Χάρτης 69 - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2024
https://www.hartismag.gr/hartis-69/metafrash/poiimata
Η Anne Carson (γεν. 1950) είναι Καναδή ποιήτρια, μεταφράστρια και δοκιμιογράφος. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, ενώ προχώρησε σε περαιτέρω ειδίκευση πάνω στην αρχαιοελληνική γραμματεία στο Πανεπιστήμιο St. Andrews της Σκωτίας. Έχει διδάξει σε πλήθος πανεπιστημίων στον Καναδά και στις ΗΠΑ (Princeton, McGill, Berkeley, Michigan, New York University) και έχει λάβει τα βραβεία: Lannan Literary Award, Griffin Poetry Prize, T. S. Eliot Prize, και PEN Award στην κατηγορία Μεταφρασμένης Ποίησης.
Το σύνολο του έργου της θεωρείται υβριδικό, καθώς η ίδια επιλέγει διαρκώς να ελίσσεται ανάμεσα στα διάφορα κειμενικά είδη, συνδυάζοντας την ποίηση με τη θεατρική πρόζα, το δοκίμιο και τη λογοτεχνική κριτική. Αποτελεί ιδιαιτέρως αναγνωρισμένη και αγαπητή προσωπικότητα στον χώρο των γραμμάτων για τα βιβλία της ―ενδεικτικά: Eros the Bittersweet (1986), Autobiography of Red (1998), The Beauty of the Husband (2001), Nox (2010), Red Doc> (2013), Float (2016), H of H Playbook (2021)― καθώς και για τις μεταφράσεις αρχαιοελληνικής ποίησης στα αγγλικά, δίνοντας έμφαση στο έργο των Σοφοκλή, Σαπφώ, Αισχύλο. Τελευταία της συγγραφική δουλειά αποτελεί το Wrong Norma (2024), όπου σύμφωνα με την ίδια επηρεάστηκε από τον αρχαίο Έλληνα ποιητή Ιππώνακτα, εισηγητή της παρωδίας.
Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί τα έργα της:
Λίγα λόγια, μτφ. Χάρης Βλαβιανός, εκδ. Πατάκη 2013
Έρως ο γλυκόπικρος, μτφ. Ανδρονίκη Μελετλίδου, εκδ. Δώμα 2019
Η ομορφιά του συζύγου, μτφ. Ευτυχία Παναγιώτου, Δημήτρης Αθηνάκης, εκδ. Πατάκη 2023
(βλ. και Χάρτη#11)
Αποστολική πόλη
Μετά το θάνατό σου.
Κάθε μέρα ο άνεμος λύσσαγε.
Κάθε μέρα.
Μας εναντιωνόταν σαν τοίχος.
Ακολουθήσαμε.
Φωνάζοντας πλαγίως ο ένας στον άλλο.
Κατά μήκος του δρόμου.
Ανώφελο.
Η απόσταση ανάμεσά μας.
Αγρίεψε.
Άδειοι χώροι.
Κι όμως συμπαγείς.
Και μαύροι και πένθιμοι.
Κενά ανάμεσα στα δόντια.
Γριάς γυναίκας.
Την ήξερες χρόνια τώρα.
Όταν ήταν.
Όμορφη τα νεύρα ξεχύνονταν τριγύρω της σαν πύρινο παλάτι.
[ The life of towns, 1995 ]
Ιδέες
Τελικά ο Γηρυόνης έμαθε να γράφει.
_________
Η φίλη της μητέρας του, Μαρία, του χάρισε ένα όμορφο σημειωματάριο από την Ιαπωνία
με φωσφοριζέ εξώφυλλο.
Στο εξώφυλλο ο Γηρυόνης έγραψε Αυτοβιογραφία.
Στο εσωτερικό κατέγραψε τα γεγονότα.
Όλα όσα γνωρίζουμε για τον Γηρυόνη.
Ο Γηρυόνης ήταν ένα πορφυρό τέρας. Ο Γηρυόνης ζούσε
σε ένα νησί του Ατλαντικού, το Πορφυρονήσι. Η μητέρα του Γηρυόνη
ήταν ποτάμι που έβγαινε στη θάλασσα, το Χαρούμενο Πορφυρό Ποτάμι.
