαν να ακού­γο­νται κά­τι μι­σό­λο­γα και αι­νιγ­μα­τι­κές κου­βέ­ντες που οι συν­δαι­τή­μο­νες πέ­τα­γαν ο ένας στον άλ­λον, πά­νω από το πα­ρα­φορ­τω­μέ­νο, μπα­ρόκ τρα­πέ­ζι, και στις οποί­ες εγώ δεν ήξε­ρα πώς να αντι­δρά­σω. Για αρ­κε­τές εβδο­μά­δες με­τά, με κυ­ρί­ευε η φρί­κη στη σκέ­ψη πως τό­τε εί­χα δια­κρί­νει αμυ­δρά, υπο­συ­νεί­δη­τα, μια προ­ο­πτι­κή που άνοι­γε προς έναν κό­σμο δια­φο­ρε­τι­κόν από το, κα­τά βά­θος αστι­κό –πα­ρά την κά­ποια επί­φα­ση Τέ­χνης που το χρω­μά­τι­ζε–, πε­ρι­βάλ­λον στο οποία ζού­σα. Επι­πλέ­ον, πολ­λές φο­ρές, στο δρό­μο ή και στο γρα­φείο μου, ένιω­θα να με πα­ρα­κο­λου­θούν, να με επο­πτεύ­ει ένα απροσ­διό­ρι­στο κλι­μά­κιο, που η λαν­θά­νου­σα πα­ρου­σία του έμοια­ζε με κα­πνό του δει­λι­νού. Σή­με­ρα ξέ­ρω με σι­γου­ριά ότι πράγ­μα­τι με υπέ­βαλ­λαν σε διε­ξο­δι­κούς ελέγ­χους, επει­δή εί­χα προ­τα­θεί για μύ­η­ση στην υπό­χθό­νια κoι­νω­νία της ρου­λέ­τας.

Εί­ναι φο­ρές που η ιδέα ότι, ίσως, δεν υπάρ­χει Θε­ός με γε­μί­ζει ευ­τυ­χία. Εκεί­νο που πριν από με­ρι­κά χρό­νια φά­ντα­ζε αι­μα­τη­ρός πα­ρά­δει­σος (και η τό­τε ζωή μου, σε πρά­σι­νη, συ­ντο­μευ­μέ­νη προ­ο­πτι­κή, έμοια­ζε στον Χρι­στό του Μα­ντέ­νια), τώ­ρα μου φαί­νε­ται μια κό­λα­ση που η λή­θη έχει μεν εξευ­με­νί­σει, πλην όμως πα­ρα­μέ­νει εξί­σου υπαρ­κτή, άρα φρι­κια­στι­κή. Για να με εν­θαρ­ρύ­νουν στην παρ­θε­νι­κή μου κά­θο­δο στα κα­τα­γώ­για της ρου­λέ­τας, μου έλε­γαν ότι το δύ­σκο­λο εί­ναι να αντέ­ξεις το πρώ­το παι­χνί­δι· κα­τό­πιν τού­του, η «σω­μα­τι­κή» πλευ­ρά του θε­ά­μα­τος όχι μό­νο δε σε απω­θεί πια, αλ­λά της βρί­σκεις κιό­λας κά­ποια γοη­τεία, τη γνή­σια, γλυ­κειά από­λαυ­ση του παι­χνι­διού. Σε όποιον εθι­στεί σ’ αυ­τήν, μου ’λε­γαν επί­σης, γί­νε­ται απα­ραί­τη­τη σαν το κρα­σί και σαν τη γυ­ναί­κα. Το πρώ­το βρά­δυ μου ’δε­σαν τα μά­τια και με πε­ριέ­φε­ραν πρώ­τα με το αυ­το­κί­νη­το στους δρό­μους της πό­λης, μέ­χρι που δεν ήξε­ρα πια ποιος ήμουν· πό­σο μάλ­λον το πού βρι­σκό­μουν. Κα­τό­πιν με έσυ­ραν από ατε­λεί­ω­τους, δαι­δα­λώ­δεις δια­δρό­μους, με­τά κα­τέ­βη­κα κά­τι σκα­λιά που έζε­χναν βρεγ­μέ­νη πέ­τρα και ψό­φια γά­τα. Από πά­νω, κα­τά δια­στή­μα­τα, ακού­γο­νταν θό­ρυ­βοι από τραμ. Όταν μου έλυ­σαν τα μά­τια, βρέ­θη­κα σε ένα κε­λά­ρι αμυ­δρά φω­τι­σμέ­νο με κε­ριά, όπου, κά­τω από τον το­ξοει­δή θό­λο, υπήρ­χαν σαρ­δε­λο­βά­ρε­λα αντί για τρα­πέ­ζια και μι­κρό­τε­ρα κι­βώ­τια ή κού­τσου­ρα από κομ­μέ­να δέ­ντρα αντί για κα­ρέ­κλες. Τα πά­ντα θυ­μί­ζαν τα­βέρ­να εξε­ζη­τη­μέ­να δια­κο­σμη­μέ­νη σε στυλ ρου­στίκ. Την εντύ­πω­ση αυ­τήν ενί­σχυαν και οι μπα­κι­ρέ­νιες κα­νά­τες και τα κύ­πελ­λα μπύ­ρας απ' όπου έπι­ναν, κοι­τώ­ντας εμέ­να και κου­βε­ντιά­ζο­ντας με­τα­ξύ τους, κά­που δέ­κα με δε­κα­πέ­ντε θα­μώ­νες, κα­λο­διά­θε­τοι και κα­λο­ντυ­μέ­νοι. Το χω­μα­τέ­νιο πά­τω­μα έβρα­ζε από με­γά­λες κα­τσα­ρί­δες κου­ζί­νας. Με­ρι­κές απ’ αυ­τές, μι­σο­λειω­μέ­νες από τις πα­τη­μα­σιές, κου­νού­σαν ακό­μη κά­ποια πό­δια και κα­μιά κε­ραία τους. Κά­θι­σα στο τρα­πέ­ζι όπου ήδη κα­θό­ταν ο κοκ­κι­νο­τρί­χης φί­λος μου. Τα στοι­χή­μα­τα εί­χαν ήδη γί­νει και ήταν γραμ­μέ­να με κι­μω­λία σε έναν μι­κρό μαυ­ρο­πί­να­κα· συ­μπέ­ρα­να λοι­πόν πως αυ­τή τη φο­ρά θα ήμουν απλά ένας θε­α­τής. Τα πο­σά ήταν με­γά­λα, με­γα­λύ­τε­ρα από ό,τι εί­χα δει πο­τέ να στοι­χη­μα­τί­ζουν σε τυ­χε­ρά παι­χνί­δια. Κά­πο­τε άρ­χι­σε να πέ­φτει το κέ­φι των με­τό­χων –έτσι λέ­γο­νταν, όπως έμα­θα αρ­γό­τε­ρα, όσοι στοι­χη­μά­τι­ζαν στο παι­χνί­δι– και το πιο­τό ξε­χά­στη­κε στα κύ­πελ­λα και στις κα­νά­τες, γε­μί­ζο­ντας σι­γά-σι­γά την ατμό­σφαι­ρα με τη ξι­νή μυ­ρω­διά του οι­νο­πνεύ­μα­τος και της ξε­θυ­μα­σμέ­νης μπύ­ρας. Τα βλέμ­μα­τα τον συν­δαι­τη­μό­νων έτρε­χαν κά­θε τό­σο προς τη στε­νή εί­σο­δο της αί­θου­σας. Με­τά από λί­γο η πόρ­τα άνοι­ξε και στο κε­λά­ρι μπή­κε ένα υπο­κεί­με­νο που έμοια­ζε πα­ρά πο­λύ στον παι­δι­κό μου φί­λο, την πε­ρί­ο­δο της χει­ρό­τε­ρης πα­ρακ­μής του. Φο­ρού­σε ένα σακ­κά­κι με ξυ­λω­μέ­νες τις τσέ­πες και, αντί για ζώ­νη, τα πα­ντε­λό­νια του ήταν δε­μέ­να με σπά­γκο. Για την όψη του, όση φαι­νό­ταν μέ­σα από τα ανά­κα­τα μαλ­λιά του, δεν μπο­ρού­σε να πει κα­νείς τί­πο­τα άλ­λο πα­ρά ότι ήταν χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή φά­τσα μέ­θυ­σου. Τον έσπρω­χνε από πί­σω ο πά­τρο­νάς του –έτσι ονό­μα­ζαν αυ­τόν που προ­σλάμ­βα­νε τους ρου­λε­τί­στες– με ύφος μπάρ­μαν, ο οποί­ος κου­βα­λού­σε πα­ρα­μά­σχα­λα ένα ξύ­λι­νο, μι­κρό κι­βώ­τιο. Ο μπε­κρού­λια­κας ανέ­βη­κε σ' ένα τρα­πέ­ζι στο οποίο δεν εί­χα δώ­σει ση­μα­σία μέ­χρι εκεί­νη τη στιγ­μή, και έμει­νε εκεί κα­μπου­ρια­σμέ­νος, πι­θη­κί­ζο­ντας τρα­γε­λα­φι­κά τη στά­ση ενός ολυ­μπιο­νί­κη. Οι μέ­το­χοι τον κοί­τα­γαν κουρ­δι­σμέ­νοι κι έδει­χναν ο ένας στον άλ­λον κα­ποια λε­πτο­μέ­ρεια της εμ­φά­νι­σής του. Έναν απ’ αυ­τούς εί­δα να κά­νει δια­κρι­τι­κά το σταυ­ρό του. Ένας άλ­λος δά­γκω­νε με­τά μα­νί­ας τις πα­ρο­νυ­χί­δες του. Άλ­λος πά­λι κά­τι φώ­να­ζε στον πά­τρο­να. Αλ­λά ο θό­ρυ­βος κό­πα­σε σαν κομ­μέ­νος με μα­χαί­ρι όταν ο πά­τρο­νας άνοι­ξε το κι­βώ­τιο. Όλοι άπλω­σαν τους λαι­μούς τους, υπνω­τι­σμέ­νοι, προς το μι­κρό μαύ­ρο αντι­κεί­με­νο που έλα­μπε εκεί μέ­σα, θαρ­ρείς κε­ντη­μέ­νο με δια­μά­ντια. Ήταν ένα εξά­σφαι­ρο πε­ρί­στρο­φο, κα­λά γρα­σα­ρι­σμέ­νο. Ο πά­τρο­νας το πα­ρου­σί­α­σε στο κοι­νό με αρ­γές, σχε­δόν τε­λε­τουρ­γι­κές κι­νή­σεις, όπως ένας μά­γος του τσίρ­κου επι­δει­κνύ­ει τις άδειες πα­λά­μες του με τις οποί­ες πρό­κει­ται να κά­νει θαύ­μα­τα. Έπει­τα, με την πα­λά­μη του, έδω­σε μια κυ­κλι­κή ώθη­ση στον κύ­λιν­δρο του όπλου, που άρ­χι­σε να πε­ρι­στέ­φε­ται γύ­ρω από τον άξο­νά του, βγά­ζο­ντας έναν οξύ, θαρ­ρείς οδο­ντω­τόν ήχο, σαν γέ­λιο νά­νου. Άφη­σε το πε­ρί­στρο­φο και, από ένα χάρ­τι­νο κου­τά­κι, έβγα­λε ένα φυ­σίγ­γιο με χάλ­κι­νο κά­λυ­κα που γυά­λι­ζε, το οποίο ενε­χεί­ρι­σε στον πλη­σιέ­στε­ρο μέ­το­χο. Εκεί­νος το ήλεγ­ξε προ­σε­κτι­κά από όλες όλες τις πλευ­ρές, κού­νη­σε σύ­ντο­μα το κε­φά­λι του, σαν δυ­σα­ρε­στη­μέ­νος που δεν εί­χε βρει κα­μία πα­ρα­τυ­πία, και το πέ­ρα­σε στον δι­πλα­νό του. Το βλή­μα έκα­νε το γύ­ρο του δω­μα­τί­ου, αφή­νο­ντας ίχνη γρά­σου σε όλα τα δά­χτυ­λα. Το άγ­γι­ξα κι εγώ για λί­γο. Πε­ρί­με­να, δεν ξέ­ρω για­τί, να εί­ναι πα­γω­μέ­νο ή να καί­ει, αλ­λά ήταν χλια­ρό. Το φυ­σίγ­γιο επέ­στρε­ψε στον πά­τρο­να ο οποί­ος, με επι­δει­κτι­κό ύφος, το ει­σή­γα­γε σε μία από τις έξι θα­λά­μες του κυ­λίν­δρου. Με την πα­λά­μη του έβα­λε και πά­λι σε κί­νη­ση τό με­ταλ­λι­κό εξάρ­τη­μα, το οποίο πε­ρι­στρά­φη­κε για με­ρι­κά δευ­τε­ρό­λε­πτα με τον ίδιο οξύ ήχο τριγ­μού. Τε­λι­κά, με μια πα­ρά­ξε­νη υπό­κλι­ση, έβα­λε το στιλ­πνό όπλο στο χέ­ρι του άν­δρα που στε­κό­ταν επά­νω στο ξύ­λι­νο τρα­πέ­ζι. Γύ­ρω, η σι­γή έσπα­γε κόκ­κα­λα: δεν ακου­γό­ταν, το θυ­μά­μαι μέ­χρι σή­με­ρα, πα­ρά το θρόι­σμα των γι­γα­ντιαί­ων κα­τσα­ρί­δων και ο λε­πτός ήχος από τις κε­ραί­ες τους να τρί­βο­νται η μία με την άλ­λη· τό­τε λοι­πόν ο τύ­πος έφε­ρε το πε­ρί­στρο­φο στον κρό­τα­φό του. Λό­γω της φο­βε­ρής έντα­σης και του αδύ­να­μου φω­τός, τα μά­τια μου άρ­χι­σαν να κου­ρά­ζο­νται, με απο­τέ­λε­σμα, ξαφ­νι­κά, η σι­λου­έ­τα του ζη­τιά­νου με το πε­ρί­στρο­φο στον κρό­τα­φο να απο­συ­ντε­θεί σε με­ρι­κές φω­σφο­ρί­ζου­σες κί­τρι­νες και πρα­σι­νω­πές κη­λί­δες. Πί­σω του, το αστά­ρι του λευ­κού τοί­χου φά­νη­κε ανά­γλυ­φο με με­γά­λη ακρί­βεια: έβλε­πα κά­θε ρά­γι­σμα και κά­θε κου­κί­δα ασβέ­στη να προ­βάλ­λουν πα­χιά, όπως η επι­δερ­μί­δα στο πρό­σω­πο ενός γέ­ρου, αφή­νο­ντας μπλε ση­μά­δια στον τοί­χο. Αίφ­νης, στο κε­λά­ρι άρ­χι­σε να μυ­ρί­ζει έντο­να μό­σχο και ιδρώ­τα. Ο άντρας, όρ­θιος στο τρα­πέ­ζι, με τα μά­τια σφι­χτά και τα χεί­λη σου­φρω­μέ­να σαν να ένιω­θε μια απαί­σια γεύ­ση στο στό­μα, πί­ε­σε βί­αια τη σκαν­δά­λη.

