O Μιχαήλ Μήτρας (1944-2018) όταν αναλογιζόταν τις δυσκολίες για την αποδοχή της πειραματικής ποίησης/οπτικής ή καλύτερα εικονοσχηματικής ποιήσης (visual poetry) από την ελληνική κοινωνία, συνήθιζε να λέει, ότι η βράβευση ενός ποιητή απ’ αυτό το πεδίο της ποιητικής, με το βραβείο Νομπέλ, θα έλυνε το πρόβλημα της αναγνώρισης της από τους Νεοέλληνες. Αν το βραβείο Νομπέλ δοθεί ή όχι αποτελεί, προς το παρόν, ζήτημα του μέλλοντος! Ωστόσο, σήμερα, υπάρχει ένα διεθνές βραβείο που δίνεται σε ποιητές που δραστηριοποιούνται μέσα, πέραν και έξω από το βιβλίο. Το βραβείο αυτό («Prix Littéraire Bernard Heidsieck), δίνεται κάθε χρόνο από το Centre Pompidou – Beaubourg και υποστηρίζεται από την Fondazione Bonotto της Ιταλίας ( Ίδρυμα ειδικευμένο στο καλλιτεχνικό ρεύμα «Fluxus» και την πειραματική ποίηση (www.foundationbonotto.org). (Στην φετινή 3η απονομή, στην διεθνή κριτική επιτροπή επιλογής συμμετείχε και ο υπογράφων). Τα τρία στοιχεία του βραβείου δόθηκαν:
Τιμητική βράβευση (Prix d’ honneur): Clemente Padin (Λασκάνο, Ουρουγουάη, 1939)
Βραβείο 2019: Cia Rinne (Γκέτεμποργκ, Σουηδία, 1973)
Ειδική μνεία του Ιδρύματος Bonotto: Franz Mor (Φρανκφούρτη, Γερμανία, 1926).
Η τιμητική βράβευση αναγνωρίζει την μακροχρόνια δράση ενός ποιητή που δρα όχι μόνο στο χώρο της ποίησης, αλλά και εκτός της επικράτειας της, αλλά στο όνομά της, όπως ακριβώς λειτούργησε ο Bernard Heidsieck (1928-2014) που έδωσε εξάλλου και το όνομά του στο βραβείο. (https://fr.wikipedia.org/wiki/Bernard_Heidsieck). O Clemente Padin, δραστηριοποιήθηκε στη χώρα του και στη Λατινική Αμερική στα πεδία της εικονοσχηματικής ποίησης (visual poetry), επιτέλεσης (performance), της ιστορικής έρευνας για την πειραματική ποίηση, και σε καλλιτεχνικές δράσεις σε σχέση με το περιβάλλον και συμμετείχε ενεργά στα πολιτικά συμβεβηκότα της πολύπαθης ηπείρου του. Το 2009, ο Clemente Padin συμμετείχε στο 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Επιτέλεσης (Performance) της Biennale Θεσσαλονίκης. (βλ. τον σχετικό κατάλογο, Έκδοση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, 2010, σs.106-7 ). Ο Clemente Padin ως πολιτικός κατάδικος (πέντε χρόνια φυλακή), έστελνε μηνύματα πάνω στην επιφάνεια των φακέλων, καθώς τα γράμματα-επιστολές υπόκεινται στη λογοκρισία της φυλακής, διαμορφώνοντας «γραμματόσημα/ποιήματα» για να αποδώσει τις σκέψεις, τα μηνύματα και τις απόψεις του. Η εικονοσχηματική ποίηση στην υπηρεσία της πολιτικής δράσης!
Το βραβείο Heidsieck δίνεται σε υποσχόμενο νέο ποιητή / καλλιτέχνη ή σε ένα εξαιρετικό επίτευγμα στο πνεύμα του έργου του Bernard Heidsieck. Η Cia Rinne μιλώντας έξι γλώσσες (μεταξύ των οποίων και ελληνικά) και με σημαντικό έργο με παρεμβάσεις στους πληθυσμούς Ρομά της Ευρώπης και έχοντας εκδώσει βιβλία, έχοντας συνεργαστεί για την παραγωγή όπερας και τη δημιουργία εγκαταστάσεων, έδειξε πως είναι δυνατή μια ευρωπαϊκή προοπτική για την πειραματική ποίηση – σε μια περίοδο κρίσιμη με την άνοδο των εθνικισμών και της ξενοφοβίας, και την επανεμφάνιση ολοκληρωτικών ιδεολογιών.
