Η Χριστίνα Φραγκεσκάκη γράφει βιβλία για μικρούς και μεγάλους. Αφηγήματα, νουβέλες, παραμύθια. Παραμυθία για μικρούς και μεγάλους. Πραγματευόμενη ζητήματα κομβικά του ανθρώπινου ψυχισμού στην εκδίπλωσή τους τα οποία έχει μεταβολίσει βιωματικά, κάνει να αναδυθεί το «παιδί» που ενυπάρχει μέσα μας (Ζωρζ Μοκό, Ψυχανάλυση και Εκπαίδευση, εκδ. Καστανιώτη). Ένα παιδί που τραβά τον ενήλικο μπροστά με ορμή και ζωντάνια ενώ ταυτόχρονα, με τις τομές που επιτελεί με τη γραφή της, η συγγραφέας κλείνει κύκλους, πενθεί, ανοίγει, οικοδομεί, σχεδιάζει, προβάλλοντας στο μέλλον.
Με αφορμή την τελευταία της δημιουργία Το αγόρι που γύρευε τις μυρωδιές (εκδ. Πατάκη 2019), θα επιστρέψω σε δύο άλλα βιβλία της. Τον Φεβρουάριο του 2013 εκδίδεται η Μαραλά, η μάνα των παραμυθιών (εκδ. Πατάκη). Ιστορία αρχετυπική, εικονογραφημένη από την Κατερίνα Χαδουλού με μοναδική σύνδεση εικόνας λόγου. Το βιβλίο πραγματεύεται την αρχή του Χρόνου και τις απαρχές της γλώσσας. Μαραλά το όνομα της γριάς γυναίκας που ζει σε μία ξύλινη καλύβα. Μα και Ρα και Λα. Είμαστε πολύ κοντά στην πρωτογλώσσα, τη λακανική «lalangue», η οποία καθορίζει το είναι μας και τον τρόπο απόλαυσής μας. Αυτή η «γλώσσα» πριν τη γλώσσα, εμπεριέχει τη μαγεία των πρώτων ήχων του μικρού του ανθρώπου. Έτσι όπως θα πρεπε να ακούμε, κατά τον Φρόυντ, τον ήχο και το χρώμα των λέξεω. Με τη μαγεία που τις άκουγαν οι πρώτοι άνθρωποι. Η Μαραλά, αρχέγονη φυσιογνωμία που «μιλούσε όλες τις γλώσσες, των δένδρων, των ζώων, των πουλιών» αναλαμβάνει να μάθει τη ζωή στη Ροδινή, το κορίτσι που εμφανίζεται με ορμή, με κρότο και με ένα σημάδι Ξεκινώντας από τα γράμματα, δομικό λίθο γλώσσας και ψυχής. Σε αυτό το πλάσμα που έρχεται από άγνωστο τόπο, μεταφορά για τις συμβολικές σχέσεις των ανθρώπων, πέραν των βιολογικών, η Μαραλά θα μεταδώσει όσα έχει κατακτήσει.Και ύστερα θα την παροτρύνει να φύγει, να ζήσει. Η ίδια θα ξαπλώσει, θα «κοιμηθεί» για πάντα δίπλα στη φωτιά. Τελετουργία αποχωρισμού, πένθους που συνιστά και την απαρχή της ζωής. Η Ροδινή με τη θλίψη του συμβάντος εξακοντίζεται σε μία σανίδα για το υπέροχο ταξίδι με τους δομικούς της λίθους, τα «γράμματα» που θα γράψουν την ιστορία της, να τη συνοδεύουν στο τοπίο που ανοίγεται μπροστά της.