Έπει­τα έσκα­σε ένα αφε­λές, σα­στι­σμέ­νο χα­μό­γε­λο. Το μι­κρό κλικ της σκαν­δά­λης ήταν ο μό­νος ήχος που εί­χε ακου­στεί. Κα­τέ­βη­κε από το τρα­πέ­ζι και κά­θι­σε, κα­τά­κο­πος, σε ένα κι­βώ­τιο. Ο πά­τρο­νας έτρε­ξε να τον αγκα­λιά­σει και σχε­δόν τον έρι­ξε χά­μω. Αντί­θε­τα, οι θε­α­τές, στην αί­θου­σα, άρ­χι­σαν να ουρ­λιά­ζουν έξαλ­λοι και να βρί­ζουν χυ­δαία. Ο πά­τρο­νας και ο ρου­λε­τί­στας του βγή­καν από τη στε­νή πόρ­τα, συ­νο­δε­μέ­νοι από άγρια γιου­χα­ΐ­σμα­τα, σαν κι αυ­τά που μπο­ρεί κα­νείς ν’ ακού­σει μό­νο σε αγώ­νες πυγ­μα­χί­ας.

Εντε­λώς τυ­χαία, ο πρώ­τος ρου­λε­τί­στας που εί­δα στη ζωή μου την εί­χε γλι­τώ­σει. Από τό­τε και για πολ­λά χρό­νια, πα­ρα­βρέ­θη­κα σε εκα­το­ντά­δες ρου­λέ­τες και συ­χνά ατέ­νι­σα μί­αν ει­κό­να που δεν πε­ρι­γρά­φε­ται: τον αν­θρώ­πι­νο εγκέ­φα­λο, τη μό­νη πραγ­μα­τι­κά θεϊ­κή ου­σία, τον αλ­χη­μι­κό χρυ­σό όπου τα πά­ντα υπάρ­χουν, σμπα­ρα­λι­σμέ­νο στους τοί­χους και στο πά­τω­μα, ανά­μι­κτο με θρίμ­μα­τα κρα­νί­ου. Φέ­ρε στο νου σου τις ταυ­ρο­μα­χί­ες ή τους μο­νο­μά­χους της αρ­χαιό­τη­τας και θα κα­τα­λά­βεις πώς το παι­χνί­δι αυ­τό σύ­ντο­μα με μπό­λια­σε και άλ­λα­ξε τη ζωή μου. Κα­τ’ αρ­χήν, η ρου­λέ­τα έχει βα­σι­κά τη γε­ω­με­τρι­κή απλό­τη­τα και τη δύ­να­μη του ιστού της αρά­χνης: ένας ρου­λε­τί­στας, ένας πά­τρο­νας, με­ρι­κοί μέ­το­χοι εί­ναι, όλα κι όλα, τα πρό­σω­πα του δρά­μα­τος. Δευ­τε­ρεύ­ο­ντες ρό­λους, κο­μπάρ­σων, παί­ζουν ο εκά­στο­τε ιδιο­κτή­της του κε­λα­ριού, ο αστυ­νο­μι­κός που πε­ρι­πο­λεί την πε­ριο­χή, οι αχθο­φό­ροι που προ­σλαμ­βά­νο­νται για να ξε­φορ­τω­θούν τα πτώ­μα­τα. Τα ανα­λό­γως μι­κρά πο­σά που επέν­δυε σ' αυ­τούς η ρου­λέ­τα φά­ντα­ζαν από τη δι­κή τους σκο­πιά σω­στές πε­ριου­σί­ες. O ρου­λε­τί­στας εί­ναι, φυ­σι­κά, το αστέ­ρι και ο λό­γος ύπαρ­ξης της ρου­λέ­τας. Κα­τά κα­νό­να, οι ρου­λε­τί­στες επι­λέ­γο­νταν από τις πο­λυ­πλη­θείς τά­ξεις των από­κλη­ρων που μο­νί­μως ανα­ζη­τού­σαν ένα κομ­μά­τι ψω­μί, σαν τ’ αδέ­σπο­τα σκυ­λιά, των μέ­θυ­σων, των κα­τά­δι­κων που μό­λις εί­χαν εκτί­σει την ποι­νή τους. Οποιοσ­δή­πο­τε, αρ­κεί να ήταν ζω­ντα­νός και δια­τε­θη­μέ­νος να παί­ξει την ψυ­χή του κο­ρώ­να-γράμ­μα­τα για πολ­λά, πολ­λά λε­φτά (αλ­λά, υπό πα­ρό­μοιες συν­θή­κες, τι σή­μαι­ναν πια τα λε­φτά;) μπο­ρού­σε να γί­νει ρου­λε­τί­στας. Ήταν επί­σης προ­τι­μό­τε­ρο να μην έχει κα­νε­νός εί­δους κοι­νω­νι­κούς δε­σμούς: οι­κο­γέ­νεια, ερ­γα­σία, στε­νούς φί­λους.

Κα­τά κα­νό­να, οι πι­θα­νό­τη­τες να γλι­τώ­σει ο παί­κτης εί­ναι πέ­ντε στις έξι. Παίρ­νει συ­νή­θως πε­ρί­που το 10% των ει­σπρά­ξε­ων του πά­τρο­να. Ο τε­λευ­ταί­ος πρέ­πει όμως να δια­θέ­τει σε­βα­στά απο­θέ­μα­τα για­τί, αν ο ρου­λε­τί­στας του σκο­τω­θεί, οφεί­λει να πλη­ρώ­σει τα στοι­χή­μα­τα όλων των με­τό­χων που πό­ντα­ραν ενα­ντί­ον του. Οι μέ­το­χοι, με τη σει­ρά τους, έχουν μία πι­θα­νό­τη­τα στις έξι να κερ­δί­σουν, πλην όμως, σε πε­ρί­πτω­ση θα­νά­του τού ρου­λε­τί­στα, μπο­ρούν να διεκ­δι­κή­σουν το δε­κα­πλά­σιο του στοι­χή­μα­τος, ή ακό­μη και το ει­κο­σα­πλά­σιο, ανά­λο­γα με την προ­συ­νεν­νό­η­ση του κα­θε­νός με τον κά­θε πά­τρο­να. Αλ­λά ο ρου­λε­τί­στας δεν εί­χε τις πέ­ντε στις έξι πι­θα­νό­τη­τες να γλι­τώ­σει πα­ρά μό­νο στο πρώ­το παι­χνί­δι. Στα­τι­στι­κά, αν έφερ­νε ακό­μη μια φο­ρά το πι­στό­λι στον κρό­τα­φό του, οι πι­θα­νό­τη­τές μειώ­νο­νταν. Στην έκτη δο­κι­μή ήταν μη­δε­νι­κές. Βα­σι­κά, μέ­χρι που ο πα­λιός μου φί­λος ει­σήλ­θε στον κύ­κλο της ρου­λέ­τας και έγι­νε ο Ρου­λε­τί­στας με Ρω κε­φα­λαίο, δεν εί­χαν κα­τα­γρα­φεί πε­ρι­πτώ­σεις που επι­βί­ω­σαν, ού­τε καν με­τά από τέσ­σε­ρα παι­χνί­δια. Οι πε­ρισ­σό­τε­ροι ρου­λε­τί­στες ήταν, βε­βαί­ως, πε­ρι­στα­σια­κοί, και επ’ ου­δε­νί λό­γω δεν επρό­κει­το να επα­να­λά­βουν την τρο­με­ρή αυ­τή εμπει­ρία. Μό­νο με­ρι­κούς τους δε­λέ­α­ζε η προ­ο­πτι­κή του με­γά­λου κέρ­δους· συ­νή­θως το έκα­ναν για να μπο­ρέ­σουν κα­τό­πιν να προ­σλά­βουν οι ίδιοι κα­νέ­ναν ρου­λε­τί­στα και να γί­νουν πά­τρο­νες, κά­τι που γι­νό­ταν εφι­κτό ακό­μη και με­τά το δεύ­τε­ρο παι­χνί­δι.