{ Υποψήφιοι/ες για το βραβείο 2019: Véronique Aubouy (καλλιτέχνης βίντεο, από το 1993 δημιουργός του πρότζεκτ «Proust lu», Γαλλία)· Alessandro Bossetti (ποιητής και μουσικοσυνθέτης, Ιταλία)· Jean-Michel Espitallier (συγγραφέας, Γαλλία)· Heike Fiedler (ποιήτρια, συγγραφέας, καλλιτέχνις· Ελβετία)· Anna Holveck (performer, Γαλλία)· Χριστίνα Λιναρή-Κορίδου (ποιήτρια & εικαστικός, Ελλάδα)· Violaine Lochu (performer ήχου, Γαλλία)· Cia Rinne (ποιήτρια, Φινλανδία)· Pierre Tilman (ποιητής, καλλιτάχνης· Γαλλία)· Ye Mimi (ποιητής, καλλιτέχνης βίντεο, Tαιβάν) }
Η Ειδική Μνεία αποτελεί μια «παραγγελία» του Ιδρύματος Bonotto για την παραγωγή ενός έργου και η απόφαση παίρνεται από το Ίδρυμα και όχι από την κριτική επιτροπή. Ποιο είναι όμως το «πνεύμα» του Bernard Heidsieck (Β. Η., εικονίζεται αριστερά) που διατρέχει την απονομή του βραβείου; Στη δεκαετία 1950 ο Η.Β. διαπιστώνει ότι η ποίηση σε σχέση με την μουσική και την ηλεκτροακουστική έρευνα περιορίζεται σε παραδοσιακά σχήματα. Η έλευση του μαγνητοφώνου του άνοιξε ένα πεδίο πειραματισμού και του χρησιμεύει ως εργαλείο γραφής, όχι πια στη λευκή σελίδα αλλά στην μαγνητοταινία. Έτσι, μια εκδοχή της ηχητικής ποίησης (sound poetry) αναδύεται χάρη στις τότε νέες τεχνολογίες. Οι φορτίσεις έρχονται από τις παρεμβάσεις των καλλιτεχνών Fluxus στο Αμερικανικό Κέντρο του Παρισιού. Στη συνέχεια από τα πoιήματα, «poèmes, partitions» ασχολήθηκε και με τα collages (συνεικόνες) και πραγμάτωσε έργα με τίτλο «collages – écritures». Μετά τη δεκαετία του 1960, υιοθέτησε τον όρο «ποίηση – δράση», «poésie action» για τα καλλιτεχνικά του εγχειρήματα. Στην ουσία ο B.H. λειτούργησε ως συνεπής εργάτης στο πεδίο των διαμέσων (intermedia) και εξερεύνησε τις συμπλέξεις της ποίησης με άλλα «καθεστώτα» έκφρασης, παράγοντας διάτεχνα (interdisciplinary)έργα, δηλαδή καλλιέργησε συστηματικά τη διαμεσότητα (intermediatée). Σ’ αυτό το πνεύμα, δικαιολογείται και η επιλογή και η χρήση του ονόματος του για το βραβείο. Σε αντίθεση με το βραβείο Νομπέλ, το όνομα του λογοτεχνικού αυτού βραβείου συνδέθηκε μ’ έναν ποιητή που έδρασε στο χώρο της ποίησης εκτός βιβλίου – «γέννημα και θρέμμα» του χώρου της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας και όχι από το χώρο της χημικής βιομηχανίας και των χορηγιών της. Ωστόσο, πρέπει να αναφερθεί ότι ο Η. Β. υπήρξε αντιπρόεδρος μιας μεγάλης βιομηχανικής τράπεζας και η ευρύτερη οικογένεια του παράγει το γνωστό καμπανίτη οίνο «Heidsieck».
Η απονομή του βραβείου δίνεται στο πλαίσιο του φεστιβάλ «EXTRA»! του Centre Pompidou: EXTRA!, Le Festival de la Littérature Vivante (Φεστιβάλ της ζωντανής λογοτεχνίας) και περιλαμβάνει πέρα από την παρουσίαση βιβλίων, εκθέσεις, προβολές, επιτελέσεις (performances), εργαστήρια γραφής, συναυλίες, εξερευνήσεις του ψηφιακού κόσμου, συναντήσεις και διαλόγους. Το Φεστιβάλ θέλει να δείξει την εκρηκτικότητα της λογοτεχνίας και της σύμπλεξής της και με την τέχνη και με τις νέες τεχνολογίες του αύριο, και οπωσδήποτε να αποτελέσει μια σύνθετη γιορτή της ποικιλότητας των εγχειρημάτων των ποιητών και της πολλαπλότητας των υποστάσεων των ποιητικών έργων (Σεπτέμβριος 2019· βλ. bpi.fr/agenda/festival –extra—2019).(βλ. επίσης,
https://drive.google.com/open?id=1tCMQh-55mgQD7TGlFDTBn07ywr_DPEaL, ορισμένες απόψεις για το πνεύμα του βραβείου)
Τα βραβεία απονεμήθηκαν την Τετάρτη 11/9/2019 από την πρόεδρο της φετινής επιτροπής την Ισπανίδα Esther Ferrer. Το Φεστιβάλ EXTRA! συνδυάστηκε φέτος και με την έκθεση του Francis Bacon και «στεφανώθηκε» με το έργο του προσκεκλημένου καλλιτέχνη Stefan Bruggemann στο Forum (Beaubourg). Μια σειρά θεσμών όπως η Maison de la Poésie του Παρισιού αλλά και του γαλλόφωνου Βελγίου οργάνωσαν παραπλήσιες εκδηλώσεις τόσο στον γεωγραφικό τους χώρο, και «κτός των τειχών» στο χώρο της ποίησης!
