1.
Σε μια εποχή που πολλαπλασιάζονται οι Κωνσταντίνοι, οι Ευφροσύνες, οι Βασίλειοι, οι Πηνελόπες, οι Αικατερίνες, οι Δημήτριοι, οι Ιωάννηδες, οι Ευάγγελοι, οι Παναγιώτες και δε συμμαζεύεται, ο εκλιπών επέμενε στο «Λευτέρης» και δε γούσταρε ούτε με σφαίρες το «Ελευθέριος». Έτσι γινόταν απόλυτα πιστευτό ότι το πολυτονικό του είχε πράγματι να κάνει με συναισθήματα, παρελθόντα, κεκτημένες ταχύτητες κλπ και όχι με τα συνήθη αίτια του ελιτισμού, της αυτοπροβολής, της δήθεν εικαστικής ομορφιάς κλπ. Λευτέρης λοιπόν, σε σταθερή επαφή με το στοιχείο του λαϊκού πολιτισμού.
2.
Ποιητής, κριτικός κινηματογράφου, πεζογράφος, σεναριογράφος, αναδιφητής αρχείων, δοκιμιογράφος, επιμελητής εκδόσεων (editor), σκηνοθέτης φιξιόν, ντοκιμαντερίστας, δοκιμιογράφος, παρουσιαστής βιβλίων, αρθρογράφος κυρίως σε λογοτεχνικά περιοδικά, δάσκαλος ποικίλων καλλιτεχνικών μαθημάτων και δεν ξέρω και γω τι άλλο.
3.
Στις ταινίες και τα βιβλία που έγραψε ή επιμελήθηκε, ασχολήθηκε με τα πιο ετερόκλητα αντικείμενα: Θοδωρής Καλλιφατίδης γάτες, (ανολοκλήρωτη τριλογία), Χρήστος Καπράλος, Αλέκος Ξένος, παραδοσιακή τυπογραφία (Αιμίλιος Καλλιακάτσος), πολιτικοί πρόσφυγες, Μιχάλης Κατσαρός, Καραγκιόζης (δις), Νίκος Κούνδουρος, Μίλτος Σαχτούρης (δις), εργάτες στη Γερμανία (δις), Μανόλης Τριανταφυλλίδης, Θόδωρος Αγγελόπουλος, Καβάλα (η πόλη της καταγωγής του), Αλέξης Πανσέληνος, Κ.Π. Καβάφης, Φρίντα Λιάππα, αθηναϊκοί τόποι (Κολωνός, Τουρκοβούνια), Αντρέι Γκορένκο, Νίκος Εγγονόπουλος, Παύλος Ζάννας (δις), Μάνος Ζαχαρίας, Παντελής Βούλγαρης, Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλος, Αλμπέρ Καμύ, ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης (το βιβλίο για τις περιπέτειες της μάνας του βασικού του εκδότη τα τελευταία χρόνια, του Σάμη Γαβριηλίδη – πάει κι αυτός πρόσφατα), πώς γυρίζεται μια ταινία, καρναβάλι, Νίκος Καζαντζάκης, αρχείο Γεωργίου Παπανικολάου (ημιτελής δουλειά) και πολλά άλλα. Δύσκολα μπορεί να σκεφτεί κανείς παραγωγικότερο πολυκαλλιτέχνη, που ταυτόχρονα σχεδόν καμιά Τέχνη (σκεφτείτε τις ιδιότητες των αναφερόμενων προσώπων) δεν άφησε παραπονεμένη ως αντικείμενο.
4.
Οι τίτλοι ειδικά των λογοτεχνικών του βιβλίων είναι με επιλογή του ποιητικότατοι: «Περιπέτειες πλανόδιου σωματοφύλακα ονείρων», «Σήκωσε το κεφάλι σου πατέρα», «Η ορμή του νερού και των υδάτων», «Άγγελος των πρώτων ημερών», «Γιατί οι γυναίκες δεν αγαπούν τη βροχή» κλπ.
5.
Ήταν ακόμα ένας που σπούδασε Νομικά, μα δεν τέλειωσε. Τα παράτησε στο πτυχίο και την κοπάνησε για το Λονδίνο, όπου σπούδασε –τι άλλο;– σινεμά. Γιατί; Γιατί σα φοιτητής στην Αθήνα του ΄60 ασχολιότανε ήδη πολύ με τον κινηματογράφο και είχε ήδη ρίξει τη βάρκα του στα βράχια. Όταν, με μεσολαβητή τον υπέροχο κοινό μας φίλο Τάκη Μπαστέα, πήγα και τον βρήκα στα κατσάβαραχα του Πολυγώνου όπου ζούσε, τότε που έγραφα τα «Σινεμά της Αθήνας 1896-2013», με βόηθησε πάρα πολύ. Ανάμεσα στ΄ άλλα, είχε και μια πλήρη συλλογή προγραμμάτων από τις προβολές που έκανε πριν τη χούντα η ΦΚΛΑ («Φοιτητική Κινηματογραφική Λέσχη Αθήνας») Κυριακές πρωί στην «Ίριδα», Ακαδημίας και Ιπποκράτους. Το λήμμα ειδικά για το σινεμά αυτό θα ήταν κατά πολύ φτωχότερο δίχως τη δική του συμβολή. Γι’ αυτό και ο Λευτέρης βρίσκεται στην αφιέρωση του βιβλίου μου.