Δεν έχει νό­η­μα να συ­νε­χί­σω εδώ την πε­ρι­γρα­φή του παι­χνι­διού. Ήταν ανό­η­το και ελ­κυ­στι­κό όπως κά­θε τυ­χε­ρό παι­χνί­δι, αλ­λά, η αλή­θεια να λέ­γε­ται, εί­χε την αί­γλη του αί­μα­τος που κο­λα­κεύ­ει την πο­τα­πό­τη­τά μας. Επι­στρέ­φω σ' αυ­τόν που κα­τάρ­γη­σε το παι­χνί­δι, παί­ζο­ντάς το στην εντέ­λεια. Λέ­ει ο θρύ­λος (που ακου­γό­ταν τό­τε σε όλες τις τα­βέρ­νες της πό­λης), πως δεν τον εί­χε «ψω­νί­σει» κα­νέ­νας πά­τρο­νας, αλ­λά έμα­θε ο ίδιος για την ύπαρ­ξη της ρου­λέ­τας και πή­γε μό­νος του να που­λη­θεί. Υπο­θέ­τω πως ο πά­τρο­νας που τον προ­σέ­λα­βε χά­ρη­κε πο­λύ να βρει τό­σο εύ­κο­λα έναν ρου­λε­τί­στα, διό­τι συ­νή­θως κά­τι τέ­τοιο απαι­τού­σε μα­κρο­χρό­νιες και βα­ρε­τές δια­πραγ­μα­τεύ­σεις, ενο­χλη­τι­κά πα­ζα­ρέ­μα­τα με εκεί­νους που έβγα­ζαν την ψυ­χή τους στο σφυ­ρί. Στην αρ­χή ο κά­θε αλή­της ζη­τού­σε τον ου­ρα­νό με τ’ άστρα, και ήθε­λε με­γά­λη δε­ξιό­τη­τα για να τον πεί­σεις ότι η ζωή και το αί­μα του δεν άξι­ζαν ολά­κε­ρο το σύ­μπαν, αλ­λά μό­νο έναν ορι­σμέ­νο αριθ­μό χαρ­το­νο­μι­σμά­των, συ­νάρ­τη­ση της ζή­τη­σης στην αγο­ρά. Ένας ρου­λε­τί­στας που δεν ήταν ανά­γκη να του απο­δεί­ξεις πως, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ήταν ένα τί­πο­τα και τον οποίο δεν έπρε­πε να τον απει­λή­σεις με την αστυ­νο­μία ήταν ένα ανα­πά­ντε­χο τυ­χε­ρό, ει­δι­κά όταν δε­χό­ταν με την πρώ­τη και ασυ­ζη­τη­τί, το πο­σό που, με μι­σή φω­νή και ρί­χνο­ντας πλά­γιες μα­τιές, του πρό­τει­νε ο πά­τρο­νας. Για τα πρώ­τα παι­χνί­δια στα οποία συμ­με­τεί­χε ο φί­λος μου δεν μπό­ρε­σα να μά­θω πολ­λά πράγ­μα­τα. Την πρώ­τη και τη δεύ­τε­ρη φο­ρά που βγή­κε σώ­ος και αβλα­βής, ίσως και την τρί­τη, φα­ντά­ζο­μαι πως μό­λις που τον πρό­σε­ξαν οι μέ­το­χοι. Το πο­λύ-πο­λύ, θε­ω­ρή­θη­κε ένας τυ­χε­ρός ρου­λε­τί­στας. Αλ­λά με­τά την τέ­ταρ­τη και την πέμ­πτη ρου­λέ­τα ήδη εί­χε γί­νει σπου­δαία φυ­σιο­γνω­μία του παι­χνι­διού, βα­σι­κά ένας πραγ­μα­τι­κός μύ­θος που θα με­γά­λω­νε αφά­ντα­στα τα επό­με­να χρό­νια. Σε μία διε­τία, δη­λα­δή μέ­χρι τη συ­νά­ντη­σή μας στο εστια­τό­ριο, ο Ρου­λε­τί­στας εί­χε ση­μα­δέ­ψει οκτώ φο­ρές τον κρό­τα­φό του, στα διά­φο­ρα άντρα που σχη­μα­τί­ζουν έναν βρώ­μι­κο λα­βύ­ριν­θο κά­τω από τα θε­μέ­λια της πό­λης μας. Κά­θε φο­ρά, μου δι­η­γή­θη­καν (και αρ­γό­τε­ρα μπό­ρε­σα να το δια­πι­στώ­σω ιδί­οις όμ­μα­σι), η βα­σα­νι­σμέ­νη όψη του, σχε­δόν χω­ρίς το μέ­τω­πο, εί­χε μί­αν έκ­φρα­ση αφό­ρη­του, ζω­ώ­δους φό­βου, που ήταν αδύ­να­το να αντέ­ξει κα­νείς ακό­μη και τη θέα της. Φαί­νε­ται πως ήταν αυ­τός ακρι­βώς ο φό­βος που εξη­μέ­ρω­νε πά­ντα τη μοί­ρα του και τον βοη­θού­σε να γλυ­τώ­σει. Η συ­ναι­σθη­μα­τι­κή του έντα­ση έφτα­νε στο ζε­νίθ τη στιγ­μή που τρα­βού­σε σπα­σμω­δι­κά τη σκαν­δά­λη, με τα μά­τια κλει­στά και μια γκρι­μά­τσα ζω­γρα­φι­σμέ­νη στο πρό­σω­πό του. Ακου­γό­ταν το μι­κρό κλικ και, με­τά, το σώ­μα του σω­ρια­ζό­ταν απα­λά στο πά­τω­μα, λυ­πό­θυ­μο αλ­λά αλώ­βη­το. Για λί­γες μέ­ρες δεν ση­κω­νό­ταν από το κρε­βά­τι, τε­λεί­ως εξα­ντλη­μέ­νος, αλ­λά σύ­ντο­μα συ­νερ­χό­ταν και συ­νέ­χι­ζε τη ζωή του, με­τα­ξύ κα­μπα­ρέ και πορ­νεί­ων. Όσο και να προ­σπα­θού­σε, αφού η φα­ντα­σία του ήταν πε­ριο­ρι­σμέ­νη, δεν κα­τά­φερ­νε να ξο­δέ­ψει όσα κέρ­δι­ζε, και έτσι γι­νό­ταν όλο και πλου­σιό­τε­ρος. Προ πολ­λού δεν εί­χε πια ανά­γκη να κη­δε­μο­νεύ­ε­ται από κά­ποιον πά­τρο­να, και έτσι έγι­νε κη­δε­μό­νας του εαυ­τού του.
Για­τί όμως εξα­κο­λου­θού­σε να ρι­σκά­ρει τη ζωή του στη ρου­λέ­τα; Μυ­στή­ριο. Η μό­νη εξή­γη­ση που χω­ρού­σε εδώ, αλ­λά ένας Θε­ός ξέ­ρει κα­τά πό­σον αλή­θευε, δεν μπο­ρού­σε να εί­ναι πα­ρά ότι το έκα­νε για κά­ποιου εί­δους δό­ξας, όπως ένας αθλη­τής προ­σπα­θεί σε κά­θε αγώ­να να ξε­πε­ρά­σει τις προη­γού­με­νες επι­δό­σεις του. Αν έτσι εί­χαν τα πράγ­μα­τα, αυ­τό σή­μαι­νε κά­τι εντε­λώς πρω­το­φα­νές, αφού η ρου­λέ­τα πά­ντα παι­ζό­ταν για τα χρή­μα­τα. Σε ποια­νού το μυα­λό θα γεν­νιό­ταν η ιδέα να γί­νει ένα εί­δος πα­γκό­σμιου πρω­τα­θλη­τή επι­βί­ω­σης; Το γε­γο­νός εί­ναι ότι ο ρου­λε­τί­στας, για την ώρα, κα­τά­φερ­νε να δια­τη­ρή­σει τον τρε­λό αυ­τόν ρυθ­μό του δι­κού του αγώ­να δρό­μου, με έναν και μό­νον αντα­γω­νι­στή: το θά­να­το. Και ακρι­βώς όταν η πα­ρά­νο­μη αυ­τή κούρ­σα πλη­σί­α­ζε, θαρ­ρείς, το αδιέ­ξο­δο της μο­νο­το­νί­ας (όσοι έρ­χο­νταν να πα­ρα­κο­λου­θή­σουν τις ρου­λέ­τες του φί­λου μου το έκα­ναν μό­νο και μό­νο για να τον δουν επι­τέ­λους να τα τι­νά­ζει, όχι πια για στοι­χή­μα­τα, επει­δή εί­χαν την, όλο και πιο ρι­ζω­μέ­νη αί­σθη­ση πως έπαι­ζαν ενα­ντί­ον του δια­βό­λου), ο Ρου­λε­τί­στας προ­έ­βη στην πρώ­τη προ­κλη­τι­κή χει­ρο­νο­μία, η οποία ου­σια­στι­κά κα­τήρ­γη­σε τη ρου­λέ­τα, αναι­ρώ­ντας κά­θε πι­θα­νό­τη­τα αντα­γω­νι­σμού, εκτός της ανα­μέ­τρη­σής του με όλα όσα υπερ­βαί­νουν την πε­νι­χρή υπό­στα­σή μας ως αν­θρω­πί­νων όντων. Ακρι­βώς το χει­μώ­να εκεί­νης της χρο­νιάς ανα­κοί­νω­σε μέ­σω του αλάν­θα­στου, ασφα­λούς και τα­χέ­ως συ­στή­μα­τος πλη­ρο­φό­ρη­σης της κοι­νω­νί­ας της ρου­λέ­τας ότι θα ορ­γά­νω­νε μια ει­δι­κή εμ­φά­νι­ση, τη βρα­διά των Χρι­στου­γέν­νων, όπου το πε­ρί­στρο­φο θα εί­χε στον κύ­λιν­δρό του δύο σφαί­ρες αντί για μία.
Οι πι­θα­νό­τη­τες επι­βί­ω­σης ήταν τώ­ρα μό­νο τρεις προς μία, χω­ρίς να υπο­λο­γί­σου­με την προ­ο­δευ­τι­κή μεί­ω­σή τους με την κά­θε επα­να­νά­λη­ψη του παι­χνι­διού. Πολ­λοί γνώ­στες, ακό­μη και με­τά το θά­να­το του Ρου­λε­τί­στα, θε­ω­ρού­σαν πως εκεί­νη η χρι­στου­γεν­νιά­τι­κη ρου­λέ­τα υπήρ­ξε, βα­σι­κά, η αρι­στο­τε­χνι­κή κί­νη­σή του, και ότι οι υπό­λοι­πες, εν συ­νε­χεία, αν και θε­α­μα­τι­κό­τε­ρες, δεν ήταν πα­ρά μό­νο τα επα­κό­λου­θά της.
Ήμουν κι εγώ πα­ρών στη ρου­λέ­τα των Χρι­στου­γέν­νων. Η υπό­γεια αί­θου­σα ανή­κε σε ένα ερ­γο­στά­σιο μπρά­ντυ και δια­τη­ρού­σε τη χη­μι­κή μυ­ρω­διά του κα­κού πο­τού. Αν και με­γα­λύ­τε­ρη από κά­θε άλ­λη που εί­χα δει μέ­χρι τό­τε, εκεί­νη τη βρα­διά ήταν ασφι­κτι­κά γε­μά­τη. Όπου και να κοι­τού­σες, έβλε­πες όλο γνώ­ρι­μα πρό­σω­πα, αξιω­μα­τι­κούς και ζω­γρά­φους, με­ρι­κούς πα­πά­δες με γέ­νια, βιο­μη­χά­νους και κο­σμι­κές κυ­ρί­ες, όλοι τους υπε­ρε­ρε­θι­σμέ­νοι από την απροσ­δό­κη­τη και­νο­το­μία στο παι­χνί­δι της ρου­λέ­τας. Ο πί­να­κας στον οποίο δύο νέ­οι με που­κά­μι­σα έγρα­φαν τα πο­σά των στοι­χη­μά­των, κα­τα­λάμ­βα­νε ολό­κλη­ρο τον τοί­χο πί­σω από το κι­βώ­τιο όπου επρό­κει­το να στα­θεί ο Ρου­λε­τί­στας. Εκεί­νος εμ­φα­νί­στη­κε με­τά από λί­γη ώρα, με­τά βί­ας ορα­τός μέ­σα από τον μπλε κα­πνό που γέ­μι­ζε το άντρο. Ανέ­βη­κε επά­νω στο κι­βώ­τιο και με­τά από όλο το τε­λε­τουρ­γι­κό επι­θε­ω­ρή­σε­ως του όπλου και των φυ­σιγ­γί­ων, το οποίο κρά­τη­σε πε­ρισ­σό­τε­ρο από κά­θε άλ­λη φο­ρά, επει­δή κα­νείς δεν ήθε­λε να στε­ρη­θεί την σχε­δόν ηδο­νι­κή από­λαυ­ση να χαϊ­δέ­ψει την κάν­νη του πε­ρι­στρό­φου, πή­ρε το όπλο, έρι­ξε τα δύο φυ­σίγ­για, στην τύ­χη, μέ­σα στις θα­λά­μες του κυ­λίν­δρου, το οποίο έβα­λε σε κυ­κλι­κή κί­νη­ση με την πα­λά­μη του. Το οξύ οδο­ντω­τό γε­λά­κι ήχη­σε και πά­λι στην νε­κρι­κή σι­γή της αί­θου­σας, αλ­λά, όπως πά­ντα, κα­μιά έκρη­ξη δεν την τά­ρα­ξε και κα­νέ­να αι­μά­τι­νο λου­λού­δι δεν απλώ­θη­κε στους ασβε­στω­μέ­νους τοί­χους. Ο Ρου­λε­τί­στας σω­ριά­στη­κε από το κι­βώ­τιό του στις αγκα­λιές των θε­α­τών της πρώ­της σει­ράς, γκρε­μί­ζο­ντας τα αυ­το­σχέ­δια τρα­πε­ζά­κια γε­μά­τα πο­τή­ρια και σω­ρούς από νο­μί­σμα­τα. Έκλα­ψα τό­τε σαν μι­κρό παι­δί, με δά­κρυα συ­γκί­νη­σης και από­γνω­σης, για­τί εί­χα στοι­χη­μα­τί­σει ένα υπέ­ρο­γκο για μέ­να πο­σό και το έχα­σα, όπως έχα­σαν όλοι όσοι πεί­σμω­ναν πε­ρισ­σό­τε­ρο όσο πιο προ­φα­νής φαι­νό­ταν η τε­ρα­τώ­δης τύ­χη του Ρου­λε­τί­στα. Βγή­κα­με, όπως πά­ντα, σε μι­κρές ομά­δες από το υπό­γειο άντρο και, πα­ρ’ο­τι ήταν νύ­χτα, πα­ρ’ όλη την ηρε­μία της από­μα­κρης εκεί­νης συ­νοι­κί­ας, νιώ­θα­με κα­θ' οδόν να μας πα­ρα­κο­λου­θεί αδιά­κο­πα ένα απροσ­διό­ρι­στο βλέμ­μα, θαρ­ρείς δια­λυ­μέ­νο στην πε­ριρ­ρέ­ου­σα ατμό­σφαι­ρα, στον εκ­θαμ­φω­τι­κό φθο­ρι­σμό του χιο­νιού που εί­χε στρω­θεί πα­ντού, στις δια­κο­σμη­μέ­νες με μι­κρά έλα­τα και αση­μέ­νια χάρ­τι­να αστε­ρά­κια, βι­τρί­νες των κα­τα­στη­μά­των, στους αραιούς πε­ρα­στι­κούς φορ­τω­μέ­νους με πα­κέ­τα και στα παι­διά με τα χο­ντρά παλ­του­δά­κια τους και τα μάλ­λι­να κα­σκόλ να τους σκε­πά­ζουν τη μύ­τη και το στό­μα. Κά­ποια γυ­ναί­κα με ρο­δο­κόκ­κι­να μά­γου­λα από το υγρό κρύο, ρι­γώ­ντας μέ­σα στο γού­νι­νο παλ­τό της, έσερ­νε το συ­νο­δό ή το σύ­ζυ­γό της μπρο­στά στις προ­θή­κες με μπό­τες και εσάρ­πες που έρι­χναν στα πρό­σω­πά τους σκιές τυρ­κουάζ, μπλε και μωβ. Ο δρό­μος για το σπί­τι μου περ­νού­σε έξω από έναν παι­δό­το­πο, όπου ένα πλή­θος από πι­τσι­ρι­κά­δες, πι­πι­λί­ζο­ντας γλει­φι­τζού­ρια συ­νω­στί­ζο­νταν μπρο­στά στα πε­ρί­πτε­ρα όπου που­λού­σαν λε­μο­νά­δα και πα­ντε­σπά­νι. Ένας μπα­μπάς, χο­ντρά ντυ­μέ­νος, που τρα­βού­σε πί­σω του το έλ­κη­θρο με το κο­ρι­τσά­κι του, μου έκλει­σε το μά­τι. Ήταν ένας πά­τρο­νας που τον εί­χα γνω­ρί­σει σε κά­ποια άλ­λη ρου­λέ­τα. Ξαφ­νι­κά ένιω­σα απαί­σια.

