Εννέα ποιήματα από τη «Θεία Κωμωδία»

Σάντρο Μποτιτσέλι, «Οι κύκλοι της Κολάσεως» (1485),  Βιβλιοθήκη του Βατικανού
Σάντρο Μποτιτσέλι, «Οι κύκλοι της Κολάσεως» (1485), Βιβλιοθήκη του Βατικανού


[ Inferno, ΧIII  ]

Με τον θάνατο ανοίγει η ψυχή
πέφτουν τα σπόρια της στη γη
τα παίρνει ο άνεμος μακριά και τα σκορπίζει
τα καίει ο ήλιος κι η βροχή τα μαλακώνει
και τα τρώνε τα πουλιά
κι ένα στον κάτω κόσμο φτάνει και φυτρώνει

Στο σκοτεινό το δάσος το απέραντο βλασταίνει
που δεν το φτάνει φως κι ο ήλιος δεν το βλέπει
στα δέντρα ανάμεσα που βλάστησαν τα σπόρια των ψυχών
που σείονται χωρίς αέρα
και το θρόισμά τους ακούγεται στον πάνω κόσμο
σαν άηχος παλμός στων ζωντανών τα σπλάχνα


[ Inferno, ΧIV  ]

Σαν έπλασε την κεφαλή σώθηκε το χρυσάφι
το στήθος του τα μπράτσα του και τέλειωσε τ’ ασήμι
στο κάτω σώμα εξάντλησε το κράμα του χαλκού
της γης όλο το σίδερο για το ζερβό ποδάρι
Έφτιαξε το δεξί το πόδι με πηλό

και ράγισε
Τα χρυσαφένια μάτια να δακρύσουν δε μπορούν
μ’ απ’ τις ραγισματιές κυλάν τα δάκρυα στις ρεματιές της Ίδης
κι απ’ τις ραγισματιές της γης κυλάν στον κάτω κόσμο
και σχηματίζουν τον Αχέροντα τη Στύγα και τη Λήθη

κι όταν τα βρίσκει η πύρινη βροχή
το αιμάτινο ποτάμι του Φλεγέθοντα
που εξατμίζεται κι απ’ τις ραγισματιές της γης
φτάνει στον κόσμο που ’πρεπε
        να ’χει ζωή
Και γίνεται χωρίς ανάμνηση το αίμα των ανθρώπων

[ Inferno, XXXII, XXIII ]

Δυο ενωμένα σώματα στην παγωμένη λίμνη
του ενός τα δόντια στο σβέρκο του άλλου βυθισμένα
και του τραβάει το μυαλό
κι απ’ τους σπονδύλους του αυχένα πίνει το μεδούλι
και ξαναγίνεται και δε χορταίνει

όπως χόρτασε για τελευταία φορά πάνω στη γη
έγκλειστος
φριχτά φριχτά
με τα μικρά παιδιά του που πεθάναν
πρώτα

τιμωρημένος απ’ τον άλλο
προδότης της πατρίδας του
θα μπορούσε το σώμα του
κι ίσως θα έπρεπε
όπως συμβαίνει στους προδότες
να τριγυρνά πάνω στη γη
και η ψυχή να λιώνει μες τον πάγο

αν εκείνος
τον οποίο εκδικείται
δεν του είχε δώσει αυτόν το θάνατο
Γεύεται τη σάρκα την ανθρώπινη
για δεύτερη φορά
ή νομίζει ότι γεύεται
ό,τι γεύτηκε για πρώτη φορά
η ψυχή του

Σωμάτων δυο ενωμένα ομοιώματα στην παγωμένη λίμνη
του ενός που πρόδωσε και του άλλου που τιμώρησε
την προδοσία
Σε αναμονή της κρίσης του θεού
όταν η κλίμακα που οδηγεί από τη γη στο πουθενά
ξεδιπλωθεί κι αγγίξει της παγωμένης λίμνης
την επιφάνεια

ανάμεσα στην επίγεια τιμωρία και την υπόγεια εκδίκηση
οι δρόμοι της θείας δικαιοσύνης είναι τελείως ανεξιχνίαστοι

