Το ζωντανό «1821»
Συλλογικό έργο
Επιμέλεια:
Νικήτας Σινιόσογλου,
Ελίζα-Άννα Δελβερούδη
Επιμέλεια σειράς: Δημήτρης Καλοκύρης
Χάρτης αφιερώματα
Μια συγκομιδή από «δοκιμές» δημοσιευμένες στο ηλεκτρονικό Περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης, αποτελούμενη από δύο μέρη-αφιερώματα, στα οποίασκιαγραφείται η εικόνα των πρωταγωνιστών της εποχής, καθένας από το μετερίζι του – πώς ζούσαν, πώς επικοινωνούσαν, τι γλώσσα μιλούσαν· καταγράφονται οι ιδεολογικές ζυμώσεις και το πάθος για την ελευθερία, αλλά, κυρίως, το πώς αφουγκραζόμαστε εμείς, 200 χρόνια μετά, το μήνυμα μιας τόσο λαμπρής ιστορικής Επετείου.
Έτος εορταστικό, μας είχαν πει· επειδή συμπληρώθηκαν διακόσια χρόνια από το 1821, έτος επαναστατικό. Οι όποιοι εορτασμοί δεν προκάλεσαν ιδιαίτερα ρίγη συγκίνησης. Παρά την πληθώρα δημοσιεύσεων από ειδικούς και μη, διαπιστώνει κανείς συχνά μια συγκατάβαση και, κάποτε, μια θυμηδία. Τουλάχιστον, το «1821» αντιστέκεται σθεναρά στις μονόπλευρες αναγωγές και στα κανονιστικά σχήματα – μάλιστα, η πρόοδος της έρευνας κατά τις τελευταίες δεκαετίες πέτυχε σε μεγάλο βαθμό την απεμπλοκή του
από τα στερεότυπα του παρελθόντος. Και ως ζωντανό, πλέον, ερέθισμα για αναστοχασμό και δημιουργία, βρίσκεται στον πυρήνα αυτού του αφιερώματος του Χάρτη.
Οι δοκιμές που συνθέτουν το αφιέρωμα, αφήνουν σκοπίμως κατά μέρος τον στεγνό ακαδημαϊκό λόγο και επενδύουν στην προσωπική ματιά των συγγραφέων, ακόμα και όταν έχει προηγηθεί η έρευνα: Πρόκειται για μιαν άσκηση κατά την οποία οι συγγραφείς δεν μεταφέρουν απλώς γνώσεις, αλλά δοκιμάζουν –ρητώς ή υπορρήτως και σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας– να συνδέσουν όψεις του «1821» με τη σημερινή νεοελληνική εμπειρία.
Το «1821» είναι πάντα «υπό κατασκευή»· κι είναι αυτός ο τρόπος του να γεννά συμβάντα και ιστορία, ακόμη.
Στο αφιέρωμα χαρτογραφούν:
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΡΩΤΟ (1821-2021: Διακόσια χρόνια)
Δημοσθένης Αγραφιώτης, Παναγιώτης Αντωνόπουλος, Ορφέας Απέργης, Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Ηρακλής Λογοθέτης, Σωτήρης Λυκουργιώτης, Χαράλαμπος Μαγουλάς, Νίκος Μαυρέλος, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Κωστής Παπαγιώργης, Νικήτας Σινιόσογλου, Θωμάς Συμεωνίδης, Κώστας Ταμπάκης, Θεοφάνης Τάσης, Γιάννης Τασόπουλος.
Επιμέλεια: Νικήτας Σινιόσογλου
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ
(1821: Θέατρο & κινηματογράφος):
Ελίζα Άννα Δελβερούδη, Παναγιώτης Δενδραμής, Λυδία Παπαδημητρίου, Λίνα Ρόζη.
Επιμέλεια: Ελίζα Άννα Δελβερούδη
Χίλια εννιακόσια είκοσι δύο / 2022
Συλλογικό έργο
Χάρτης αφιερώματα
Επιμέλεια ύλης: Θανάσης Αγάθος, Χριστίνα Ντουνιά
Με τη συνδρομή του Γιώργου Β. Μονεμβασίτη
Επιμέλεια σειράς: Δημήτρης Καλοκύρης
Έναν αιώνα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, είναι περισσότερο από αναγκαία μία αναμέτρηση με αυτό το τραγικό κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας μας, που άφησε βαθύ το αποτύπωμά του σε κάθε πεδίο –οικονομικό, πολιτισμικό, κοινωνικό, πολιτικό, ηθικό– της νεοελληνικής ζωής.
Το περιοδικό λόγου και τέχνης «Χάρτης» (www.hartismag.gr) καταθέτει ένα καλειδοσκοπικό αφιέρωμα στη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, ένα αφιέρωμα που αποπειράται να ανιχνεύσει τους τρόπους με τους οποίους το ίδιο το γεγονός της Καταστροφής αλλά και οι συνέπειές του γονιμοποίησαν την πεζογραφία, την ποίηση, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη μουσική, τον αθλητισμό, από το 1922 έως τις μέρες μας. Αντικείμενο και στόχος του αφιερώματος δεν είναι απλώς η καταβύθιση στο ιστορικό παρελθόν, αλλά οι εξακτινώσεις του δράματος του 1922 στις τέχνες, στα γράμματα και στον πολιτισμό εν γένει, καθώς και ο ρόλος που διαδραματίζει ακόμα και σήμερα στη συζήτηση για τα θέματα εθνικής ταυτότητας, ετερότητας και κοινωνικής κρίσης.