Φυ­σι­κά, κά­θε τό­σο ορ­κι­ζό­μουν να ξε­κό­ψω από το παι­χνί­δι. Αλ­λά εκεί­νη την επο­χή εξέ­δι­δα δύο-τρία βι­βλία το χρό­νο, εί­χα το εί­δος επι­τυ­χί­ας που προ­μη­νύ­ει μια με­γά­λη σιω­πή κι έπει­τα τη λή­θη. Με κά­θε και­νού­ριο βι­βλίο μου ορ­θο­πο­δού­σα οι­κο­νο­μι­κά από τη χα­σού­ρα στην τε­λευ­ταία ρου­λέ­τα και τρύ­πω­να ξα­νά στο υπέ­δα­φος, εκεί όπου φαί­νε­ται να μας τρα­βά­ει ενό­σω ζού­με μια προ­αί­σθη­ση της σάρ­κας και του σκε­λε­τού μας. Αυ­τό που με ξε­νί­ζει σή­με­ρα εί­ναι το «ιδε­ώ­δες», «τρυ­φε­ρό» πε­ριε­χό­με­νο των εν λό­γω βι­βλί­ων, η εμε­τι­κή αλά Ντ' Ανούν­τσιο^[4] ωραιο­πά­θεια που καλ­λιερ­γού­σα εκεί­νη την επο­χή. Ευ­γε­νι­κές σκέ­ψεις, πρι­γκι­πι­κές χει­ρο­νο­μί­ες, με­τα­ξω­τές δα­ντέ­λες, αφρώ­δη ευ­φυο­λο­γή­μα­τα και ένας σο­φός, πα­ντο­γνώ­στης αφη­γη­τής, που με την ανού­σια ου­σία των ιστο­ριών του έκα­νε χί­λια λε­πτε­πί­λε­πτα τερ­τί­πια. Με την επά­νο­δό μου στη συ­νω­μο­σία της ρου­λέ­τας, ήταν αδύ­να­το να απο­φύ­γω οι ει­δή­σεις για τους νέ­ους κα­νό­νες του παι­χνι­διού που εί­χε επι­βάλ­λει σιω­πη­ρώς με τη συ­ντρι­πτι­κή προ­σω­πι­κό­τη­τά του, ο Ρου­λε­τί­στας, να με χτυ­πά­νε, σαν κύ­μα ολο­έ­να και πιο καυ­τό. Αφού επα­νέ­λα­βε για άλ­λες δύο φο­ρές τη ρου­λέ­τα με τις δύο σφαί­ρες, εί­χε γί­νει τό­σο πλού­σιος και με τό­ση πα­ρου­σία σε δε­κά­δες βιο­μη­χα­νί­ες της χώ­ρας όπου εί­χε με­το­χές, ώστε η ιδέα της ρου­λέ­τας ως κοι­νής επι­χεί­ρη­σης, ως τρό­που βιο­πο­ρι­σμού ή και ως πη­γής πλού­του να φα­ντά­ζει πια πα­ρά­λο­γη. Έμοια­ζε πια κα­κό­γου­στο να διορ­γα­νώ­σει κα­νείς ρου­λέ­τες όπου ένας φτω­χο­διά­βο­λος, ένας αλή­της να ση­μα­δεύ­ει με το πε­ρί­στρο­φο τον κρό­τα­φό του. Πά­τρο­νες και μέ­το­χοι δεν υπήρ­χαν πια και ο Ρου­λε­τί­στας εί­χε μεί­νει ο μό­νος που κα­τά και­ρούς συ­γκα­λού­σε ακό­μη κα­νέ­να παι­χνί­δι. Αλ­λά όλα εί­χαν γί­νει πια υπερ­θέ­α­μα, όπου αντί για στοι­χή­μα­τα έκο­βαν ει­σι­τή­ρια στην εί­σο­δο, και που εί­χαν έναν και μό­νον πρω­τα­γω­νι­στή ο οποί­ος, δί­κην μο­νο­μά­χου στον στί­βο, ανα­με­τριό­ταν κα­τά δια­στή­μα­τα με το πε­πρω­μέ­νο. Οι αί­θου­σες που νοί­κια­ζαν επί τού­τω ήταν όλο και πιο ευ­ρύ­χω­ρες. Η πα­ρά­δο­ση της πο­ντι­κό­τρυ­πας, της μυ­ρω­διάς από αί­μα και κό­πρα­να, του ημί­φω­τος αλά Ρέ­μπραντ εί­χε πε­ριέλ­θει σε λή­θη. Στα υπό­γεια υπήρ­χαν τώ­ρα βα­ριά με­τά­ξια με ανταύ­γειες, κρυ­στάλ­λι­νες κού­πες σε τρα­πέ­ζια με τρα­πε­ζο­μά­ντη­λα από ολ­λαν­δι­κή δα­ντέ­λα, έπι­πλα σκα­λι­στά με φυ­τι­κά μο­τί­βα και πο­λυ­ε­λαί­ους με εκα­το­ντά­δες πρι­σμα­τά­κια από χα­λα­ζία. Αντί για την αλ­λο­τι­νή φτη­νή μπύ­ρα, τώ­ρα σέρ­βι­ραν ακρι­βά πο­τά σε φιά­λες με πε­ρί­ερ­γα σχή­μα­τα. Γυ­ναί­κες με βρα­δι­νές τουα­λέ­τες έφτα­ναν συ­νο­δευό­με­νες στα τρα­πέ­ζια κι έρι­χναν πε­ρί­ερ­γες μα­τιές προς την εξέ­δρα, όπου για την ώρα έπαι­ζε μια ορ­χή­στρα, με επί­χρυ­σα χω­νιά τρο­μπέ­τας, κα­μπυ­λω­τούς λαι­μούς σα­ξο­φώ­νων και χα­ρι­τω­μέ­νες, αει­κί­νη­τες ρά­βδους από τρο­μπό­νια να εξέ­χουν προς κά­θε κα­τεύ­θυν­ση. Νο­μί­ζω πως έτσι έδει­χνε και η αί­θου­σα όπου ο Ρου­λε­τί­στας έπαι­ξε για πρώ­τη φο­ρά με τρεις σφαί­ρες στο πε­ρί­στρο­φο. Τώ­ρα εί­χε ακρι­βώς τις ίδιες πι­θα­νό­τη­τες να επι­βιώ­σει όσες και το πα­ρα­νοϊ­κό αυ­τό παι­χνί­δι να εί­ναι το τε­λευ­ταίο του. Επει­δή ο και­νού­ριος διά­κο­σμος με την επι­δει­κτι­κή χλι­δή του δεν ήταν πα­ρά η χρυ­σα­λί­δα που πε­ριέ­βαλ­λε το φο­βε­ρό έντο­μο της ρου­λέ­τας, και αυ­τό δεν μπο­ρού­σε πα­ρά να αυ­ξή­σει ακό­μη πε­ρισ­σό­τε­ρο τον ερε­θι­σμο του κοι­νού στην οσμή του θα­νά­του. Όλα εξα­κο­λου­θού­σαν να εί­ναι αλη­θέ­στα­τα. Ναι μεν ο Ρου­λε­τί­στας έβα­ζε τώ­ρα μπρι­για­ντί­νη στα μαλ­λιά του και φο­ρού­σε σμό­κιν και τα φαρ­διά πα­ντε­λό­νια της μό­δας, αλ­λά το πε­ρί­στρο­φο ήταν πραγ­μα­τι­κό και πραγ­μα­τι­κές οι σφαί­ρες, ενώ η πι­θα­νό­τη­τα του δια­κα­ώς ανε­με­νο­μέ­νου «ατυ­χή­μα­τος», υψη­λό­τε­ρη από πο­τέ. Το όπλο πε­ρά­σε και πά­λι απ' όλα τα χέ­ρια, αφή­νο­ντας στα δά­χτυ­λα μια ελα­φρά μυ­ρω­διά γρά­σου. Στην αί­θου­σα, ού­τε η πιο ευαί­σθη­τη κυ­ρία δεν έκρυ­βε τα μά­τια της, και στη βιο­λε­τιά λάμ­ψη τους διά­βα­ζε κα­νείς την διε­στραμ­μέ­νη επι­θυ­μία για θέ­α­ση αυ­τού που με­ρι­κές μό­νον εξ ακο­ής γνώ­ρι­ζαν σχε­τι­κά με το παι­χνί­δι της ρου­λέ­τας: να δουν, δη­λα­δή, το κρα­νίο να σκά­ει σαν τσό­φλι αυ­γού και το, απροσ­διο­ρί­στου φύ­σε­ως, εγκε­φα­λι­κό υγρό να πε­τιέ­ται λε­κιά­ζο­ντας τους πο­δό­γυ­ρους των φο­ρε­μά­των τους. Άλ­λω­στε πά­ντα με συ­νε­κλό­νι­ζε ο πό­θος των γυ­ναι­κών να αγ­γί­ξουν το θά­να­το, η ακα­τα­μά­χη­τη γοη­τεία που ασκούν επά­νω τους οι, σχε­δόν με­τα­φυ­σι­κά μπα­ρου­το­κα­πνι­σμέ­νοι άν­δρες. Aπό κει πρέ­πει να πή­γα­ζε η απί­στευ­τη πέ­ρα­ση που εί­χε στις γυ­ναί­κες ο ηλί­θιος και ζα­ρω­μέ­νος εκεί­νος χι­μπα­τζής, που με­ρι­κές φο­ρές έπαι­ζε τη ζωή του στα ζά­ρια. Πι­στεύω πως πο­τέ άλ­λο­τε οι γυ­ναί­κες εκεί­νες δε θα έκα­ναν πιο άγριο σεξ πα­ρά τό­τε που, έχο­ντας πα­ρα­στεί στο θά­να­τό του, θα γυρ­νού­σαν σπί­τια τους με τους εκά­στο­τε ερα­στές και θα πέ­τα­γαν από πά­νω τους τα μα­τω­μέ­να ρού­χα, σαν επί­δε­σμους που έστα­ζαν φαιά ου­σία και οφθαλ­μι­κό υγρό.