Ο πατέρας του Γηρυόνη ήταν χρυσός. Κάποιοι λένε ο Γηρυόνης έχει
έξι χέρια έξι πόδια κάποιοι λένε φτερά. Ο Γηρυόνης ήταν πορφυρός
όπως και το παράξενο πορφυρό κοπάδι του. Μια μέρα εμφανίστηκε
ο Ηρακλής σκότωσε τον Γηρυόνη και άρπαξε το κοπάδι.
Ακολούθησε τα Γεγονότα βασιζόμενος σε Ερωτήσεις και Απαντήσεις.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Γιατί ο Ηρακλής σκότωσε τον Γηρυόνη;
1. Απλή βία.
2. Έπρεπε, μιας και ήταν ένας από τους Άθλους του (ο 10ος).
3. Πίστευε ότι ο Γηρυόνης ήταν ο Θάνατος διαφορετικά θα ζούσε αιώνια.
ΤΕΛΙΚΑ
Ο Γηρυόνης είχε έναν μικρό πορφυρό σκύλο ο Ηρακλής σκότωσε κι αυτόν.
Από πού του έρχονται όλες αυτές οι ιδέες, ρώτησε ο δάσκαλος. Ήταν ημέρα ενημέρωσης γονέων.
Οι δυο τους κάθονταν δίπλα δίπλα στα μικροσκοπικά θρανία.
Ο Γηρυόνης είδε τη μητέρα του να βγάζει από τη γλώσσα ένα θραύσμα καπνού πριν πει
Γράφει ποτέ τίποτα με χαρούμενο τέλος;
Ο Γηρυόνης σιωπούσε.
Μετά άπλωσε τα χέρια του και πήρε την έκθεση από τον δάσκαλο.
Προχωρώντας στο πίσω μέρος της αίθουσας κάθισε στο θρανίο του και πήρε το μολύβι.
Νέο κλείσιμο.
Σε όλον τον κόσμο το όμορφο πορφυρό αεράκι φυσάει από χέρι σε χέρι.
[ Autobiography of red: A novel in verse, 1998 ]
Συνταγή
Αυτός εκείνης ο ίδιος αυτή
εκείνου η ίδια εμένα δικό μου
ο εαυτός μου εδώ
είμαστε όλοι στην κουζίνα.
Πρώτα
ζεσταίνεις τον φούρνο
να ζεματάει.
Χρησιμοποιείς και τα τρία
συστατικά.
Που σημαίνει
χρησιμοποιείς το ένα συστατικό
για να ζεστάνεις τη σούπα,
χρησιμοποιείς το άλλο συστατικό
για να ψήσεις τα καρύδια: σ’ εκείνον
αρέσει η σούπα, σ’ εκείνη αρέσουν
τα καρύδια. Θα φάνε
σούπα με καρύδια.
Όμως κοίτα
ένα συστατικό
ξέμεινε
όσο εκείνοι
δειπνούσαν,
ο ένας ίσως το χρησιμοποιήσει
προκειμένου να αφαιρέσει
την αντωνυμία
από τα χείλη
του άλλου.
[ Float, 2016 ]
Μονογαμική
Μονογαμική.
Με ενδιαφέρει η μονογαμία.
Παντρεύτηκα τον περασμένο Μάιο
και πήγαμε ταξίδι του μέλιτος στο Στίκισολμερ.
Φέτος επέστρεψα στο Στίκισολμερ
για να ζήσω τρεις μήνες με τον άντρα μου
σ’ ένα μικρό δωμάτιο.
Αυτή η ακραία μονογαμία
αποδείχτηκε υπερβολικά ασήκωτη για μας.
Από το να δολοφονήσουμε ο ένας τον άλλο
νοικιάσαμε ένα δεύτερο μέρος
(το σπίτι της Γκρέτα)
κοντά στην πισίνα.
Τώρα είμαστε δυο ευτυχισμένοι διγαμικοί.
