Τον γνώρισα στην Καλλιδρομίου, το 1980. Είχε τότε κατσαρό, βαθυκάστανο μαλλί και πλούσιο μουστάκι. Βλέμμα σαν βραχνό blues, αγέρωχα ηττημένο, αλλά ηττημένο όχι σε μάχη ή σε πόλεμο, ηττημένο από θέση, από τοποθέτηση, ύστερα από σοφή απόφαση, ηττημένο μπροστά στον πελώριο πλούτο και το συντριπτικό χάος του παρελθόντος της ανθρωπότητας. Αυτό το παρελθόν της ανθρωπότητας μοχθούσε αγρίως ο Κωστής να το γνωρίσει και να το κατανοήσει. Ένα τέτοιο εγχείρημα είναι απ’ την αρχή καταδικασμένο. Και καταδικαστικό. Σε τσακίζει. Αξίζει όμως να το τολμήσεις.
Ήταν ο πιο τρυφερός ανάμεσά μας. Καμωνόταν τον κυνικό, αλλά ήταν καρδούλα. Δεν μπλέχτηκε σε καμία από τις πάμπολλες ίντριγκες της Σόλωνος. Τρικλοποδιές δεν έβαλε, ποτέ και σε κανέναν. Υπήρξε, τουναντίον, γενναιόδωρος, χωρίς να το κάνει θέμα. Κάμποσοι συγγραφείς οφείλουν στον Κωστή το ότι εκδοθήκανε, και μάλιστα με επιτυχία. Κι ακόμα, και κυρίως, οφείλουμε στον Κωστή το ότι ανανεώθηκε το ενδιαφέρον για το δοκίμιο, το δύσκολο είδος που διακόνησε δυνατά.
Το τι χρωστάμε στα βιβλία που μετέφρασε είναι ανυπολόγιστο (πρόχειρα θυμίζω: Μισέλ Φουκώ, Εμμανουέλ Λεβινάς, Φρανσουά Σατλέ, Ρενέ Ζιράρ, Εμίλ Σιοράν). Το τι χρωστάμε στα όσα έγραψε για τη Μέθη, τους Ξυλοδαρμούς, την Αποτυχία, τον Εαυτό, το Βάδισμα, αλλά και για τον Όμηρο, τον Χάιντεγκερ, τον Παπαδιαμάντη, τον Χέγκελ, τον Βακαλόπουλο είναι τόσο πολύτιμο που δεν μπορώ να το πω εδώ με λέξεις. Ας επαναλάβω μονάχα τα λόγια του Λάγιου, στη Νέα Εστία, δεκαπέντε χρόνια πριν: «Ο Παπαγιώργης είναι μακράν ο καλύτερος πεζογράφος τα τελευταία τριάντα σαράντα χρόνια».
Για το αφιέρωμα του «Χάρτη» στον Κωστή Παπαγιώργη, προτίμησα να δώσω το λόγο σε νεότερους φίλους και μελετητές του, όπως οι Δημήτρης Καράμπελας, Διονύσης Μαρίνος, Νικήτας Σινιόσογλου και Δημήτρης-Χρυσός Τομαράς. Ένας παρισινός «συγκάτοικος», ο Δημοσθένης Αγραφιώτης, δύο παλιές καραβάνες, φίλοι και ομοτράπεζοι του Κωστή, ο Θάνος Σταθόπουλος και ο υπογράφων, όσο κι αν φροντίζουν να διατηρούν τις αποστάσεις, δεν αποφεύγουν τις προσωπικές λυγμικές νότες.
Ο Κωστής Παπαγιώργης γεννήθηκε το 1947 στο Νεοχώριο Υπάτης. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Παραλία Κύμης, όπου υπηρετούσε ως δάσκαλος ο πατέρας του, και εν συνεχεία στην Αθήνα (Χαλάνδρι), στη Θεσσαλονίκη, στο Παρίσι (1968-1975) και πάλι στην Αθήνα (Εξάρχεια).
Εξέδωσε μια σειρά δοκιμίων εμπνευσμένων από την κλασική αρχαιότητα και από το βίο του σημερινού καθημερινού ανθρώπου, καθώς και έργα που αφορούσαν έμμεσα ή άμεσα το φρόνημα του Νεοέλληνα. Επίσης επιδόθηκε με αξιοζήλευτη δεινότητα στις μεταφράσεις σημαντικών φιλοσόφων και διανοητών (μεταξύ άλλων Σαρτρ, Σιοράν, Ντεριντά, Ρικέρ, Κίρκεγκωρ, Φουκώ, Λεβινάς).