Αλ­λά ο Ρου­λε­τί­στας ανέ­βη­κε επά­νω στο επεν­δε­δυ­μέ­νο με κόκ­κι­νο μπρο­κάρ κι­βώ­τιο, έβα­λε το πι­στό­λι στον κρό­τα­φο και, με την ίδιαν έκ­φρα­ση πα­ρο­ξυ­στι­κού τρό­μου ζω­γρα­φι­σμέ­νη στην όψη του, τρά­βη­ξε από­το­μα τη σκαν­δά­λη. Για λί­γα δευ­τε­ρό­λε­πτα, τα πά­ντα έμει­ναν με­τέ­ω­ρα μέ­σα στη βα­θιά σι­γή, κι έπει­τα ακού­στη­κε μο­νά­χα ο γδού­πος του σώ­μα­τός του να πέ­φτει κα­τα­γής. Δυ­σκο­λεύ­ο­μαι να ξε­χά­σω το βα­σα­νι­σμέ­νο πρό­σω­πό του κα­θώς κεί­το­νταν στο χα­λί Μπου­χά­ρας, πλάι στο κι­βώ­τιο. Πα­λιά, οι ρου­λε­τί­στες που τη γλί­τω­ναν ει­σέ­πρατ­ταν γιου­χα­ΐ­σμα­τα, με­ρι­κές φο­ρές και ξύ­λο από τους απελ­πι­σμέ­νους με­τό­χους· τώ­ρα ο φί­λος μου κα­τα­χει­ρο­κρο­τή­θη­κε σαν αστέ­ρας του σι­νε­μά και το λι­πό­θυ­μο κορ­μί του έγι­νε αντι­κεί­με­νο δέ­ους και λα­τρεί­ας. Νε­α­ρά κο­ρί­τσια συ­νω­στί­ζο­νταν γύ­ρω του κλαί­γο­ντας υστε­ρι­κά, ενώ ανεί­πω­τη ευ­τυ­χία τα πλημ­μύ­ρι­ζε όταν κα­τά­φερ­ναν έστω να τον ακου­μπή­σουν.

Η ρου­λέ­τα με τα τρία φυ­σίγ­για στον κύ­κιν­δρο του πε­ρι­στρό­φου μπερ­δεύ­ε­ται στο μυα­λό μου με εκεί­νες που ακο­λού­θη­σαν. Λες και η δια­βο­λι­κή αλα­ζο­νεία του Ρου­λε­στί­στα τον ωθού­σε να προ­κα­λεί όλο και πιο επι­κίν­δυ­να τις θε­ό­τη­τες της τύ­χης. Σύ­ντο­μα, ανάγ­γει­λε μια ρου­λέ­τα με τέσ­σε­ρις σφαί­ρες στις έξι θα­λά­μες του κυ­λίν­δρου και έπει­τα με πέ­ντε. Μία και μό­νο κε­νή θα­λά­μη από τις έξι, με πι­θα­νό­τη­τα επι­βί­ω­σης μία προς έξι! Το παι­χνί­δι έπαυε να εί­ναι παι­χνί­δι, και ακό­μη και οι πιο επι­πό­λαιοι από τους πα­ρι­στα­μέ­νους, που κά­θο­νταν τώ­ρα σε βε­λού­δι­νες πο­λυ­θρό­νες, ένιω­σαν, όχι με το μυα­λό ού­τε με την καρ­διά, αλ­λά με τα οστά, με τους χόν­δρους και τα νεύ­ρα τους, το θε­ο­λο­γι­κό με­γα­λείο που εί­χε απο­κτή­σει η ρου­λέ­τα. Αφού ο Ρου­λε­τί­στας γέ­μι­σε το όπλο και πε­ριέ­στρε­ψε τον κύ­λιν­δρο, προ­κα­λώ­ντας και πά­λι το δια­κε­κομ­μέ­νο μι­κρό γε­λά­κι του μαύ­ρου, κα­λά γρα­σα­ρι­σμέ­νου με­τάλ­λου, το γε­μά­το φυ­σίγ­για εξάρ­τη­μα στα­μά­τη­σε με τη μο­να­δι­κή άδεια θα­λά­μη ευ­θυ­γραμ­μι­σμέ­νη με την κάν­νη. Το κλικ του εκ­πυρ­σο­κρο­τη­τή που χτύ­πη­σε κε­νό και ο θό­ρυ­βος του λι­πό­θυ­μου Ρου­λε­τί­στα να σω­ριά­ζε­ται στο πά­τω­μα ακού­στη­καν μέ­σα σε ιε­ρή σιω­πή.

Κά­θο­μαι μπρο­στά στο γρα­φείο μου κου­κου­λω­μέ­νος με μια κου­βέρ­τα, κι όμως τουρ­του­ρί­ζω από το κρύο. Όσο έγρα­φα αυ­τές εδώ τις αρά­δες, η κά­μα­ρή μου, ο τά­φος μου, τα­ξί­δευε μέ­σα στη μαύ­ρη ομί­χλη με τό­ση τα­χύ­τη­τα που ζα­λί­στη­κα. Ολη­νύ­χτα στρι­φο­γύ­ρι­ζα στο κρε­βά­τι, ένα ανή­μπο­ρο τσου­βά­λι κόκ­κα­λα μού­σκε­μα στον ιδρώ­τα. Έξω δεν υπάρ­χει πια τί­πο­τα, πο­τέ δεν υπήρ­ξε. Ασχέ­τως πό­σο θα προ­χω­ρή­σει κα­νείς προς οποιαν­δή­πο­τε κα­τεύ­θυν­ση, έως το άπει­ρο, το μό­νο που θα συ­να­ντή­σει εί­ναι αυ­τή η μαύ­ρη και πα­χιά ομί­χλη, στέ­ρεη σαν την πίσ­σα. Στον Ρου­λε­τί­στα πο­ντά­ρω, και αυ­τός θα ’πρε­πε να γί­νει το προ­ζύ­μι γύ­ρω από το οποίο, ίσως, να φου­σκώ­σει και πά­λι το αφρά­το ψω­μί του κό­σμου. Δια­φο­ρε­τι­κά, το παν, αν υφί­στα­ται κά­ποιο παν, θα έμε­νε επί­πε­δο σαν πί­τα. Αλ­λά αν εκεί­νος υπήρ­ξε, και όντως υπήρ­ξε –ιδού το στοί­χη­μα μου– τό­τε και ο κό­σμος υπάρ­χει και εγώ δεν θα ανα­γκά­στώ πια να κλεί­σω τα μά­τια μου και, με το πε­τσί να κρέ­με­ται στα κόκ­κα­λά μου, με τη σάρ­κα απ' έξω ίδια γού­να αί­μα­τος, να βα­δί­ζω και να βα­δί­ζω έτσι, όσο κρα­τά­ει η αιω­νιό­τη­τα. Απ' αυ­τήν εδώ την ιστο­ρία θα φτιά­ξω ένα ενυ­δρείο, το πιο πα­ρα­κα­τια­νό ενυ­δρείο, για­τί ένα δια­κο­σμη­τι­κό πο­σώς με εν­δια­φέ­ρει, όπου κι αυ­τός κι εγώ, εγ­γυώ­με­νοι ο κα­θέ­νας την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα του άλ­λου, να προ­σπα­θή­σου­με να επι­βιώ­σου­με σαν δύο ημι­δια­φα­νή ψα­ρά­κια, με ορα­τή και την καρ­διά, τους παλ­μούς της, σέρ­νο­ντας πί­σω μας μια λε­πτή ου­ρί­τσα από πε­ριτ­τώ­μά­τα. Με τρο­μο­κρα­τεί η ιδέα πως το ενυ­δρείο μπο­ρεί να μεί­νει τρύ­πιο. Για όνο­μα του Θε­ού ας κά­νω μια προ­σπά­θεια ακό­μη, αν και δεν νιώ­θω πια τη σπον­δυ­λι­κή μου στή­λη...

