Σας αρέσει ο χορός lindy;

Περ­πα­τώ­ντας κά­θε μέ­ρα στο κέ­ντρο της Θεσ­σα­λο­νί­κης το μά­τι μου πέ­φτει στις αφί­σες που κα­τα­λαμ­βά­νουν όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρα ση­μεία, όπως προ­σό­ψεις εγκα­τα­λειμ­μέ­νων κτη­ρί­ων και βι­τρί­νες κλει­στών κα­τα­στη­μά­των. Σε μια αφί­σα δια­βά­ζω ότι πα­ρα­δί­δο­νται δω­ρε­άν μα­θή­μα­τα χο­ρού και πιο ανα­λυ­τι­κά ανα­φέ­ρο­νται οι χο­ροί tango, salsa και lindy. Αυ­τό το τε­λευ­ταίο προ­κά­λε­σε την πε­ριέρ­γειά μου για­τί, από όσο θυ­μά­μαι, ο χο­ρός lindy εί­ναι πο­λύ πα­λιός, μάλ­λον ένα ακό­μη φαι­νό­με­νο του Με­σο­πο­λέ­μου. Ο Marshall Stearns μά­λι­στα εί­χε γρά­ψει ότι το lindy εί­ναι «η χο­ρο­γρα­φία της μου­σι­κής swing». Και τώ­ρα επα­νέρ­χε­ται μα­ζί με το υπό­λοι­πο κλί­μα του Με­σο­πο­λέ­μου που ζού­με. Εί­ναι αυ­τός ο λό­γος ή κα­τά κά­ποιο τρό­πο έγι­νε μό­δα; Για­τί και το swing επα­νήλ­θε και κυ­κλο­φο­ρεί στα μπα­ρά­κια, στο ρε­περ­τό­ριο νε­α­νι­κών σχη­μά­των αλ­λά, με­ρι­κές φο­ρές, και στον δρό­μο, από χο­ρευ­τι­κές ομά­δες.
Ας ικα­νο­ποι­ή­σου­με του­λά­χι­στον την πε­ριέρ­γειά μας: τι εστί lindy. Ανοί­γου­με λοι­πόν το λε­ξι­κό με τον τί­τλο The Guinness Jazz A-Z και υπό­τι­τλο Jazz Terms, Jazz People, Jazz Events, Jazz Places, Jazz Nicknames. Υπεύ­θυ­νοι δύο γνω­στοί βρε­τα­νοί συγ­γρα­φείς και πα­ρα­γω­γοί ρα­διο­φω­νι­κών εκ­πο­μπών, ο Peter Clayton και ο Peter Gammond. Πρώ­τη έκ­δο­ση το 1986 στη σει­ρά Guinness Books. Γρά­φουν τα εξής:

«Το lindy ή lindy hop εί­ναι ένας χο­ρός των μαύ­ρων Αμε­ρι­κα­νών που δια­μορ­φώ­θη­κε κα­τά τη διάρ­κεια της Jazz age, δη­λα­δή τη δε­κα­ε­τία του ’20. Αρ­γό­τε­ρα έγι­νε γνω­στός ως jitterbug ή jive και το 1948, για ένα μι­κρό διά­στη­μα, δη­μιουρ­γή­θη­κε κά­ποια σύγ­χυ­ση για­τί συ­νέ­δε­σαν τον χο­ρό με το bebop. Πά­ντως το ση­μα­ντι­κό εί­ναι ότι το lindy ήταν ένας χο­ρός ανοι­χτός στους αυ­το­σχε­δια­σμούς, στους νέ­ους βη­μα­τι­σμούς, στις νέ­ες κι­νή­σεις που επι­νο­ού­σαν οι χο­ρευ­τές και οι χο­ρεύ­τριες. Κι αυ­τά συ­νέ­βαι­ναν στους δια­γω­νι­σμούς στις με­γά­λες πί­στες. Οι δύο συγ­γρα­φείς υπο­στη­ρί­ζουν ότι το lindy εί­ναι ακό­μα πιο πα­λιό και ότι πρω­το­πα­ρου­σιά­στη­κε το 1913 από την Ethel Williams και τον Johnny Peters στις πα­ρα­στά­σεις «Darktown Follies». Με την έρευ­να έφτα­σαν βα­θύ­τε­ρα. Λέ­γε­ται ότι το lindy βα­σί­ζε­ται σε έναν ακό­μη πιο πα­λιό χο­ρό των μαύ­ρων, γνω­στό ως Texas Tommy, και ίσως η ονο­μα­σία lindy προ­έρ­χε­ται από το όνο­μα μιας μαύ­ρης, της Lindy Lou. Κι από εκεί φτά­νει σε άλ­λο αιώ­να, στις πρώ­τες δε­κα­ε­τί­ες του 19ου αιώ­να και στα minstrel. Στα τέ­λη της δε­κα­ε­τί­ας του ’20 το­πο­θε­τεί­ται χρο­νι­κά ο πρώ­τος «Μα­ρα­θώ­νιος Lindy» στο Manhattan Casino. Από τό­τε λοι­πόν τα ζευ­γά­ρια που χο­ρεύ­ουν στους δια­γω­νι­σμούς εν­σω­μα­τώ­νουν επι­πρό­σθε­τες φι­γού­ρες, παίρ­νουν ιδέ­ες από το charleston και ο χο­ρός γί­νε­ται πε­ρισ­σό­τε­ρο αυ­το­σχε­δια­στι­κός και ακρο­βα­τι­κός.

Οι δύο Peter συ­νε­χί­ζουν λέ­γο­ντας ότι δεν έχει ανα­γνω­ρι­στεί όσο θα έπρε­πε η επί­δρα­ση που εί­χε ο χο­ρός lindy με τις πα­ραλ­λα­γές του στην εξέ­λι­ξη της τζαζ. Σε αί­θου­σες όπως το Savoy Ballroom στο Χάρ­λεμ, οι μου­σι­κοί και οι μπά­ντες ωθού­σαν τους χο­ρευ­τές να τε­λειο­ποι­η­θούν, να φτά­σουν σε πιο υψη­λό επί­πε­δο. Και, από την άλ­λη με­ριά, οι χο­ρευ­τές υπήρ­ξαν αφορ­μή για να επι­νο­ή­σουν οι μου­σι­κοί νέα ρυθ­μι­κά σχή­μα­τα, κο­ψί­μα­τα, ριφ και αυ­το­σχε­δια­σμούς. Τε­λι­κά, ο χο­ρός lindy απο­τέ­λε­σε μία από τις κι­νη­τή­ριες δυ­νά­μεις στην ανά­πτυ­ξη του ύφους swing. Επί­σης, πα­ρέ­μει­νε στους κύ­κλους των μαύ­ρων Αμε­ρι­κα­νών μέ­χρι το 1936 πε­ρί­που. Τό­τε, όταν το swing έπια­νε κο­ρυ­φή, οι λευ­κοί άρ­χι­σαν να προ­βλη­μα­τί­ζο­νται από αυ­τόν τον δυ­να­μι­κό νέο χο­ρό με τα ζευ­γά­ρια να ενώ­νο­νται και να χω­ρί­ζουν κά­νο­ντας δυ­να­τές κι­νή­σεις. Πολ­λοί λευ­κοί πή­γαι­ναν στο Savoy Ballroom μό­νο και μό­νο για να πα­ρα­κο­λου­θούν τα ζευ­γά­ρια και τις χο­ρευ­τι­κές φι­γού­ρες.

Εκεί­νη την επο­χή, πριν τον δεύ­τε­ρο πα­γκό­σμιο πό­λε­μο, άρ­χι­σε να γί­νε­ται γνω­στός ο χο­ρός ως jitterbug και να επι­κρα­τεί νέα τρέ­λα και μό­δα. Έπαι­ξαν με­γά­λο ρό­λο οι εμ­φα­νί­σεις της ορ­χή­στρας του Benny Goodman στο Paramount Theatre. Όλοι τώ­ρα μι­λούν για το jitterbug ενώ, όπως ση­μειώ­νουν οι δύο συγ­γρα­φείς, το lindy ανα­πτύσ­σε­ται ήδη πριν σα­ρά­ντα χρό­νια.

Κα­τό­πιν εορ­τής (1)

Κά­τι ακό­μη για τον Peter Gammond. Εί­ναι ο συγ­γρα­φέ­ας του εξαι­ρε­τι­κού πο­νή­μα­τος το οποίο εντάσ­σε­ται στη σει­ρά «Εγκόλ­πιον του κα­λού μπλο­φα­δό­ρου», εκδ. Δί­αυ­λος 1992, μτ­φρ. Αλέ­ξη Κω­στά­λα. Ο μπλο­φα­δό­ρος κύ­ριος Gammond, σύμ­φω­να με το βιο­γρα­φι­κό του ση­μεί­ω­μα, χαι­ρε­τί­στη­κε ως παι­δί - θαύ­μα για­τί «έπαι­ζε γραμ­μό­φω­νο όταν ήταν μό­νο τριών ετών, απο­κα­λύ­πτο­ντας έτσι ένα φυ­σι­κό πο­λύ­στρο­φο τα­λέ­ντο που κέρ­δι­ζε τον θαυ­μα­σμό όλων». Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ο Peter Gammond εί­ναι ένας πο­λύ γνω­στός και πο­λυ­γρα­φό­τα­τος συγ­γρα­φέ­ας, πα­ρα­γω­γός ρα­διο­φω­νι­κών εκ­πο­μπών και συ­ντά­κτης μου­σι­κών πε­ριο­δι­κών. Γρά­φει λοι­πόν ότι υπάρ­χουν δύο εί­δη τζαζ: 1. Πα­ρα­δο­σια­κή, όπου όλοι παί­ζουν μα­ζί και όπου ο ένας προ­σπα­θεί να ξε­πε­ρά­σει τον άλ­λον και 2. Μο­ντέρ­να, όπου ο κά­θε μου­σι­κός παί­ζει λες και αγνο­εί την ύπαρ­ξη των άλ­λων. Κά­που αλ­λού για τον Μπε­τό­βεν ότι «θε­ω­ρεί­ται νο­μι­κό πρό­σω­πο ιδιω­τι­κού δι­καί­ου όπου ένας αριθ­μός αν­θρώ­πων εί­ναι μέ­το­χοι, και κα­λό εί­ναι να γνω­ρί­ζε­τε πό­σες ακρι­βώς με­το­χές δια­θέ­τει ο κα­θέ­νας. Έτσι μπο­ρεί­τε να μι­λή­σε­τε για τον Μπε­τό­βεν του Κλέ­μπε­ρερ, τον Μπε­τό­βεν του Κά­ρα­γιαν, τον Μπε­τό­βεν του Σόλ­τι…». Στο τέ­λος του επί­το­μου εγκολ­πί­ου, ο Gammond κα­τα­σκευά­ζει ένα γλωσ­σά­ρι, όχι τό­σο με την ακρι­βή ση­μα­σία των όρων, όπως επε­ξη­γεί, όσο αυ­τών που κυ­ρί­ως συ­νε­πά­γο­νται. Ας δού­με με­ρι­κά λήμ­μα­τα:

Κό­ντα: Αυ­τό το έξ­τρα κά­τι στο τέ­λος μιας σύν­θε­σης. Όσο κρα­τά­ει, ο κό­σμος έχει όλον τον απαι­τού­με­νο χρό­νο να βρει το παλ­τό του και να φο­ρέ­σει τα πα­πού­τσια του.
Μο­τί­βο: Ένας το­σο­δού­λης και εκνευ­ρι­στι­κός σκο­πός που χρη­σι­μο­ποιεί­ται μέ­χρις αη­δί­ας.
Και, κλεί­νο­ντας, να μην ξε­χά­σου­με τον αυ­το­σχε­δια­σμό.
Αυ­το­σχε­δια­σμός: Κά­τι το φυ­σιο­λο­γι­κό για τους μου­σι­κούς της τζαζ, σή­με­ρα όμως στο χώ­ρο της κλα­σι­κής μου­σι­κής εφαρ­μό­ζε­ται μό­νον όταν οι πάρ­τες πέ­σουν από τα ανα­λό­για.

Κα­τό­πιν εορ­τής (2)

Στην Ελ­λά­δα με­τά την απε­λευ­θέ­ρω­ση, από το 1945, το swing επι­βάλ­λε­ται ως «η μου­σι­κή και ο χο­ρός της νί­κης». Και δεν εί­ναι λί­γα τα ελ­λη­νι­κά τρα­γού­δια (της δε­κα­ε­τί­ας του ’40 και του ’50 κυ­ρί­ως) στο ύφος και τον ρυθ­μό του swing. Το ίδιο και η μου­σι­κή στις κι­νη­μα­το­γρα­φι­κές ται­νί­ες.
Τώ­ρα πώς ξα­να­γύ­ρι­σε το swing τα τε­λευ­ταία χρό­νια και μά­λι­στα με την τά­ση να «σουιν­γκά­ρο­νται» τα πα­λιά τρα­γού­δια γε­νι­κώς, εί­τε ήταν πράγ­μα­τι στο ύφος του swing, εί­τε όχι; Ίσως με­τρά­ει και ο χο­ρός, μία προ­έ­κτα­ση του ρο­κ’ν’ρολ, με βή­μα­τα και φι­γού­ρες που θυ­μί­ζουν δε­κα­ε­τία του ’50, με τρε­λί­τσες και τη χα­ρά της συμ­με­το­χής.
Τε­λι­κά αυ­τό το κλί­μα ή και η μό­δα έχουν κοι­νω­νι­κό ή πο­λι­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα; Μπο­ρεί κα­νείς να υπο­στη­ρί­ξει ότι απο­τε­λεί προ­ϊ­όν της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης; Να το ρί­ξου­με έξω όπως στον Με­σο­πό­λε­μο; Πρό­κει­ται για τα δι­κά μας Swing Kids; Υπάρ­χει το πα­ρελ­θόν των Swing Kids με την αντί­στα­σή τους στο να­ζι­στι­κό κα­θε­στώς. Η κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή ται­νία «Swing Kids» ανα­βιώ­νει αυ­τήν την σύ­γκρου­ση στην χι­τλε­ρι­κή Γερ­μα­νία. Η νε­ο­λαία την πλή­ρω­σε ακρι­βά. Μή­πως απο­τε­λεί κά­ποιας μορ­φής αντί­δρα­ση στη ση­με­ρι­νή εγ­χώ­ρια το­πι­κή σκη­νή της βρα­δι­νής πί­στας και των τη­λε­ο­πτι­κών δια­γω­νι­σμών και θε­α­μά­των; Ευ­χής έρ­γον. Κα­μιά φο­ρά όμως μοιά­ζει πε­ρισ­σό­τε­ρο με συ­μπλή­ρω­μα πα­ρά με αντί­πα­λο.