Η συνέχεια, τρία χρόνια μετά, το 2016, στο Ζωγράφισέ μου ένα σπίτι (εκδ. Καλειδοσκόπιο). Από το εξώφυλλο λαχταρούμε –σαν μέσα από καλειδοσκόπιο– να μπούμε στον κόσμο των δύο κοριτσιών που ζωγραφίζουν πλαισιωμένα από ένα κίτρινο-κροκί που κυριαρχεί στη ζωγραφική της Μάριας Μπαχά. Χρώμα του ήλιου, της γέννησης. Από τη Ροδινή με την αρχαϊκή φυσιογνωμία, μόνη στο εξώφυλλο της Μαραλά, από το Ένα, περνάμε στο Δύο. Της σχέσης με τον Άλλο που οικοδομεί με βήματα αργά και σταθερά τον κόσμο. Το σπίτι εκπροσωπεί κατεξοχήν το σώμα με την ευρεία έννοια. Τα δύο κορίτσια, με το παιχνίδι των ερωταποκρίσεων χτίζουν το σπίτι, το σώμα, τον κόσμο όλο. Μεταβατικός χώρος η ζωγραφική, ανάμεσα στο μέσα και στο έξω. Από τα χαρτιά τους κάτω από το τραπέζι, περνάμε στις σελίδες όπου γεννιούνται δένδρα, πουλιά, ποτάμια, βουνά. Ο εαυτός μέσα στον κόσμο με στήριγμα τη Φιλία. Ζωγραφίζουν το ονειρικό σπίτι-σώμα, την ασυνείδητη εικόνα σώματος (Φρανσουάζ Ντολτό). Εικόνα που δίνει χαρά, ισορροπία. «Μες στο σπίτι μου κοιμάμαι και κανέναν δε φοβάμαι. Εχει πόρτα ασημένια κλειδαριά μαλαματένια».
Και φτάνουμε στο Αγόρι που γύρευε τις μυρωδιές. Μόνο ένας κύριος θα μπορούσε να εικονογραφήσει το αγόρι με τις περιπέτειές του. Ο Αλέξης Κυριτσόπουλος συμπληρώνει αποφασιστικά την ιστορία της Φιλιφυλίτσας που πραγματεύεται η Χριστίνα Φραγκεσκάκη. « Όλα τα ονόματα έχουν την ιστορία τους», μας λέει η αφηγήτρια για την Τρανταφυλλιά, που πήρε το όνομα της γιαγιάς της. Πλάθει τις λέξεις, ανακατεύει γράμματα και έχουμε ένα νέο όνομα που περιέχει τη φιλία, το φιλί, το φύλο. Η νεαρή κοπέλα γίνεται γυναίκα με αρώματα που ζαλίζουν. Και αναμένει τον έρωτα.
Η ιστορία κάνει τομή για να γνωρίσουμε τον κόσμο του αγοριού σελίδα με τη σελίδα. Απ’όλα τα αγόρια που τρέχουν να δούνε τη Φυλίτσα και να την παντρευτούν, κανένα δεν επιθυμεί εκείνη. Εκείνος δεν έχει ακόμη έρθει. Αλλά είναι ήδη εκεί. Χωρίς να μπορεί να μυρίσει. Το αγόρι ξεκινά μια μακρά πορεία να βρει τις μυρωδιές. Σαφής η αναφορά στην αισθητηριακότητα που έχει χαθεί. Βουτάμε στον κόσμο της Παραμυθίας τόσο σημαντικό στην εποχή της βιάσης. Ο ήρωας έχει να διανύσει αποστάσεις. Θάλασσες, βουνά, περιβόλια. Να ρωτήσει μεγαλύτερους. Διαβάτες, μάγειρες, σοφούς. Κάθε φορά απελπίζεται. Ωσπου σε ανύποπτη στιγμή, στη βροχούλα, στη φύση, βρίσκει τις μυρωδιές. Η περιπέτεια της ανάκτησης της επιθυμίας μέσα από το ταξίδι, μακρά πορεία αλλά έχει τέλος…
«Αυτόν θέλω, αυτόν που ακόμα δεν ήρθε». Εκείνος διανύει όρη και περιβόλια για να φτάσει. Η φράση κεντρική με παρέπεμψε, μετά από το πολύχρονο ταξίδι στα παραμύθια της, στην φράση του Ιταλού ψυχαναλυτή Μάσιμο Ρεκαλκάτι Το σύμπλεγμα του Τηλέμαχου – Παιδιά και γονείς μετά τη δύση του πατέρα, εκδ. Κέλευθος. Μοναδική ερμηνεία της πατρικής λειτουργίας στον Ζακ Λακάν. Η συμβολική λειτουργία που εμπνέει, μας προχωρά στη ζωή και μας κάνει να αναμένουνε και να πιστεύουμε σε «αυτό που δεν έχει ακόμη φανεί».