Για χρό­νια, ο Ρου­λε­τί­στας κρα­τού­σε σφι­χτά τον άγ­γε­λο από τον χι­τώ­να του και αγω­νι­ζό­ταν να τον ρί­ξει χά­μω, τρα­βο­λο­γώ­ντας τον δε­ξιά κι αρι­στε­ρά. Έφτα­σε όμως κι η στιγ­μή που κα­τά­φε­ρε να τον αρ­πά­ξει από το σβέρ­κο και, βά­ζο­ντας όλη τη δύ­να­μή του, τον κοί­τα­ξε ολόι­σια, βα­θιά στα μά­τια. Και ο Κύ­ριος, κα­τά τα χα­ρά­μα­τα, τον σα­κά­τε­ψε και άλ­λα­ξε το όνο­μά του. Τη βρα­διά της τε­λευ­ταί­ας ρου­λέ­τας, όλη ου­σια­στι­κά η αφρό­κρε­μα της πό­λης εί­χε συ­γκε­ντρω­θεί στον πε­λώ­ριο θά­λα­μο κα­τά­ψυ­ξης, στο υπό­γειο του Δη­μο­τι­κού Σφα­γεί­ου. Η δια­κό­σμη­ση της αί­θου­σας φά­ντα­ζε, εν­δε­χο­μέ­νως, ολωσ­διό­λου πα­ρά­ξε­νη σε όσους εί­χαν συ­νη­θί­σει την επι­δει­κτι­κή, νε­ο­πλου­τί­στι­κη πο­λυ­τέ­λεια των προη­γού­με­νων αι­θου­σών. Άρα­γε η διαί­σθη­ση συ­γκε­κρι­μέ­νου ατό­μου ή κά­ποιες μνή­μες από το À rebours^[5]  ήταν αυ­τές που οδή­γη­σαν στο νο­σταλ­γι­κό εκεί­νο υβρί­διο, το κά­πως δια­στρο­φι­κό αμάλ­γα­μα από χυ­δαιό­τη­τα και εκλε­πτι­σμό, με αντί­κτυ­πο πο­λύ πιο χτυ­πη­τό απ' αυ­τό που εί­χε η, μέ­χρι πρό­τι­νος επι­κρα­τού­σα χλι­δή; Δεν το γνω­ρί­ζω. Πά­ντως, εξαι­ρου­μέ­νου του με­γέ­θους της αί­θου­σας, η πρώ­τη εντύ­πω­ση ήταν πως εί­χες να κά­νεις με ένα από τα πα­λιά εκεί­να κα­τα­γώ­για των «προϊ­στο­ρι­κών» χρό­νων της ρου­λέ­τας. Στους τοί­χους έβλε­πες άσε­μνες ζω­γρα­φιές και πα­ρό­μοιες φρά­σεις, χον­δροει­δώς σκα­λι­σμέ­νες ή γραμ­μέ­νες με κάρ­βου­νο, αλ­λά ένα μά­τι στοι­χειω­δώς καλ­λιερ­γη­μέ­νο δεν μπο­ρού­σε να μην πα­ρα­τη­ρή­σει ευ­θύς εξ αρ­χής την αι­σθη­τι­κή αρ­τιό­τη­τα, την ενο­ποιό ευαι­σθη­σία και το εξα­σκη­μέ­νο χέ­ρι ενός με­γά­λου καλ­λι­τέ­χνη, που, για προ­φα­νείς λό­γους, προ­τι­μώ να μην ανα­φέ­ρω εδώ το όνο­μά του. Τα τρα­πε­ζά­κια ήταν αντι­γρα­φές, σε πο­λύ­τι­μο ξύ­λο και επί­χρυ­σο γυ­ψο­μάρ­μα­ρο, των σαρ­δε­λο­βά­ρε­λων γύ­ρω από τα οποία κα­θό­ντου­σαν οι μέ­το­χοι πα­ρω­χη­μέ­νων επο­χών. Τα πο­τή­ρια μπύ­ρας, από ακρι­βό κρύ­σταλ­λο, πι­θή­κι­ζαν την άξε­στη φόρ­μα και το φθη­νό γυα­λί των αλ­λο­τι­νών σκευών, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων της πρα­σι­νω­πής από­χρω­σης του υλι­κού αλ­λά και των, τε­χνη­τών βε­βαί­ως, ρα­γι­σμά­των. Μου­ντά φίλ­τρα σκορ­πού­σαν ένα νο­ση­ρό φως κέ­ρι­νης λα­μπά­δας, ανα­με­μειγ­μέ­νο με μια γα­λα­ζω­πή άχνα που θύ­μι­ζε τον κα­πνό από τα πού­ρα των πα­λαιών· τώ­ρα όμως με άρω­μα μό­σχου που ξύ­πνα­γε λε­πτά, νο­σταλ­γι­κά συ­ναι­σθή­μα­τα. Στην εξέ­δρα, που κα­τα­λάμ­βα­νε την μπρο­στι­νή πλευ­ρά της αί­θου­σας, υπήρ­χε ένα αυ­θε­ντι­κό κα­φά­σι πορ­το­κα­λιών, που εί­χαν φέ­ρει από το λι­μά­νι, με το λο­γό­τυ­πο κά­ποιας αρα­βι­κής εται­ρί­ας. Στην αί­θου­σα, ανα­γνώ­ρι­ζες διά­φο­ρους με­γι­στά­νες του πε­τρε­λαί­ου με λευ­κές κε­λε­μπί­ες, αστέ­ρες του κι­νη­μα­το­γρά­φου και τρα­γου­δι­στές της μό­δας, βιο­μή­χα­νους με κολ­λα­ρι­στά πλα­στρόν και γα­ρύ­φαλ­λα στο πέ­το· όλους ανε­ξαι­ρέ­τως τους εί­χε προ­σελ­κύ­σει το φα­ντα­στι­κό στοί­χη­μα που θα παι­ζό­ταν εκεί­νη τη βρα­διά. Ο κα­θέ­νας εί­χε δε­χτεί, στην εί­σο­δο, να του δέ­σουν τα μά­τια με ένα με­τα­ξω­τό μα­ντή­λι, το οποίο θα αφαι­ρού­σαν όταν θα έφτα­ναν στην αί­θου­σα. Εγώ ο ίδιος εί­χα με­τα­τρα­πεί (το λέω με τό­ση απο­στρο­φή ώστε κα­νείς δεν μπο­ρεί να μου προ­σά­ψει το πα­ρα­μι­κρό ίχνος έπαρ­σης) σε ένα εί­δος βε­ντέ­τας, που τρα­βού­σε τα βλέμ­μα­τα και των πιο αδιά­φο­ρων, αλ­λά ακό­μη κι εκεί­νων που βρί­σκο­νταν αυ­τή τη φο­ρά δί­πλα μου. Πο­τέ άλ­λο­τε τα βι­βλία μου δεν εί­χαν με­γα­λύ­τε­ρη δη­μο­σιό­τη­τα, πο­τέ δεν ήταν τό­σο ογκώ­δη και τό­σο δη­μο­φι­λή για τα γού­στα τους. Ευ­γε­νι­κά, ναι, πρω­τί­στως ευ­γε­νι­κά. Με­γα­λό­καρ­δα, ναι, πρω­τί­στως με­γα­λό­καρ­δα. Έτσι αι­τιο­λό­γη­σε η κρι­τι­κή επι­τρο­πή το Εθνι­κό Βρα­βείο Γραμ­μά­των που μου απέ­νει­με: «Για την ευ­γε­νι­κή και με­γα­λό­καρ­δη αν­θρω­πιά των έρ­γων του, για τον αρι­στο­τε­χνι­κό χει­ρι­σμό μιας εκ­φρα­στι­κής γλώσ­σας».

Όταν ο Ρου­λε­τί­στας εμ­φα­νί­στη­κε στην αί­θου­σα, με πε­ρι­βο­λή που απο­τε­λού­σε εξε­ζη­τη­μέ­νη απο­μί­μη­ση των κου­ρε­λιών που φο­ρού­σε πα­λιά, και όταν ο αρ­χι­σερ­βι­τό­ρος, πα­ρι­στά­νο­ντας τον πά­τρο­να, άνοι­ξε το κου­τί που κρα­τού­σε πα­ρα­μέ­σχα­λα και πα­ρου­σί­α­σε στο κοι­νό ένα εξαί­σιο Winchester (σή­με­ρα σε ιδιω­τι­κή συλ­λο­γή) με λα­βή από ελε­φα­ντό­δο­ντο και λα­μπε­ρή κάν­νη, μας κό­πη­κε η ανά­σα. Δεν μπο­ρού­σα­με να πι­στέ­ψου­με ότι στ’ αλή­θεια θα συ­νέ­βαι­νε αυ­τό που έμελ­λε να συμ­βεί. Για­τί πριν από με­ρι­κές εβδο­μά­δες ο Ρου­λε­τί­στας εί­χε αναγ­γεί­λει ότι, στην προ­σε­χή ρου­λέ­τα, θα γέ­μι­ζε το πε­ρί­στρο­φο με έξι σφαί­ρες! Με­τα­ξύ της προ­ό­δου από τη μια σφαί­ρα στις πέ­ντε, όσο απί­θα­νη και να ήταν ακό­μη κι εκεί­νη, και του πα­ρό­ντος πα­ρα­λό­γου υπήρ­χε το χά­σμα ανά­με­σα στην μία πι­θα­νό­τη­τα επι­βί­ω­σης και σε κα­μία. Το ελά­χι­στο αν­θρώ­πι­νο στοι­χείο, που δια­τη­ρού­σε ακό­μη ο Ρου­λε­τί­στας σε προη­γού­με­να παι­χνί­δια του, εξα­τμι­ζό­ταν τώ­ρα στη φλό­γα των εκα­τομ­μυ­ρί­ων ηλί­ων της βε­βαιό­τη­τας. Ο έλεγ­χος των φυ­σιγ­γί­ων και του πε­ρι­στρό­φου πή­ρε ολό­κλη­ρες ώρες. Όταν ξα­νά­φτα­σαν σ’ αυ­τόν, ο Ρου­λε­τί­στας, ανε­βα­σμέ­νος στο κι­βώ­τιό του, τα έπαι­ξε μια στιγ­μή στο χέ­ρι σαν να ήταν ζά­ρια, κι έπει­τα τα ει­σή­γα­γε ένα-ένα στις έξι θα­λά­μες του κυ­λίν­δρου. Με μια βί­αιη κί­νη­ση της πα­λά­μης τον έβα­λε σε κί­νη­ση. «Πε­ριτ­τό», θυ­μά­μαι να ψι­θύ­ρι­σε κά­ποιος πλάι μου. Στην ανα­τρι­χια­στι­κή σιω­πή, ακού­στη­κε ολο­κά­θα­ρα το οδο­ντω­τό γε­λά­κι του κυ­λίν­δρου που γυρ­νού­σε γύ­ρω από τον άξο­νά του. Τρέ­μο­ντας, πα­ρα­μορ­φω­μέ­νο το πρό­σω­πό του, στα μά­τια του με έναν φό­βο που μό­νο σε όσους χα­ρο­πα­λεύ­ουν μπο­ρείς να δεις, έφε­ρε το όπλο στον κρό­τα­φό του. Ο κό­σμος ση­κώ­θη­κε όρ­θιος από τις κα­ρέ­κλες.

Τον πα­ρα­κο­λου­θού­σα με τό­σην έντα­ση που ένιω­σα τις φλέ­βες των κρο­τά­φων μου να πρή­ζο­νται. Εί­δα τον κό­κο­ρα του πε­ρι­στρό­φου να ανε­βαί­νει αρ­γά, λες και ήταν δο­νού­με­νος. Και ξαφ­νι­κά, λες και εκεί­νη η δό­νη­ση εί­χε δια­δο­θεί στον πε­ρι­βάλ­λο­ντα χώ­ρο, ένιω­σα το έδα­φος να φεύ­γει κά­τω απ' τα πό­δια μου. Εί­δα τον Ρου­λε­τί­στα να πέ­φτει από το κι­βώ­τιο και το πε­ρί­στρο­φο να εκ­πυρ­σο­κρο­τεί με έναν θό­ρυ­βο συ­ντέ­λειας του κό­σμου. Αλ­λά η ατμό­σφαι­ρα εί­χε ήδη γε­μί­σει από μί­αν υπό­κω­φη βοή, δια­κε­κομ­μέ­νη από τις στριγ­γλιές των γυ­ναι­κών και τον θό­ρυ­βο από τα γυα­λι­κά που έπε­φταν κι έσπα­γαν. Πα­νι­κό­βλη­τοι, με το άγ­χος του κλει­στού χώ­ρου, ορ­μή­σα­με πο­δο­πα­τώ­ντας ο ένας τον άλ­λον να βγού­με το συ­ντο­μό­τε­ρο δυ­να­τό από το υπό­γειο. Το τα­ρα­κού­νη­μα κρά­τη­σε για αρ­κε­τά ακό­μη λε­πτά, με­τα­τρέ­πο­ντας ολό­κλη­ρα οι­κο­δο­μι­κά τε­τρά­γω­να σε σω­ρούς από χα­λά­σμα­τα και στρα­βά σί­δε­ρα. Δί­πλα ακρι­βώς στην έξο­δο του κτη­ρί­ου, ένα εκτρο­χια­σμέ­νο τράμ εί­χε καρ­φω­θεί σε κά­ποιο κα­τά­στη­μα επί­πλων, κά­νο­ντας θρύ­ψα­λα την τζα­μα­ρία του. Με­τά από μια ώρα, ο σει­σμός επα­να­λή­φθη­κε, αλ­λά με μι­κρό­τε­ρη έντα­ση από την πρώ­τη φο­ρά. Ποιος θα τολ­μού­σε να μπει στο σπί­τι του εκεί­νη τη νύ­χτα; Περ­πα­τή­σα­με στους δρό­μους μέ­χρις ότου το πρω­ι­νό πού­σι άσπρι­σε στον ορί­ζο­ντα και η σκό­νη από τα γκρε­μι­σμέ­να κτή­ρια κα­τα­κά­θη­σε λί­γο στο καλ­ντε­ρί­μι. Μό­λις τό­τε πέ­ρα­σε από το νου μου η σκέ­ψη ότι, κα­τά πά­σα πι­θα­νό­τη­τα, ο Ρου­λε­τί­στας εί­χε εγκα­τα­λει­φθεί εκεί, στην υπό­γεια αί­θου­σα, και γύ­ρι­σα να δω αν ζου­σε. Τον βρή­κα ξα­πλω­μέ­νο στο πά­τω­μα, να τον φρο­ντί­ζουν λί­γα άτο­μα. Εί­χε εξαρ­θρώ­σει το ισχίο του ενός πο­διού του και βα­ρια­νά­σαι­νε από τον πό­νο. Δί­πλα του υπήρ­χε ακό­μη το πε­ρί­στρο­φο που μύ­ρι­ζε μπα­ρού­τι κι εί­χε μό­νον πέ­ντε σφαί­ρες στον κύ­λιν­δρο. Η έκτη εί­χε ανοί­ξει μια μαύ­ρη τρύ­πα σε έναν από τους τοί­χους, κο­ντά στο τα­βά­νι. Στα­μά­τη­σα στο δρό­μο ένα αμά­ξι και πή­γα τον παι­δι­κό μου φί­λο στο νο­σο­κο­μείο. Ανάρ­ρω­σε γρή­γο­ρα, αλ­λά σε όλη την υπό­λοι­πη ζωή του κού­τσαι­νε. Εκεί­νο το βρά­δυ έθα­ψε τη ρου­λέ­τα, κι αυ­τή έσβη­σε από τα μυα­λά όλων, για­τί συ­νή­θως ξε­χνά­με όσα έχου­με φέ­ρει στην τε­λειό­τη­τα. Οι νε­ό­τε­ρες, με­τα­πο­λε­μι­κές γε­νιές, δεν κα­τά­φε­ραν να εξι­χνιά­σουν τού­τα τα μυ­στή­ρια. Μό­νον εγώ κα­τα­θέ­τω τη μαρ­τυ­ρία μου – αλ­λά για σέ­να, Ού­τι, για σέ­να, Μη­δέν.