Ουίλιαμ Μπλέηκ, Η Βεατρίκη απευθύνεται στον Δάντη («Purgatorio» 29 & 39), 1824-7
Ουίλιαμ Μπλέηκ, Η Βεατρίκη απευθύνεται στον Δάντη («Purgatorio» 29 & 39), 1824-7


[ Purgatorio, VIII, IX ]

Τόσο πολύ ξεστράτισες φιδάκι από τον κήπο
και βρέθηκες στη ρίζα του βουνού;
Μέσα στ᾽ αγριολούλουδα και στα χλωρά βλαστάρια
ελίσσεται
κι αφήνει πίσω του μια φιδωτή γραμμή

Ζεύγος μαχητικών ξανθών αγγέλων κάθετου εφορμήσεως του σμήνους Condor θεόσταλτο
περιπολεί για να το διώξει από το διάβα των ψυχών που αναζητούν τη σωτηρία σε ομάδες
ανηφορίζοντας δοξολογώντας ψάλλοντας
ώσπου η καθαρή φωνή να διώξει από το νου τους τα τελευταία υπολείμματα
αμφιβολίας

όταν βραδιάζει και ξαποσταίνουν
και κινδυνεύουν με το τραγούδι του χελιδονιού ευάλωτες
την άλλη μέρα να ξυπνήσουν

Μέσα στ’ αγριολούλουδα και τα χλωρά βλαστάρια
άνοιξα δρόμο και χάθηκα στο πλήθος
και μέσα μου κοιμήθηκε η ψυχή μου
κι είδα σε όνειρο τους δυο ξανθούς αγγέλους
να εφορμούν και να μ’ αρπάζουν

Την άλλη μέρα ξύπνησα ψηλά μπρος σε μια πύλη
με καθαρή φωνή και ήμουν έτοιμος να διώξω
από το νου μου τα τελευταία υπολείμματα


[ Purgatorio, XII ]

Και στο κατώφλι με χαράκωσε ο άγγελος
Είχαν τα βλέφαρά τους ράψει
αυτών που στην πορεία μου συνάντησα
κι άπλωσαν στο μέτωπό μου
το χέρι τους

Γράφει αυτόν που ήσουν
σε γλώσσα που δεν ξέρεις

Θα σβήσουν τα σημάδια ένα-ένα
μου υποσχέθηκε ο άγγελος
καθώς θα περπατάς
το βήμα σου θα γίνεται ελαφρό
και το μυαλό σου άλλο από το σώμα σου
δε θα βαραίνει
θα ξαναβρείς τη βούληση
και να πιστέψεις θα ’σαι
ελεύθερος

Θέλω να γιάνουν οι πληγές
Θέλω να φτάσω στον κόσμο
χωρίς βάρος
και θα 'χω πια τη γλώσσα μου ξεχάσει
και θα 'χω στην ψυχή μου ειρήνη


[ Purgatorio, XXVIII, XXX, XXXI ]

Έλεγες ήμουν η πιο όμορφη
Ο θάνατος με έκανε πιο όμορφη
Πώς μπόρεσες άλλη γυναίκα ν᾽ αγαπήσεις;
Μετά το θάνατό μου έγινες σκεπτικός
Αναγκάστηκα να σε τραβήξω εδώ
από μακρύ ταξίδι
Είδες τι συμβαίνει μέσα στη γη
Το κορίτσι που νόμισες πως έχει τα μάτια του έρωτα 
στον αγρό κάτ᾽ απ᾽ τον ήλιο που δε φυτρώνουν τα λουλούδια που γνωρίζεις
θα βουτήξει το κεφάλι σου μες το νερό της λήθης
μετά το θάνατο μου όσα έκανες και σκέφτηκες
πρώτα θα ομολογήσεις και ύστερα
θ´ αφαιρεθούν από τα αρχεία των σκέψεων και των πράξεων
Η αγάπη μας θα ταυτισθεί με την αγάπη
Και θα σ᾽ αφήσω να γυρίσεις έμπειρος με το θάνατο
κι έχοντας γράψει
να βρεις επιείκεια