6.
Παρά τη διαφορά ηλικίας (11 χρόνια, ήταν δηλαδή στην αμέσως προηγούμενη γενιά από μένα), κολλήσαμε: καφέδες στο «Πανελλήνιον», βιβλιανταλλαγές και αμοιβαίες βιβλιοπαρουσιάσεις, συνεντεύξεις του στην τότε εκπομπή μου στον «Αθήνα 9,84», εκμυστηρεύσεις, επισκέψεις οίκοι (το νέο του σπίτι στα Βριλήσσια, τίγκα στο βιβλίο παντού) και μια συγγραφική συνεργασία στο βιβλίο του για τον Κούνδουρο.
7.
Δευτέρα, τηλεφώνημα: «Ελα, ρε Μήτσο. Σ΄ενημερώνω ότι θα μπω για εγχείρηση. Πρόβλημα αορτής, άρα εγχείριση καρδιάς. Οι εξετάσεις καλές, το ίδιο και οι προοπτικές». Τετάρτη, τηλεφώνημα: «Σ΄ενημερώνω ότι μπαίνω νοσοκομείο. Παρασκευή το χειρουργείο. Ακολουθούν μια-δυο μέρες εντατική. Από Δευτέρα σε κανονικό θάλαμο. Μια χαρά θα πάω, ρε Μήτσο, θα τα πούμε». Δεν τα κατάφερε, πέθανε στο χειρουργείο και Δευτέρα έγινε η κηδεία, που είχε κανονίσει να είναι πολιτική.
8•
Απλός και καλός άνθρωπος, δίχως καμιά έπαρση (παρά το τρομερό του δημιουργικό –άσε το σωματικό– εκτόπισμα), ίντριγκες, συναλλαγές και τα σχετικά (σε καλλιτεχνικά σινάφια όπου κατά κανόνα συμβαίνουν τ’ αντίθετα), ευγενικός, προσηνής και με χιούμορ, ήταν ένα είδος αναρχίζοντος μοναχικού δημιουργού εκτός πάσης ομάδας / τάσης / παράταξης, μια ομάδα μόνος του, γινότανε χαλί να τον πατήσουνε οι φίλοι του και βόηθαγε με ανιδιοτέλεια τους πάντες. Γι’ αυτό και τώρα θρηνήθηκε αληθινά και όχι τυπικά, και πάντως όχι στη βάση τού «οι τεθνεώτες δεδικαίωνται». Και θα θρηνηθεί πολύ ακόμα, δε χωνεύεται εύκολα ο θάνατός του.
9.
Ελπίζω ότι συγγραφικά και κινηματογραφικά αφιερώματα θ΄ ακολουθήσουν, μετά από συντονισμό της Εταιρείας Συγγραφέων και της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, ώστε να φανεί όλο το πλάτος της δημιουργικής του προσωπικότητας.
10•
Πέρα από όσα βιβλία του κυκλοφορούσαν κανονικά, ο Λευτέρης
διατηρούσε την παλιά συγγραφική συνήθεια να τυπώνει μονόφυλλες ή
δίφυλλες βινιέτες, σε 100 για παράδειγμα αντίτυπα εκτός εμπορίου, να
τις αριθμίζει και να τις χαρίζει σε φίλους/ες του, χέρι με χέρι ή
στέλνοντάς τες ταχυδρομικά. Η τελευταία πού είχε έρθει στα χέρια μου,
μόλις πέρσι αν δεν κάνω λάθος, περιέχει ένα πεζό ποίημα με την αφιέρωση
«στη Λίνα» και τον δυσοίωνο, όπως αποδείχτηκε, τίτλο. Από το ποίημα
αυτό ξεσηκώνω τον τελευταίο στίχο – στροφή.
«ΓΕΡΩΝ ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΗΣ ΠΡΟ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ»:
…
Έλα λοιπόν για πες μου τώρα τι θα κάνεις με μια χούφτα κουρελήδες για
στρατιώτες σου που ξεπαγιάζουνε στο κρύο και σε ακολουθάνε βουλιάζοντας
ώς το γόνατο μέσα στη λάσπη με κλεισμένο τον καιρό από παντού στα
καπνοτόπια στο Νταρνίτσι και πιο πέρα μακρά στα τενάγη των Φιλίππων;
