ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ
ΠΟΛ ΓΚΟΓΚΕΝ
ΠΡΟΣ ΤΟΝ
ΝΤΑΝΙΕΛ ΝΤΕ ΜΟΝΦΡΕΝΤ

[Ταϊτή], Νοέμβριος (18)95

Αγαπητέ μου Ντανιέλ,

Όταν έλαβα το ευγενικό σας γράμμα δεν είχα ακουμπήσει πινέλο, εκτός από ένα βιτρό που έφιαξα στο ατελιέ μου. Χρειάστηκε να μείνω στο Παπέετε σε ένα καταυλισμό, προκειμένου να πάρω μια απόφαση· και τελικά αυτή ήταν να χτίσω μια μεγάλη ταϊτινή καλύβα στην εξοχή. Ενδεικτικά, βρίσκεται σε μια υπέροχη σκιά, στην άκρη του δρόμου με εκπληκτική θέα στα βουνά πίσω μου. Φανταστείτε ένα μεγάλο κλουβί για σπουργίτια, με γρίλιες από μπαμπού και στέγη από ψάθα καρύδας, που το χωρίζουν σε δύο μέρη οι κουρτίνες του παλιού μου ατελιέ. Το ένα από τα δύο μέρη αποτελεί το υπνοδωμάτιο, με πολύ λίγο φως ώστε να διατηρείται δροσερό. Το άλλο μέρος έχει ένα μεγάλο παράθυρο στην κορυφή για να γίνει ατελιέ. Στο πάτωμα υπάρχουν χαλάκια και το παλιό μου περσικό χαλί. Όλο είναι διακοσμημένο με υφάσματα, μικροαντικείμενα και σχέδια.
Όπως βλέπετε, προς το παρόν, δεν είμαι και για λύπηση.
Κάθε βράδυ, αγριεμένα κοριτσάκια εισβάλλουν στο κρεβάτι μου ― χθες είχα τρία από αυτά για να λειτουργήσω. Θα σταματήσω αυτή τη άσωτη ζωή και θα πάρω μια σοβαρή γυναίκα στο σπίτι και θα δουλέψω σκληρά, καθώς νιώθω πως έχω έμπνευση και νομίζω ότι θα κάνω καλύτερες δουλειές από ό,τι παλιότερα.
Η προηγούμενη γυναίκα μου (η Teha'amana) παντρεύτηκε όσο έλειπα και υποχρεώθηκα να κερατώσω τον άντρα της, αλλά δεν μπορεί να ζήσει μαζί μου, παρόλο που το έσκασε απ’ το σπίτι της για 8 ημέρες.

Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος ― η άλλη όψη είναι λιγότερο καθησυχαστική. Όπως πάντα, όποτε έχω γεμάτη την τσέπη και ελπίδες, ξοδεύω χωρίς να λογαριάζω, βασιζόμενος στο μέλλον και στο ταλέντο μου, και έτσι φτάνω γρήγορα στο τέλος της διαδρομής. Όταν θα έχει πληρωθεί το σπίτι μου, θα μου έχουν μείνει 900 φράγκα και δεν έχω κανένα νέο από τη Γαλλία, πράγμα που με τρομάζει λίγο. Όταν έφυγα, ο Levy έπρεπε να μου στείλει 2.600 φράγκα που μου χρωστούσε το Café des Variétés.* Μαζί με άλλα χρωστούμενα, έχω λαμβάνειν συνολικά 4.300 φράγκα ― ούτε γράμμα δεν έχω λάβει.
Είστε, όπως πάντα, ο πρώτος που με σκέφτεται και σας είμαι ευγνώμων. Μόλις λάβετε το γράμμα μου, δείτε τον Lévy στην Rue St Lazare 57 και πείτε του ότι ανησυχώ πολύ για τα χρήματά μου και τους πίνακές μου που είναι σε αυτόν. Αν είστε στο Λονδίνο, γράψτε στον Mollard.
Ο κόσμος θα μου πει: «Γιατί φεύγετε τόσο μακριά;» Αλλά ακόμα κι αν πάω κάπου κοντά, στη Βρετάνη για παράδειγμα, είναι το ίδιο πράγμα.
Είστε λοιπόν διακοσμητής και μάλιστα στο Λονδίνο. Χαίρομαι πολύ για εσάς αν κάποιο ταξίδι μπορεί να είναι δημιουργικό, ή τουλάχιστον ενδιαφέρον ― βλέπω από το γράμμα σας ότι ήσασταν στη νότια Γαλλία και ότι φροντίσατε για το διαζύγιο. Δεν μου λέτε όμως πώς τελείωσε. Πόσα προβλήματα μας δημιουργεί ο γάμος, αυτός ο ηλίθιος θεσμός. Και βλέπω ότι ο Mailhol περνάει τα ίδια: του εύχομαι καλή τύχη. Αλλά φοβάμαι γι' αυτόν και θα ήταν κρίμα, γιατί είναι καλή ψυχή και καλλιτέχνης.
Είδατε τι έκανα εγώ με τον έγγαμο βίο: το έσκασα χωρίς προειδοποίηση. Ας τα βγάλει πέρα η οικογένειά μου αφού ήμουνα μόνο εγώ για να την βοηθάω!!! Σκοπεύω να τελειώσω τη ζωή μου εδώ, στην απόλυτα ήσυχη καλύβα μου ― Α ναι, είμαι ένας μεγάλος εγκληματίας. Αλλά ποιος νοιάζεται; Το ίδιο και ο Μιχαήλ Άγγελος, και εγώ δεν είμαι ο Μιχαήλ Άγγελος.
Την καλημέρα μου στους φίλους και στην Ανέτ.
Όλος πολύ δικός σας.

Πολ Γκογκέν

___________
* Το Café des Variétés ήταν ένα πολύ γνωστό καφέ, εστιατόριο και χώρος εκδηλώσεων στην Μονμάρτρη, όπου σύχναζαν πολλοί καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι και διανοούμενοι.

Ο Paul Gauguin (1848-1903) όταν έστειλε την επιστολή αυτή είχε εγκατασταθεί πλέον οριστικά στην Ταϊτή, όπου όπου είχε πάει για πρώτη φορά το 1891, για να ξεφύγει από «ό,τι είναι ψεύτικο και συματικό».
Ενώ είχε γεννηθεί στο Παρίσι, η οικογένειά του, σε ηλικία 18 μηνών, πήγε στο Περού, τόπο καταγωγής της μητέρας του, όπου έζησε μέχρι την ηλικία των επτά ετών, όταν η οικογένεια επέστρεψε στη Γαλλία. Εργάστηκε με επιτυχία σαν χρηματιστής από την ηλικία των 23 ετών και ασχολήθηκε, με λιγότερη επιτυχία, με το εμπόριο. Ήταν παντρεμένος με την Mette-Sophie Gad με την οποία είχε αποκτήσει πέντε παιδιά. Μετά από κάποιες αποτυχημένες εμπορικές προσπάθειες στη Δανία, τόπο καταγωγής της γυναίκας του, εγκατέλειψε την οικογένειά του το 1885 και γύρισε στο Παρίσι, ασχολούμενος πλέον αποκλειστικά με την ζωγραφική. Πέθανε στην Ταϊτή.

__________


Ο Ντανιέλ ντε Μονφρέντ (George-Daniel de Monfreid, 1856-1929), ζωγράφος και συλλέκτης έργων τέχνης, ήταν φίλος του Γκογκέν από το 1890, αποτελούσε τον μόνο σύνδεσμό του με την Γαλλία κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Ταϊτή και ήταν ο εκτελεστής της διαθήκης του μετά τον θάνατό του. Συνέβαλλε πολύ στην μεταθανάτια αναγνώριση του έργου του Γκογκέν.