Διηύθυνε τις σειρές «Ελάσσονα Φιλοσοφικά», «Μείζονα Φιλοσοφικά» και «Μέγιστα Φιλοσοφικά» των εκδ. Καστανιώτη ενώ, παλαιότερα τη φιλοσοφική σειρά «Δοκίμια» των εκδ. Ροές. Συνεργάστηκε με περιοδικά (Αθηνόραμα, Το Δέντρο, Αντί κ.ά.), εφημερίδες (Lifo, Επενδυτής, Κόσμος του Επενδυτή, Απογευματινή), καθώς και με πόρταλ στο διαδίκτυο (matrix24.gr και Protagon).
Το 2002 τιμήθηκε με το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο Μαρτυρίας-Χρονικού για το βιβλίο του Κανέλλος Δεληγιάννης. Ήταν παντρεμένος με τη Ράνια Σταθοπούλου. Έφυγε από τη ζωή στις 21 Μαρτίου 2014.
[Αρχείο εκδ. Καστανιώτη]
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗ
(με βάση στοιχεία της Βιβλιονετ)
(στις εκδ. Καστανιώτη)
(2020) Τα βιβλία των άλλων 1: Έλληνες συγγραφείς
(2018) Ζώντες και τεθνεώτες
(2016) Ο εαυτός
(2014) Υπεραστικά
(2008) Περί μέθης
(2008) Περί μνήμης
(2006) Κέντρο δηλητηριάσεων
(2006) Τρία μουστάκια
(2005) Εμμανουήλ Ξάνθος
(2004) Τα γελαστά ζώα
(2003) Τα καπάκια
(2002) Κανέλλος Δεληγιάννης
(2000) Ο Χέγκελ και η γερμανική επανάσταση
(1998) Η κόκκινη αλεπού. Οι ξυλοδαρμοί
(1998) Σύνδρομο αγοραφοβίας
(1997) Αλέξανδρος Αδαμαντίου Εμμανουήλ
(1996) Ίμερος και κλινοπάλη
(1996) Λάδια ξίδια
(1995) Ζώντες και τεθνεώτες
(1995) Σωκράτης, ο νομοθέτης που αυτοκτονεί
(1994) Γεια σου, Ασημάκη
(1994) Μυστικά της συμπάθειας
(1993) Η ομηρική μάχη
(1990) Ντοστογιέφσκι
(1990) Σιαμαία και ετεροθαλή
(1988, εκδ. Εξάντας) Ο νομοθέτης που αυτοκτονεί
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
(2018) Λίγη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας
(Γαβριηλίδης)
(2007) Αχιλλέας Χρηστίδης: Προσωπογραφίες
(Καστανιώτης)
(2003) Νίκος Παναγιωτόπουλος (Αιγόκερως)
(2000) Χρήστος Βακαλόπουλος, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (Καστανιώτης)
(1998) Santé (Ύψιλον)
(1991) Τρία πορτρέτα (Καστανιώτης)
Μεταφράσεις
Honoré de Balzac, Η ανθρώπινη κωμωδία [ανθολόγηση, μετάφραση] (Καστανιώτης)
René Girard, Η βία και το ιερό (Πλέθρον)
Emile Michel Cioran, Στοχασμοί (Εξάντας)
Jacques Derrida, Τρέλα και φιλοσοφία (Ολκός)
Jean-François Lyotard, Η μεταμοντέρνα κατάσταση (Γνώση)
Michel Foucault, Οι λέξεις και τα πράγματα (Γνώση)
Blaise Pascal, Σκέψεις [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Συλλογικό έργο, Συζητήσεις με φιλοσόφους (Μελάνι)
Emmanuel Lévinas, Ηθική και άπειρο (Ίνδικτος)
Jean–Paul Sartre, Το Είναι και το Μηδέν (Παπαζήσης)
Συλλογικό έργο, Η φιλοσοφία (Γνώση)
Jean Starobinski, Ζαν-Ζακ Ρουσώ. Η διαφάνεια και το εμπόδιο (Ελληνικά Γράμματα)
Henri Bergson, Η δημιουργική εξέλιξη (Πόλις)
Emile Michel Cioran, Ο Σιοράν μιλάει για τον Σιοράν (Printa)
Jacques Derrida, Μαρξ και υιοί (Εκκρεμές)
Monique Canto-Sperber, Σοσιαλισμός και Φιλελευθερισμός (Πόλις)
Jacques, Derrida, Η γραφή και η διαφορά [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Max Scheler, Θάνατος και μετά θάνατον ζωή [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Ernst Jünger, Ναρκωτικά και μέθη (Ίνδικτος)
André Glucksmann, Ο Ντοστογιέβσκη στο Μανχάταν (Γκοβόστης)
Max Scheler, Φύση και μορφές της συμπάθειας [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
François Jullien, Από την Ελλάδα στην Κίνα (Εξάντας)
Max Scheler, Ο μνησίκακος άνθρωπος (Ίνδικτος)