[Απόσπασμα από την Εισαγωγή]
Στο αφιέρωμα χαρτογραφούν:
Τόνια Καφετζάκη, Δώρα Μέντη, Παντοφίλη Βαρβαρήγου, Έρη Σταυροπούλου, Αγγέλα Καστρινάκη, Μαρία Αθανασοπούλου, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Γιώργος Ν. Περαντωνάκης, Δημήτρης Κόκορης, Μαρία Νικολοπούλου, Παναγιώτα Μ. Χατζηγεωργίου, Αντώνης Νικολόπουλος (Soloúp), Κέλη Δασκαλά, Ευριπίδης Γαραντούδης, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Βάλτερ Πούχνερ, Χρυσόθεμις Σταματοπούλου-Βασιλάκου, Μιμή Ντενίση, Κυριακή Πετράκου, Θοδωρής Γκόνης, Θανάσης Αγάθος, Κριστίνα Γκεντγκαουντάιτε, Τρισεύγενη Μπίλια, Αριστομένης Καλυβιώτης, Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, Αντώνης Κόντος, Γιώργος Ανδρειωμένος.
Νίκος Γκάτσος (1911–1992)
Συλλογικό έργο
Επιμέλεια ύλης: Αγαθή Δημητρούκα
Επιμέλεια σειράς: Δημήτρης Καλοκύρης
Χάρτης αφιερώματα
«Επιτρέψτε μου να σταθώ σε δύο από τα πέντε χαρακτηριστικά της επιτυχίας που προανέφερα: Το πρώτο είναι ότι «άνοιξε με την ποίησή του τον δρόμο για το ποιητικό τραγούδι στην Ελλάδα». Μέχρι τότε, τα τραγούδια που γράφονταν από επώνυμους δημιουργούς, που τα υπέγραφαν δηλαδή συνθέτες και στιχουργοί, ήταν αισθηματικά και μονοδιάστατα. Δεν είχαν ούτε στο ελάχιστο το βάθος των νοημάτων, το εύρος των συμβολισμών ή τον όγκο των εικόνων που χαρακτηρίζουν την ποίηση, αλλά και το ελληνικό δημοτικό τραγούδι των ανώνυμων δημιουργών. Ο Γκάτσος γνώριζε τα ποιητικά ρεύματα του καιρού του και είχε αφομοιώσει το δημοτικό τραγούδι και τους τρόπους του.
[…] Βεβαίως, μιλάμε για το ποιητικό τραγούδι, γι’ αυτό που ο ίδιος ο Γκάτσος δημιούργησε και το έχουμε ως κανόνα οι νεότεροι· για το τραγούδι, που οι στίχοι του μπορούν να αποσπαστούν από τη μουσική και να λειτουργήσουν ως αυτόνομο ποιητικό κείμενο. Με όλα αυτά που προανέφερα, δεν εννοώ ότι ο Γκάτσος δεν έγραψε ποτέ απλούς, μονοδιάστατους στίχους. Το έκανε για τις ανάγκες κάποιας ελληνικής κινηματογραφικής ταινίας ή αναγκασμένος από τη δισκογραφική εταιρεία να συνεργαστεί με συνθέτες και τραγουδιστές διαφορετικού ύφους. Ωστόσο, και οι συγκεκριμένοι στίχοι αντικατοπτρίζουν την ευγένεια της ποιητικής γραφής του Γκάτσου. Με άλλα λόγια, δεν συμμερίζομαι την άποψη εκείνων που διαχωρίζουν την ποίηση από την ποιητική στιχουργία, ούτε και τους ποιητές που κάνουν έκπτωση στην τέχνη τους, όταν αναλαμβάνουν να γράψουν τους στίχους ενός τραγουδιού. Ο Γκάτσος μάς απέδειξε ότι οι στίχοι των τραγουδιών μπορεί να είναι καθαρή ποίηση, αλλά μελοποιήσιμη, και ότι η γραφή της συνεπάγεται περισσότερες δυσκολίες, περιορισμούς και επεξεργασία απ’ ό,τι η συνήθης προσωπική ποίηση.»
[Αγαθή Δημητρούκα, «Η ποίηση στο τραγούδι: Η περίπτωση του Νίκου Γκάτσου»]
Στο αφιέρωμα χαρτογραφούν:
Φώτης Βασιλείου, Χρήστος Γιανναράς, Κώστας Γουλιάμος, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Αγαθή Δημητρούκα, Σωτήρης Κακίσης, Μαρία Καρακάουζι, Σταύρος Καρτσωνάκης, Ιωάννης Κιορίδης, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Ελένα Κουτριάνου, Αλέξανδρος Μόρντουντακ, Κώστας Μπουρναζάκης, Ρόνι Μπου Σάμπα, Γκρέγκορυ Ναζ, Στίβεν Ουτζ, Παναγιώτης Ροϊλός, Δημήτριος Σταμάτης, Βιθέντε Φερνάντεθ Γκονθάλεθ, Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, Ιερομόναχος Χρυσόστομος.