Τζιοβάννι ντι Πάολο, «Paradiso» XXVIII. 15oς αι. Λονδίνο, British Library,
Τζιοβάννι ντι Πάολο, «Paradiso» XXVIII. 15oς αι. Λονδίνο, British Library,


[ Paradiso XXI, XXII ]

Τις σκέψεις μου έχεις σκεφτεί προτού σκεφτώ
και τα αισθήματα που πρόκειται να νιώσω

Η νόηση σου το κορμί μου κυβερνά και το πηγαίνει
σαν ένα φύλλο που άρπαξε του ανέμου η ριπή

Από αυτό που είσαι
από αυτό που έχεις γίνει

βλέπω όσο
δε θα με κάνει στάχτη

και των συντρόφων σου ακούω τη φωνή
ως το ανθρώπινο όριο του πόνου

κι επειδή η αγάπη κυβερνά τον ουρανό
τα λόγια τους τα τρομερά

δε φτάνουνε στο νου μου
όπως κι όψη σου η τρομερή

Με προστατεύεις
και μεταγγίζεις την αγάπη στην ψυχή μου

για να γίνω αγάπη και πια
να μην έχω αγάπη

Από αυτό που έχεις γίνει
τι έμεινε από σένα;


[ Paradiso, VIII, X, XIII-XIV ]

Το φως ταξιδεύει με διάφορες ταχύτητες
Ταχύτερα στις ανώτερες σφαίρες τ᾽ ουρανού
και κατεβαίνοντας εξασθενεί κι επιβραδύνεται    
Στις σφαίρες τ’ ουρανού η ενέργεια είναι νόηση
Το νόημα είναι με φως γραμμένο 
το βλέπουμε και στη φωτιά μας εντυπώνεται
σαν κώδικας
σαν καμωμένη σκέψη
που στην κατοπτρική επιφάνειά μας ανακλάται
πριν σκεφτούμε                                                              

Εδώ συμπίπτουν η ομορφιά και η αλήθεια
Αλλ΄ όπως έρχεται το φως και χαμηλώνει φτάνοντας
στη γη
μπαίνει στην επικράτεια της ανάγκης και της τύχης

Δέντρο από δέντρο διαφέρει
και άνθρωπος από άνθρωπο
Η ομορφιά απ’ την αλήθεια
χωρίζεται
Λιγότερη η ομορφιά
και η αλήθεια λιγότερη
Παράγεται η ανισορροπία των συναισθημάτων και των σκέψεων

Θα επιστρέψουμε στη γη που περπατήσαμε    
και το νεκρό μας σώμα θ᾽ ανακτήσουμε
στη θέση του άνθρακα
η ανασύνθεση θα γίνει με πυρίτιο ώστε
η ενέργεια της νόησης να δαμαστεί στην ύλη

Η ισχύς της όρασης μας στις άλλες μας αισθήσεις θα μεταδοθεί
Θα αισθανόμαστε όπως ποτέ ο άνθρωπος
η εμπειρία μας θα καταλάβει ολόκληρη την ύλη
Θα νιώθει και θα νιώθεται η ύλη
δεν θα υπάρχει ύλη αμέτοχη στη νόηση
δεν θα υπάρχει σώμα και ψυχή


[ Paradiso, XVIII, XIX, XXIII ]

Και πού θα κάνουν τις φωλιές τους τα πουλιά
και με ποιό σχήμα
με ποια κλαράκια
και πλεγμένα πώς

Πώς θα ταΐσουν τα μικρά
με ποιό σκουλήκι
από ποιά τρύπα μέσα από τη γη
βγαλμένο

Και πώς θ’ ανοίξουν τα φτερά
πώς θα πετάξουν και πώς
ισορροπώντας
και κάμπτοντας τα νύχια

θα ξαναγείρουν
σε ποιό κλαδί
και σε ποιό φύλλωμα ανάμεσα
ποιού δέντρου

προνοεί
και πάλι
όπως είναι φυσικό
δεν τον χωρά το σύμπαν


[ Εννέα από τριάντα ποιήματα από τη Θεία Κωμωδία, γραμμένα το 2019 ]

ΒΡΕΙΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Αλέξη Καλοκαιρινού ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ.

 

αυτόν το μήνα οι εκδότες προτείνουν: