Χίλια εννιακόσια είκοσι δύο / 2022

Συλλογικό έργο

Χάρτης αφιερώματα

Επιμέλεια ύλης: Θανάσης Αγάθος, Χριστίνα Ντουνιά
Με τη συνδρομή του Γιώργου Β. Μονεμβασίτη
Επιμέλεια σειράς: Δημήτρης Καλοκύρης

Έναν αιώνα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, είναι περισσότερο από αναγκαία μία αναμέτρηση με αυτό το τραγικό κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας μας, που άφησε βαθύ το αποτύπωμά του σε κάθε πεδίο –οικονομικό, πολιτισμικό, κοινωνικό, πολιτικό, ηθικό– της νεοελληνικής ζωής. Το περιοδικό λόγου και τέχνης «Χάρτης» (www.hartismag.gr) καταθέτει ένα καλειδοσκοπικό αφιέρωμα στη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, ένα αφιέρωμα που αποπειράται να ανιχνεύσει τους τρόπους με τους οποίους το ίδιο το γεγονός της Καταστροφής αλλά και οι συνέπειές του γονιμοποίησαν την πεζογραφία, την ποίηση, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη μουσική, τον αθλητισμό, από το 1922 έως τις μέρες μας. Αντικείμενο και στόχος του αφιερώματος δεν είναι απλώς η καταβύθιση στο ιστορικό παρελθόν, αλλά οι εξακτινώσεις του δράματος του 1922 στις τέχνες, στα γράμματα και στον πολιτισμό εν γένει, καθώς και ο ρόλος που διαδραματίζει ακόμα και σήμερα στη συζήτηση για τα θέματα εθνικής ταυτότητας, ετερότητας και κοινωνικής κρίσης.
[Απόσπασμα από την Εισαγωγή]

Στο αφιέρωμα χαρτογραφούν: Τόνια Καφετζάκη, Δώρα Μέντη, Παντοφίλη Βαρβαρήγου, Έρη Σταυροπούλου, Αγγέλα Καστρινάκη, Μαρία Αθανασοπούλου, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Γιώργος Ν. Περαντωνάκης, Δημήτρης Κόκορης, Μαρία Νικολοπούλου, Παναγιώτα Μ. Χατζηγεωργίου, Αντώνης Νικολόπουλος (Soloúp), Κέλη Δασκαλά, Ευριπίδης Γαραντούδης, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Βάλτερ Πούχνερ, Χρυσόθεμις Σταματοπούλου-Βασιλάκου, Μιμή Ντενίση, Κυριακή Πετράκου, Θοδωρής Γκόνης, Θανάσης Αγάθος, Κριστίνα Γκεντγκαουντάιτε, Τρισεύγενη Μπίλια, Αριστομένης Καλυβιώτης, Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, Αντώνης Κόντος, Γιώργος Ανδρειωμένος.

Νίκος Γκάτσος (1911–1992)

Συλλογικό έργο

Επιμέλεια ύλης: Αγαθή Δημητρούκα
Επιμέλεια σειράς: Δημήτρης Καλοκύρης

«Επιτρέψτε μου να σταθώ σε δύο από τα πέντε χαρακτηριστικά της επιτυχίας που προανέφερα: Το πρώτο είναι ότι «άνοιξε με την ποίησή του τον δρόμο για το ποιητικό τραγούδι στην Ελλάδα». Μέχρι τότε, τα τραγούδια που γράφονταν από επώνυμους δημιουργούς, που τα υπέγραφαν δηλαδή συνθέτες και στιχουργοί, ήταν αισθηματικά και μονοδιάστατα. Δεν είχαν ούτε στο ελάχιστο το βάθος των νοημάτων, το εύρος των συμβολισμών ή τον όγκο των εικόνων που χαρακτηρίζουν την ποίηση, αλλά και το ελληνικό δημοτικό τραγούδι των ανώνυμων δημιουργών. Ο Γκάτσος γνώριζε τα ποιητικά ρεύματα του καιρού του και είχε αφομοιώσει το δημοτικό τραγούδι και τους τρόπους του.
[…] Βεβαίως, μιλάμε για το ποιητικό τραγούδι, γι’ αυτό που ο ίδιος ο Γκάτσος δημιούργησε και το έχουμε ως κανόνα οι νεότεροι· για το τραγούδι, που οι στίχοι του μπορούν να αποσπαστούν από τη μουσική και να λειτουργήσουν ως αυτόνομο ποιητικό κείμενο. Με όλα αυτά που προανέφερα, δεν εννοώ ότι ο Γκάτσος δεν έγραψε ποτέ απλούς, μονοδιάστατους στίχους. Το έκανε για τις ανάγκες κάποιας ελληνικής κινηματογραφικής ταινίας ή αναγκασμένος από τη δισκογραφική εταιρεία να συνεργαστεί με συνθέτες και τραγουδιστές διαφορετικού ύφους. Ωστόσο, και οι συγκεκριμένοι στίχοι αντικατοπτρίζουν την ευγένεια της ποιητικής γραφής του Γκάτσου. Με άλλα λόγια, δεν συμμερίζομαι την άποψη εκείνων που διαχωρίζουν την ποίηση από την ποιητική στιχουργία, ούτε και τους ποιητές που κάνουν έκπτωση στην τέχνη τους, όταν αναλαμβάνουν να γράψουν τους στίχους ενός τραγουδιού. Ο Γκάτσος μάς απέδειξε ότι οι στίχοι των τραγουδιών μπορεί να είναι καθαρή ποίηση, αλλά μελοποιήσιμη, και ότι η γραφή της συνεπάγεται περισσότερες δυσκολίες, περιορισμούς και επεξεργασία απ’ ό,τι η συνήθης προσωπική ποίηση.» [Αγαθή Δημητρούκα, «Η ποίηση στο τραγούδι: Η περίπτωση του Νίκου Γκάτσου»]

Στο αφιέρωμα χαρτογραφούν: Φώτης Βασιλείου, Χρήστος Γιανναράς, Κώστας Γουλιάμος, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Αγαθή Δημητρούκα, Σωτήρης Κακίσης, Μαρία Καρακάουζι, Σταύρος Καρτσωνάκης, Ιωάννης Κιορίδης, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Ελένα Κουτριάνου, Αλέξανδρος Μόρντουντακ, Κώστας Μπουρναζάκης, Ρόνι Μπου Σάμπα, Γκρέγκορυ Ναζ, Στίβεν Ουτζ, Παναγιώτης Ροϊλός, Δημήτριος Σταμάτης, Βιθέντε Φερνάντεθ Γκονθάλεθ, Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, Ιερομόναχος Χρυσόστομος.

«Παρά θίν’ αλός»

Διαγωνισμός Διηγήματος και Φωτογραφίας

«Η ομηρική έκφραση παρὰ θῖν’ ἁλός(Ιλιάδα, Α’, 326), σημαίνει στην ακρογιαλιά, στην παραλία (ἅλς=θάλασσα όπως φαίνεται από τη στεριά – θίνα=αμμουδιά, αμμόλοφος σε έρημο, άμμος στον βυθό της θάλασσας και, μεταφορικά, βάθος της καρδιάς).
Η ακρογιαλιά είναι τόπος και γίνεται χρόνος. Εδώ συμβασιλεύουν ο πλάγιος ήχος της μνήμης και ο ευθύς λόγος της σιωπής. «Τα μυστικά της θάλασσας ξεχνιούνται στ’ ακρογιάλια» (Γιώργος Σεφέρης).
Εδώ η θάλασσα ξέρει να κάνει τραγούδι τη μοναξιά και σε εποχές κυμάτων απλώνει ραγισμένα όνειρα για ταξίδια που δεν άρχισαν και χαράζει δυσανάγνωστα επίθετα καημών. Άλλωστε, ο πόνος ξεκινάει πάντα από τα ονόματα.Στην ακρογιαλιά, με συντροφιά τα θαλασσοπούλια, στήνονται πρωινοί χοροί υπό τον ήχο του φλοίσβου στην άκρη των ανέμων και δειλινοί χοροί των ερωτευμένων στη μέση της χαράς τους. Εδώ οι αγάπες παίζουν με τα χρώματα ανάμεσα στα βότσαλα και αφήνουν τα σημάδια τους, που όσο παλιώνουν, τόσο βαθαίνουν.
Εδώ, εντέλει, λύνονται τα αινίγματα της φαντασίας και δένονται οι μύθοι.
Παρά θίν’ αλός πλάθονται ελευθερίες και δοκιμάζονται αλήθειες. Λόγια της αρμύρας, εικόνες της σκουριάς και της αντάρας, μελτέμια που λυγίζουν τις λαχτάρες του Αυγούστου, μορφές σε ανοιχτά κοχύλια από ταξίδια που δεν τέλειωσαν…
Παρά θίν’ αλός ορίζονται ο χρόνος της σκέψης, που μετράει κέρδη και ζημίες, σωστά και λάθη, αγώνες και αγωνίες, και ο τόπος της καρδιάς που διατηρεί την τρυφερή περιέργεια συγκίνησης και ομορφιάς.»
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ

Πρόκειται για μια δράση που δίνει κάθε χρόνο την ευκαιρία σε εκατοντάδες ανθρώπους να εκφραστούν, να γράψουν, να φωτογραφίσουν.Έναρξη Διαγωνισμών Παρασκευή 15 Μαρτίου και λήξη Τετάρτη 15 Μαΐου 2024

Επιτροπή διηγήματος:

• Ευτυχία Γιαννάκη – συγγραφέας
• Τέσυ Μπάιλα - συγγραφέας
• Κωνσταντίνος Μπούρας – ποιητής, κριτικός
• 
  
• Βραβεία διηγήματος
• Το παμψηφεί άριστο διήγημα κερδίζει το βραβείο «Μάνος & Λιλή Ελευθερίου» που συνοδεύεται από το χρηματικό ποσό των χιλίων (1.000) ευρώ, δωρεά της Λιλής Ελευθερίου.
• To δεύτερο διήγημα θα κερδίσει μια δωρεάν συμμετοχή σε όποιο Σεμινάριο Δημιουργικής Γραφής του ΙΑΝΟΥ επιθυμεί (περιόδου Φθινόπωρο 2024).
• Τα 50 καλύτερα διηγήματα θα κυκλοφορήσουν σε μία ειδική συλλεκτική συλλογή διηγημάτων των Εκδόσεων IANOS.
• Τα 10 καλύτερα διηγήματα θα διαβαστούν τη βραδιά ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων.
• 
  
• Επιτροπή φωτογραφίας:

• 1ο βραβείο: Μία Ετήσια Υποτροφία Σπουδών στο ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ, στην Ειδικότητα της Φωτογραφίας (αξίας 1800 ευρώ) .
• 2o Βραβείο: Ένα ετήσιο σεμινάριο φωτογραφίας από την iFocus (αξίας 600 ευρώ).
• 3ο βραβείο: Μια δωροεπιταγή αξίας 300 ευρώ (για φωτογραφικό εξοπλισμό) από το κατάστημα φωτογραφικών ειδών Ι. & Β. ΓΕΡΑΜΑΣ ΟΕ [Εμ. Μπενάκη 34, Αθήνα].
• 4ο, 5ο, 6o & 7o Βραβείο: Μια ειδική εκτύπωση σε κάδρο 30 Χ 45 με ματ τζάμι από την iFocus Foto Gallery.
• 8ο, 9o & 10ο Βραβείο: Φωτογραφικό λεύκωμα από τις Εκδόσεις ΤΟΠΙΟ.

Δύο

[Συλλογικό]

29 + 1 βραβευμένες φωτογραφίες.

Διαγωνισμός φωτογραφίας του Ιανού

Κριτική επιτροπή: Δημήτρης Ταλιάνης, Μάριος Σπηλιόπουλος, Δώρα Λαβαζού
Επιμέλεια κειμένων: Σοφία Τριανταφύλλου

Μέσα από τον Διαγωνισμό Φωτογραφίας της Αλυσίδας Πολιτισμού IANOS, ο οποίος διεξάγεται για έκτη συνεχή χρονιά, δόθηκε η ευκαιρία σε όλους τους ενδιαφερόμενους να μοιραστούν, μέσω της εικόνας τους, στιγμές που αφορούν αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο αριθμό δύο, τον πρώτο των πρώτων αριθμών. Τα μέλη της κριτικής επιτροπής, Δημήτρης Ταλιάνης, Μάριος Σπηλιόπουλος και Δώρα Λαβαζού, ξεχώρισαν τις καλύτερες φωτογραφίες και τις παραδίδουν στο αναγνωστικό κοινό για να ανακαλύψει, μέσα από τα μάτια τους, τη δύναμη του δύο.

Εισαγωγικό σημείωμα του ποιητή Διονύση Καρατζά: Το δύο είναι ο μόνος αριθμός που τελειώνει σε όμικρον, σε κύκλο. Ίσως γιατί κρύβει μέσα του τη δύναμη της δημιουργίας. Ίσως γιατί περιέχει έρωτες, αγάπες και φιλίες. Ίσως γιατί περιλαμβάνει συναντήσεις και συνεργασίες, συμφωνίες και διαφωνίες, συνθέσεις και αντιθέσεις. Ίσως γιατί εξασφαλίζει ισορροπία και αρμονία μέσω της συνομιλίας και του διαλόγου. Ίσως γιατί αποφορτίζει εντάσεις, ανακουφίζει και παρηγορεί με την ανταλλαγή ιδεών και απόψεων. Σίγουρα το ένα συν ένα διευκολύνει τα όνειρα και ορίζει ελευθερίες. Το δύο κάποτε χωράει και βλέμματα, χειρονομίες, διλήμματα και σιωπές, δηλαδή διαθέσεις, συμβολισμούς και συγκινήσεις. Από αριθμός που μετράει, το δύο γίνεται σχήμα που ερμηνεύει και συνθήκη λύσης και αλήθειας. Δεν είναι τυχαίο ότι στο δύο ως έννοια και ουσία, στήριξαν φιλοσοφικές και θρησκευτικές θεωρίες τις θεμελιακές τους αντιθέσεις, με τις οποίες προσπαθούν να ερμηνεύσουν τη ζωή και τον κόσμο. Επίσης, στον αριθμό δύο βασίζεται το δυαδικό σύστημα γραφής αριθμών, και αποτελεί θεμελιώδη αρχή και βρίσκει εφαρμογή στην ψηφιακή τεχνολογία. Στην αριθμητική της ζωής, το δύο λειτουργεί ως δυναμικός πολλαπλασιαστής εκλεκτικών επιλογών και σχέσεων, μέσα από τις οποίες ο άνθρωπος διαμορφώνεται σε υπεύθυνο και δημιουργικό πολίτη. Δύει, άραγε, ποτέ το δύο;

Δύο

[Συλλογικό]

40 + 6 βραβευμένα διηγήματα.

Διαγωνισμός διηγήματος του Ιανού

Κριτική επιτροπή: Ευτυχία Γιαννάκη, Τέσυ Μπάιλα, Κωνσταντίνος Μπούρας
Επιμέλεια κειμένων: Σοφία Τριανταφύλλου

Μέσα από τον Διαγωνισμό Διηγήματος της Αλυσίδας Πολιτισμού IANOS, ο οποίος διεξάγεται για έκτη συνεχή χρονιά, δόθηκε η ευκαιρία σε σύγχρονους λογοτέχνες να μοιραστούν, μέσω της γραφής, ιστορίες που αφορούν αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο αριθμό δύο, τον πρώτο των πρώτων αριθμών. Τα μέλη της κριτικής επιτροπής, Ευτυχία Γιαννάκη, Τέσυ Μπάιλα και Κωνσταντίνος Μπούρας, ξεχώρισαν τα καλύτερα διηγήματα και τα παραδίδουν στο αναγνωστικό κοινό για να ανακαλύψει τη μυσταγωγική δύναμη του δύο, το οποίο είναι εκ φύσεως γενναιόδωρο, καθώς εμπεριέχει εν τω σπέρματι την έννοια του μοιράσματος.

Λίγα λόγια από τον Πρόλογο: Ο φετινός λογοτεχνικός διαγωνισμός τού Ιανού, με θέμα τον συμβολικό αριθμό «Δύο», προσέλκυσε οκτακόσιες συμμετοχές, νέους, αλλά και δοκιμασμένους δημιουργούς, από όλα τα κοινωνικά και μορφωτικά στρώματα. Στα διηγήματα που έφτασαν στην κριτική επιτροπή κυριάρχησε η θεματολογία για ζευγάρια, για συνταιριάσματα, για το ιδανικό ή το χαμένο ταίρι, για τη μοναξιά τού αριθμού ένα. Ακολούθησαν διηγήματα που εμπνέονταν από τις επιστήμες της Βιολογίας, της Φυσικής, των Μαθηματικών, της Αστρονομίας, της Αστροφυσικής, της Φυσικής των υποατομικών σωματιδίων και λοιπά. Η μυστικιστική Αριθμοσοφία και η μη εκλαϊκευμένη Αριθμολογία μάλλον απουσίαζαν. Και μπορεί να μοιάζουν κοινότοπα τα διηγήματα που αναφέρονται σε θέματα όπως: «Βρίσκω το ταίρι μου, το κρατώ για πάντα και ζούμε ευτυχισμένοι αιώνια», οφείλουμε να παραδεχτούμε όμως ότι η θεματολογία αυτή λειτουργεί ακόμη στερεοτυπικά στα ελληνικά δρώμενα. Σημαντικό θέμα που επίσης απαντήθηκε σε πολλά από τα διηγήματα που λάβαμε ήταν η μοναξιά. Για τη συντριπτική πλειονότητα των διαγωνιζομένων η μοναξιά αντιμετωπίστηκε ως κατάρα υπερισχύοντας της μοναξιάς ως ευλογίας.

Περί σχέσεων

Επιμέλεια ημερολογίου: Νατάσα Κάντζα

Ανθολόγιο - Ημερολόγιο 2024

Για ακόμη μία χρονιά το Ανθολόγιο - Ημερολόγιο του Ιανού «φιλοξενεί» αποσπάσματα έργων δεκάδων συγγραφέων, Ελλήνων, αλλά και ξένων. Φέτος, καταπιάνεται με ένα διαχρονικό και επίκαιρο θέμα, τις σχέσεις: γονιών και παιδιών, αδελφιών, φίλων, συντρόφων, συζύγων, ανθρώπων και ζώων κ.ά.
Μέσα από τα κείμενα θεωρητικών της επιστήμης της Ψυχολογίας αλλά και λογοτεχνών «βλέπουμε» όλα τα είδη σχέσεων αλλά και πρακτικές συμβουλές σχετικά με αυτές. Άλλωστε, είναι ένα ζήτημα που απασχολεί και ενδιαφέρει, καθώς διατρέχει όλη τη ζωή του ανθρώπου, από τη γέννησή του ως τον θάνατο, και βρίσκεται σε μια συνεχή διαδικασία εξέλιξης.

Το έργο στο εξώφυλλο είναι του Γιώργου Σταθόπουλου.