Jean-Michel Besnier, Ιστορία της νεωτερικής και σύγχρονης φιλοσοφίας [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Georges Bataille, Ο ερωτισμός (Ίνδικτος)
Auguste Comte, Έκκληση στους συντηρητικούς [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Blaise Pascal, Σκέψεις [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Søren Kierkegaard, Ασθένεια προς θάνατον [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Antoine Arnauld, Γενική και λελογισμένη γραμματική του Πορ-Ρουαγιάλ [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Jean-Jacques Rousseau, Δοκίμιο περί καταγωγής των γλωσσών [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Paul Ricoeur, Η ζωντανή μεταφορά (Κριτική)
Gilles Deleuze, Κάφκα [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Henri Bergson, Τα άμεσα δεδομένα της συνείδησης [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Søren Kierkegaard, Φιλοσοφικά ψιχία ή κνήσματα και περιτμήματα [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Gaston Bachelard, Η εποπτεία της στιγμής [μετάφραση, επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Michel Senellart, Η τέχνη του κυβερνάν (Καστανιώτης)
Jacques Derrida, Η φωνή και το φαινόμενο (Ολκός)
Πέτρος Κουλμάσης, Οι πολίτες του κόσμου (Καστανιώτης)
Emmanuel Lévinas, Από την ύπαρξη στο υπάρχον (Ίνδικτος)
Jacques Derrida, Η έννοια του αρχείου (Εκκρεμές)
Jacques Derrida, Φαντάσματα του Μαρξ (Εκκρεμές)
Baron de-Montesquieu, Το πνεύμα των νόμων (Γνώση)
René Girard, Σαίξπηρ (Εξάντας)
René Girard, Το εξιλαστήριο θύμα (Εξάντας)
Jacques Derrida, Περί γραμματολογίας (Γνώση)
Emmanuel Lévinas, Ολότητα και άπειρο (Εξάντας)
Marcel Régnier, Encyclopédie de la Pléiade. Ιστορία της φιλοσοφίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
Emile Michel Cioran, Εγκόλπιο ανασκολοπισμού (Εξάντας)
Michel Foucault, Η αρχαιολογία της γνώσης (Πλέθρον)
Lucien Goldmann, Διαλεκτικές έρευνες (Γνώση)
Georges Bataille, Ηλιακός πρωκτός (Νεφέλη)
(1978) Vincent, Jean - Marie, Η σχολή της Φρανκφούρτης και η κριτική θεωρία (Επίκουρος)
Jean-Paul Sartre, Το Είναι και το Μηδέν (Παπαζήσης)
Λοιποί τίτλοι
George Berkeley, Δοκίμιο για μια νέα θεωρία της όρασης [επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Διηγήματα, Ίνδικτος [επιμέλεια]
Clément Rossét, Η αρχή της ωμότητας [επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Étienne Bonnot de Condillac, Δοκίμιο περί της καταγωγής των ανθρωπίνων γνώσεων [επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Nicolai Berdyaev, Ο χριστιανισμός και η πάλη των τάξεων [επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Joseph De Maistre, Κατά της γαλλικής επαναστάσεως [επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Nicolas Malebranche, Διάλογος χριστιανού και κινέζου φιλοσόφου [επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Dostojevskij, Χειμερινές σημειώσεις πάνω σε καλοκαιρινές εντυπώσεις [επιμέλεια σειράς] (Καστανιώτης)
Honoré de Balzac, Σημειωματάριο της ανθρώπινης κωμωδίας, [ανθολόγηση] (Μπάστας)
Στέλιος Ράμφος, Νόστος, [επιμέλεια σειράς] Ροές
_______________________________________________________________
Συντονισμός αφιερώματος: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
_______________________________________________________________