[ Float, 2016 ]
Δωμάτιο στο Μπρούκλιν
Αυτή
η αργή
μέρα
κινείται
Κατά μήκος του δωματίου
ακούω
τους
άξονές του
να γυρνούν
Μια κλιμακωτή λάμψη
στο ταβάνι
Μου προσφέρει
ένα
ζωηρό
γαλαζοκίτρινο
αίσθημα
Όσο οι ώρες
φυσούν
τον πλατύ
δρόμο
Στο απόγευμά μου.
Ο χρόνος περνάει ο χρόνος
δεν περνάει.
Ο χρόνος τα κάνει όλα
εκτός από να περνάει. Ο χρόνος
συνήθως περνάει. Ο χρόνος
περνάει και κοιτάει. Ο χρόνος
δεν έχει βλέμμα. Ο χρόνος
ως πείσμα.
Ο χρόνος
ως πείνα. Ο χρόνος
με φυσικότητα. Ο χρόνος
όταν
είσαι έξι η μέρα
βουνό.
Χρόνος
βουνό. Ο χρόνος
δε θυμάμαι. Ο χρόνος
για έναν
σκύλο σ’ ένα δρομάκι
που πιάστηκε
στην ακτίνα
απ’ τον φακό σου. Χρόνος
όχι
βίντεο. Ο χρόνος σαν
χαρτί διπλωμένο για να μοιάζει
με
βουνό. Χρόνος
απλωμένος κάτω απ’ τα
μάτια
ανθρακωρύχων όσο
εκείνοι
απαγγέλλουν μέσα
στο
ορυχείο. Ο χρόνος αν είσαι
χρεωκοπημένος. Ο χρόνος αν είσαι
ο Προμηθέας.
Ο χρόνος αν
είσαι όλα τα μικρά
αγγεία του μίσχου φυτό
που θηλάζει
πρασινωπό μαύρο
μουλιάζει μέσα
στις
νέες
μουτζουρωμένες
ηπείρους.
Χρόνο παίρνει για
την
υπάλληλο του ταχυδρομείου να
βάλει
κραγιόν στην αποθήκη
του
ταχυδρομείου
πριν
ο προϊστάμενος
επιστρέψει.
Χρόνο παίρνει σε μια
αγελάδα
ν’ αναποδογυρίσει. Ο χρόνος στη
φυλακή.
Ο χρόνος ως πανωφόρια
στη
ντουλάπα. Ο χρόνος για ένα
κοπάδι γαλοπούλες που γλιστρούν
και ξαφνιάζονται στον πάγο.
Όλος ο
χρόνος που έχει
μουλιάσει
μέσα σε αυτούς εδώ τους τοίχους.
Ο χρόνος ανάμεσα στα
μικρά
κλικ. Ο χρόνος
συγκρινόμενος
με την άγρια
φανταστική
ηρεμία των άστρων.
Ο χρόνος για τον άνθρωπο
στη στάση του λεωφορείου που στέκεται
στο
ένα πόδι για να δέσει το
κορδόνι του.
Ο χρόνος παίρνει τη Νύχτα
απ’ το
χέρι
κι
αναχωρεί.
Ω μα,
ο χρόνος περνάει.
Ο χρόνος μ’ εκμεταλλεύτηκε ναι
το
έκανε.
Ψιλοκουβέντα για τα μείζονα και τα ελάσσονα
Μείζονα ζητήματα είναι ο αέρας, το κακό, ένα καλό αγωνιστικό άλογο,
οι προθέσεις, ο ανεξάντλητος έρωτας, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι
διαλέγουν τον βασιλιά τους. Στα ελάσσονα ζητήματα συμπεριλαμβάνονται η βρώμα,
τα ονόματα των σχολών φιλοσοφίας, η διάθεση και το
να μην έχεις διάθεση, η σωστή ώρα. Υπάρχουν
περισσότερα μείζονα από ελάσσονα ζητήματα
γενικά, εντούτοις υπάρχουν περισσότερα ελάσσονα ζητήματα
από όσα έχω γράψει εδώ, όμως είναι
αποκαρδιωτικό να τα καταγράψω. Όταν
σε σκέφτομαι να τα διαβάζεις δεν
θέλω να πιαστείς αιχμάλωτος,
χωρισμένος με ένα συρμάτινο πλέγμα γεμάτο γυαλί
από την ίδια σου τη ζωή, σαν καμιά Ηλέκτρα.