Από το βρά­δυ του σει­σμού ο Ρου­λε­τί­στας χά­θη­κε στις κα­κό­φη­μες γει­το­νιές του, αφή­νο­ντας πί­σω του μα­κρά λι­τα­νεία από σκάν­δα­λα που με­τά βί­ας κου­κου­λώ­θη­καν. Φαί­νε­ται πως κι εκεί­νος ξέ­χα­σε για πά­ντα τη ρου­λέ­τα.

Δεν εί­μαι πια ικα­νός να γρά­φω ού­τε μία σε­λί­δα την ημέ­ρα. Πο­νάω αδιά­κο­πα στα πό­δια και στους σπον­δύ­λους. Με πο­νούν τα δά­κτυ­λα, τα αυ­τιά, το δέρ­μα του προ­σώ­που μου. Τι θα ακο­λου­θή­σει με­τά το θά­να­το; Θέ­λω να πι­στεύω –ω, πό­σο το θέ­λω!– ότι, από το ση­μείο εκεί­νο θα ανοί­ξει μια νέα ζωή, ότι επί του πα­ρό­ντος εί­μα­στε σαν τη νύμ­φη της πε­τα­λού­δας, σε ανα­μο­νή. Ότι ο εαυ­τός μας, εφό­σον υπάρ­χει, πρέ­πει να βρή­κε κά­ποιο μέ­σο για να δια­σφα­λί­σει την διαιώ­νι­σή του. Ότι θα με­τα­μορ­φω­θώ σε κά­τι άλ­λο, απεί­ρως πιο πε­ρί­πλο­κο. Δια­φο­ρε­τι­κά, εί­ναι πα­ρά­λο­γο και δεν βλέ­πω να χω­ρά­ει το πα­ρά­λο­γο στο σχέ­διο της Δη­μιουρ­γί­ας. Οι μυ­ριά­δες γα­λα­ξί­ες, τα ακα­τά­λη­πτα πε­δία, εν τέ­λει όλος αυ­τός ο κό­σμος που πε­ρι­βάλ­λει σαν αύ­ρα το κρα­νίο μου θα ήταν αδύ­να­το να υπάρ­χει αν δεν υπήρ­χα εγώ για να να το γνω­ρί­σω εξ ολο­κλή­ρου, να το κα­τέ­χω, να εί­μαι ο ίδιος ο κό­σμος. Χθες, αρ­γά τη νύ­χτα, κου­λου­ρια­σμέ­νος κά­τω απ' το πά­πλω­μα, εί­χα κά­τι σαν οπτα­σία. Μό­λις εί­χα γεν­νη­θεί από έναν κόλ­πο μα­κρύ, απε­ρί­γρα­πτα άσε­μνο, που έστα­ζε αί­μα και που, βγαί­νο­ντας από μέ­σα του, μου ’δω­σε μια πε­ρί­ερ­γη, κυ­κλι­κή ώθη­ση. Με άπει­ρη τα­χύ­τη­τα, αφή­νο­ντας πί­σω μου ίχνη από δά­κρυα, λέμ­φο και αί­μα­τα, τρυ­πά­νι­ζα το σκο­τά­δι. Και ξαφ­νι­κά, στην άκρη της νύ­χτας, βρέ­θη­κα μπρο­στά σε έναν γι­γα­ντιαίο Θεό, όλο φως, τό­σο με­γά­λο που δεν τον χω­ρού­σαν οι αι­σθή­σεις ού­τε ο λο­γι­σμός μου. Προ­χω­ρού­σα ιλιγ­γιω­δώς προς το θε­ό­ρα­το στέρ­νο του και τα αυ­στη­ρά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά του προ­σώ­που του έφευ­γαν προς τα πά­νω και συρ­ρι­κνώ­νο­νταν στην πε­ρι­φέ­ρεια του οπτι­κού μου πε­δί­ου. Σύ­ντο­μα δεν έβλε­πα πια πα­ρά τη με­γά­λη κί­τρι­νη λάμ­ψη του στή­θους του, το οποίο και τρύ­πη­σα σβου­ρι­στά και, με­τά από μιαν ατε­λεί­ω­τη πλεύ­ση μέ­σα στην πύ­ρι­νη σάρ­κα, βγή­κα έξω, από την πλά­τη του. Κοι­τά­ζο­ντας πί­σω, κα­θώς απο­μα­κρυ­νό­μουν, εί­δα τον κο­λοσ­σιαίο Ιε­χω­βά να πέ­φτει μπρού­μη­τα προς τα αρι­στε­ρά. Στα­δια­κά μί­κρυ­νε και χά­θη­κε και ήμουν ξα­νά μό­νος μέ­σα στην απέ­ρα­ντη νύ­χτα. Με­τά από ένα χρο­νι­κό διά­στη­μα που δεν ήταν δυ­να­τόν να εκτι­μη­θεί (αλ­λά που θα το έλε­γα αιω­νιό­τη­τα), στην άκρη της μα­τιάς μου υψώ­θη­κε ένας άλ­λος, τε­ρά­στιος Θε­ός, πα­νο­μοιό­τυ­πος με τον πρώ­το. Τον δια­πέ­ρα­σα κι αυ­τόν και εκτο­ξεύ­τη­κα προς τα εμπρός, στο κε­νό. Έπει­τα από άλ­λη μί­αν αιω­νιό­τη­τα, εμ­φα­νί­στη­κε ένας ακό­μη. Η φά­λαγ­γα των Θε­ών πί­σω μου ολο­έ­να με­γά­λω­νε. Ήταν εκα­το­ντά­δες κι ύστε­ρα χι­λιά­δες, πε­σμέ­νοι μπρού­μη­τα, πό­τε προς τα δε­ξιά, πό­τε προς τα αρι­στε­ρά, σαν τα δό­ντια ενός γι­γα­ντιαί­ου φερ­μουάρ από φλό­γες. Και ανοί­γο­ντας το φερ­μουάρ κα­θώς πε­τού­σα, απο­κά­λυ­ψα το στή­θος του αλη­θι­νού Θε­ού, σε ένα ρα­κουρ­σί με­γα­λειώ­δες όσο τί­πο­τα άλ­λο στον κό­σμο. Πε­ρι­στρε­φό­με­νος, απαν­θρα­κω­μέ­νος από το φως του, ανέ­βη­κα τό­σο ψη­λά που αξιώ­θη­κα να τον δω ολό­κλη­ρο. Ω, τι ωραί­ος που ήταν! Στο τρι­χω­τό, σαν ταύ­ρου, στέρ­νο του εί­χε γυ­ναι­κεί­ους μα­στούς. Η όψη του ήταν νε­α­νι­κή, στε­φα­νω­μέ­νη από τη φλό­γα της κό­μης του, η οποία ήταν πλεγ­μέ­νη σε χι­λιά­δες πλο­κά­μους· με φαρ­διά λε­κά­νη και, στη μέ­ση, το σθε­να­ρό αν­δρι­κό μό­ριο. Ολό­κλη­ρος, απ' την κορ­φή ως τα νύ­χια, ήταν σκέ­το φως. Εί­χε τα μά­τια του μι­σά­νοι­χτα, με ένα εκ­στα­τι­κό μει­δί­α­μα και, στο ύψος της καρ­διάς, κά­τω από την αρι­στε­ρή θη­λή, μια φο­βε­ρή πλη­γή. Ανά­με­σα στα δά­κτυ­λα του δε­ξιού χε­ριού του, σε χα­ρι­τω­μέ­νη στά­ση, κρα­τού­σε ένα κόκ­κι­νο ρό­δο. Έτσι λοι­πόν έπλεε, μέ­σα στον χώ­ρο που πά­σχι­ζε να τον χω­ρέ­σει, αλ­λά που εκεί­νος, θαρ­ρείς, τον απορ­ρο­φού­σε και τον πε­ρι­λάμ­βα­νε μέ­σα του... Ξύ­πνη­σα ανά­με­σα στα κρύα έπι­πλα της κά­μα­ράς μου, σκού­ζο­ντας χω­ρίς δά­κρυα, γε­ρο­ντί­στι­κα. Θέ­λη­σα να πε­τά­ξω στα σκου­πί­δια όλο αυ­τό το μά­τσο τα χαρ­τιά που έχουν μα­ζευ­τεί εδώ, χω­ρίς νό­η­μα. Αλ­λά τι μπο­ρεί να κά­νει κά­ποιος που όλη τη ζωή του έγρα­φε λο­γο­τε­χνία; Πώς θα μπο­ρού­σε να απο­δρά­σει από τα στε­γα­νά τού ύφους; Πώς, με ποια μέ­σα, εί­ναι δυ­να­τόν να κα­τα­γρά­ψει κα­νείς μια μαρ­τυ­ρία άδο­λη και άμοι­ρη καλ­λι­τε­χνι­κών συμ­βά­σε­ων και κα­τα­να­γκα­σμών; Ας συ­γκε­ντρω­θώ και ας βρω το θάρ­ρος να το πα­ρα­δε­χτώ: δεν υπάρ­χει τρό­πος. Το γνώ­ρι­ζα αυ­τό εξ αρ­χής, αλ­λά με πο­νη­ριά στρι­μωγ­μέ­νου αγρι­μιού έκρυ­ψα το παι­χνί­δι, τη μί­ζα, το στοί­χη­μά μου από τα μά­τια σου. Διό­τι, στο τέ­λος-τέ­λος, πό­ντα­ρα και πά­λι στη φι­λο­λο­γία. Χρη­σι­μο­ποί­η­σα στον μα­ζο­χι­στι­κό, αλά Πα­σκαλ, συλ­λο­γι­σμό μου,^[6] ακρι­βώς εκεί­νο που φαι­νό­ταν να μου ενα­ντιώ­νε­ται. Ιδού το σκε­πτι­κό μου, το μό­νο που με κά­νει να φέ­ρω σε πέ­ρας (μό­νο εγώ ξέ­ρω με τι κό­πο!) την ανά χεί­ρας «ιστο­ρία»: έχω συ­να­ντή­σει τον Ρου­λε­τί­στα. Εί­ναι κά­τι για το οποίο δεν μπο­ρώ να αμ­φι­βάλ­λω: πα­ρ' ότι ήταν αδύ­να­το να υπάρ­ξει, εντού­τοις υπήρ­ξε. Σ’ αυ­τόν εδώ τον κό­σμο υφί­στα­ται λοι­πόν μια πε­ριο­χή όπου το αδύ­να­τον γί­νε­ται δυ­να­τόν, συ­γκε­κρι­μέ­να στο χώ­ρο της μυ­θο­πλα­σί­ας, δη­λα­δή της λο­γο­τε­νί­ας. Εκεί οι νό­μοι της στα­τι­στι­κής πα­ρα­βιά­ζο­νται, εκεί μπο­ρεί να εμ­φα­νι­στεί ένα αν­θρώ­πι­νο ον ισχυ­ρό­τε­ρο από το τυ­χαίο. Ένας Ρου­λε­τί­στας δεν ήταν δυ­να­τό να ζού­σε στον κό­σμο, που θα πει ότι ο κό­σμος στον οποί­ον όντως έζη­σε εί­ναι επι­νε­νοη­μέ­νος, εί­ναι λο­γο­τε­χνία. Επί του προ­κει­μέ­νου, και πά­λι δεν έχω κα­μί­αν αμ­φι­βο­λία: ο Ρου­λε­τί­στας εί­ναι φα­ντα­στι­κός χα­ρα­κτή­ρας. Το­τε όμως κι εγώ εί­μαι φα­ντα­στι­κός χα­ρα­κτή­ρας, κά­τι που με κά­νει πα­νευ­τυ­χή. Για­τί οι χα­ρα­κτή­ρες πο­τέ δεν πε­θαί­νουν, ζουν όσο ο κό­σμος τους κα­θί­στα­ται και πα­ρα­μέ­νει «ανα­γνώ­σι­μος». Αν μεν ο ποι­μέ­νας που απει­κο­νί­ζε­ται στην ελ­λη­νι­κή υδρία δεν πρό­κει­ται να φι­λή­σει πο­τέ την κα­λή του, ξέ­ρει του­λά­χι­στον ότι θα την βλέ­πει αιώ­νια. Ιδού το στοί­χη­μα, ιδού και η ελ­πί­δα μου. Και έχω επί­σης ένα ισχυ­ρό επι­χεί­ρη­μα, τον Ρου­λε­τί­στα, υπέρ του ότι ανή­κω σε μί­αν αφή­γη­ση, με την ιδιό­τη­τα του χα­ρα­κτή­ρα, και ότι, πα­ρ’ όλο που εί­μαι ογδό­ντα ετών, δεν θα πε­θά­νω πο­τέ για­τί, κα­τά βά­θος, πο­τέ δεν έχω ζή­σει. Μπο­ρεί να μη βιώ­νω σε κά­ποιο αξιό­λο­γο αφή­γη­μα, μπο­ρεί να εί­μαι ένας απλός κο­μπάρ­σος, αλ­λά για κά­ποιον που έχει φθά­σει στο τέρ­μα του βί­ου του, οποια­δή­πο­τε εναλ­λα­κτι­κή προ­ο­πτι­κή εί­ναι προ­τι­μό­τε­ρη απέ­να­ντι στον ορι­στι­κό αφα­νι­σμό.

Όσον αφο­ρά τις φα­ντα­στι­κές πι­θα­νό­τη­τες του Ρου­λε­τί­στα, έχουν γί­νει εκα­το­ντά­δες υπο­θέ­σεις. Αυ­τό που μπο­ρώ να κά­νω εί­ναι να προ­σθέ­σω μί­αν ακό­μη, αν όχι πιο αλη­θι­νή, του­λά­χι­στον πιο συ­νε­κτι­κή από τις πε­ρισ­σό­τε­ρες υπό­λοι­πες. Γνω­ρί­ζο­ντας τον Ρου­λε­τί­στα από παι­δί, ξέ­ρω ότι, στην ου­σία, αυ­τό που ανέ­κα­θεν τον χα­ρα­κτή­ρι­ζε δεν ήταν η τύ­χη, αλ­λ' απε­να­ντί­ας, μια με­τα­φυ­σι­κή ατυ­χία. Ου­δέ­πο­τε εί­χε τη χα­ρά να κερ­δί­σει έστω και το πιο παι­δα­ριώ­δες παι­χνί­δι όπου το τυ­χαίο έπαι­ξε κά­ποιον ρό­λο. Από το παι­χνί­δι με τις μπί­λιες μέ­χρι τις ιπ­πο­δρο­μί­ες, από το πέ­ταγ­μα του πέ­τα­λου στη βά­ση ενός πα­σά­λου ως το πό­κερ, λες και η μοί­ρα τον εί­χε κά­νει πα­λιά­τσο της, λες και μο­νί­μως τον έβλε­πε με ει­ρω­νι­κό μά­τι. Η ρου­λέ­τα απο­δεί­χθη­κε η με­γά­λη του ευ­και­ρία και εί­ναι απο­ρί­ας άξιον πώς αυ­τό το άτο­μο, με τό­σο πρω­τό­γο­νη νοη­μο­σύ­νη, φά­νη­κε αρ­κε­τά οξυ­δερ­κές ώστε να εντο­πί­σει το μο­να­δι­κό εκεί­νο ση­μείο όπου ήταν εφι­κτό να τρυ­πή­σει, σαν σκορ­πιός, την ασπί­δα του πε­πρω­μέ­νου και να με­τα­βάλ­λει τον αιώ­νιο εμπαιγ­μό σε αιώ­νιο θρί­αμ­βο. Με ποιον άρα­γε τρό­πο; Τώ­ρα το βλέ­πω απλό, στοι­χειώ­δες και συγ­χρό­νως λα­μπρό: ο Ρου­λε­τί­στας στοι­χη­μά­τι­ζε ενά­ντια στον εαυ­τό του. Κα­θώς έφερ­νε το όπλο στον κρό­τα­φό, ο ίδιος δι­χα­ζό­ταν. Η βού­λη­ση στρε­φό­ταν ενα­ντί­ον του και τον κα­τα­δί­κα­ζε σε θά­να­το. Κά­θε φο­ρά ήταν βα­θιά πε­πει­σμέ­νος ότι θα πέ­θαι­νε. Εξού, νο­μί­ζω, και η έκ­φρα­ση απέ­ρα­ντου τρό­μου στο πρό­σω­πό του. Αλ­λά η κα­θο­λι­κή του γκί­νια άλ­λο δεν έκα­νε πα­ρά να μα­ταιώ­νει μο­νί­μως την πρό­θε­σή του να αυ­το­κτο­νή­σει. Μπο­ρεί αυ­τή η εξή­γη­ση να μην εί­ναι πα­ρά μια ανοη­σία, αλ­λά, όπως έλε­γα, δεν βλέ­πω άλ­λη που να στέ­κε­ται. Άλ­λω­στε, τώ­ρα πια, όλα αυ­τά δεν έχουν κα­μία ση­μα­σία.

Εί­μαι κα­τά­κο­πος. Κά­νω την προ­σπά­θεια της ζω­ής μου προ­κει­μέ­νου να γρά­ψω μία ακό­μη σε­λί­δα. Θα εί­ναι η τε­λευ­ταία, αφού οι κύ­βοι ερί­φθη­σαν και η κα­τα­σκευή του ενυ­δρεί­ου έχει τε­λειώ­σει. Ας σφρα­γί­σω και την τε­λευ­ταία ρωγ­μή απ' όπου χά­νε­ται το νε­ρό – και τό­τε θα πα­ρα­μεί­νω κι εγώ σιω­πη­λός και ακί­νη­τος πλάι του. Μό­νον οι ου­ρές και τα πέ­πλα των πτε­ρυ­γί­ων μας θα κυ­μα­τί­ζουν από και­ρού εις και­ρόν. Πε­ρι­μέ­νω εκεί­νη τη στιγ­μή με τό­ση αδη­μο­νία, που σχε­δόν δεν μου μέ­νει υπο­μο­νή για να ολο­κλη­ρώ­σω την ιστο­ρία του Ρου­λε­τί­στα. Το τέ­λος του επήλ­θε σύ­ντο­μα, με­τά τη ρου­λέ­τα των έξι φυ­σίγ­γί­ων, από την οποί­αν εί­χε επι­βιώ­σει τε­ρα­τω­δώς.

Λι­γό­τε­ρο από ένα χρό­νο με­τά, βγαί­νο­ντας από το χα­μαι­τυ­πείο, χα­ρά­μα­τα, με φως που άσπρι­ζε σαν το γά­λα, κι ενώ σερ­νό­ταν προς το σπί­τι του σ' ένα κα­κό­φη­μο δρο­μά­κι, τον τρά­βη­ξαν ξαφ­νι­κά στο στε­νό διά­δρο­μο της ει­σό­δου κά­ποιου κτη­ρί­ου. Ένας έφη­βος, ού­τε δε­κα­ε­πτά χρο­νών, έβα­λε ένα πε­ρί­στρο­φο στον κρό­τα­φό του και ζή­τη­σε τα λε­φτά του. Βρέ­θη­κε λί­γες ώρες αρ­γό­τε­ρα, νε­κρός, και δί­πλα του πε­σμέ­νο το πε­ρί­στρο­φο από το οποίο ο νε­α­ρός ού­τε καν φρό­ντι­σε να σβή­σει τα δα­κτυ­λι­κά του απο­τυ­πώ­μα­τα. Το πτώ­μα δεν έφε­ρε ίχνη τραυ­μα­τι­σμού και η ια­τρο­δι­κα­στι­κή εξέ­τα­ση διε­πί­στω­σε θά­να­το από καρ­δια­κή προ­σβο­λή. Άλ­λω­στε στο πε­ρί­στρο­φο, με το οποίο δεν τον εί­χαν πυ­ρο­βο­λή­σει, δεν βρέ­θη­κε ού­τε ένα φυ­σίγ­γιο. Ο μι­κρός εντο­πί­στη­κε την ίδια μέ­ρα, κρυμ­μέ­νος στο σπί­τι φί­λων του και τα πά­ντα ξε­κα­θα­ρί­στη­καν. Πρό­θε­σή του ήταν απλά η λη­στεία. Το όπλο ήταν άδειο και το χρη­σι­μο­ποί­η­σε μό­νο για εκ­φο­βι­σμό. Αλ­λά ο μέ­θυ­σος τον οποί­ον εί­χε απει­λή­σει τρο­μο­κρα­τή­θη­κε τό­σο πο­λύ που σω­ριά­στη­κε στο έδα­φος, και ο νε­α­ρός τα χα­σε κι εκεί­νος, πέ­τα­ξε το πε­ρί­στρο­φο και το 'βα­λε στα πό­δια. Επει­δή δεν εί­χε συγ­γε­νείς και κα­νείς δεν φαί­νε­ται να τον γνώ­ρι­ζε (εγώ ο ίδιος κρύ­φτη­κα για λί­γες μέ­ρες, έως ότου κα­τα­λά­για­σαν τα πράγ­μα­τα), ο Ρου­λε­τί­στας θά­φτη­κε βια­στι­κά, με ένα απλό, ξύ­λι­νο σταυ­ρό στο μνή­μα του.

Έτσι λοι­πόν ολο­κλη­ρώ­νω και εγώ το σταυ­ρό και το σά­βα­νό μου από λέ­ξεις, ανα­μέ­νο­ντας εκεί να ξα­να­ζω­ντα­νέ­ψω σαν τον Λά­ζα­ρο, μό­λις ακού­σω τη δυ­να­τή και κα­θα­ρή φω­νή σου, ανα­γνώ­στη. Και, προ­κει­μέ­νου η τα­φό­πλα­κα να έχει κι έναν επι­τά­φιο και ο κύ­κλος να κλεί­σει όπως πρέ­πει, θα τε­λειώ­σω με τους στί­χους του Έλιοτ, που τό­σο πο­λύ αγά­πη­σα:

Χά­ρι­σε, Κύ­ριε, την πα­ρη­γο­ριά του Ισ­ρα­ήλ
Σ’ αυ­τόν που εί­ναι ογδό­ντα χρό­νων και αύ­ριο πια δεν έχει.

ΒΡΕΙ­ΤΕ ΤΑ ΒΙ­ΒΛΙΑ ΤΟΥ Βί­κτω­ρα Ιβά­νο­βιτς ΣΤΟΝ ΙΑ­ΝΟ.