Στις 5 Οκτωβρίου 2023 πραγματοποιήθηκε στον Ελληνογερμανικό Σύλλογο «Φιλαδέλφεια»* εκδήλωση, η οποία συνέδεσε με τρόπο ιδανικό τον γερμανικό και τον ελληνικό πολιτισμό. Συνδετικός κρίκος των δύο πολιτισμών ήταν ο ποιητής, μεταφραστής και διαφωτιστής Γουλιέλμος Μύλλερ (1794-1827), γνωστός στην εποχή του και ως «Μύλλερ των Ελλήνων» («Griechenmüller»). Σε μεγάλο βαθμό λησμονημένος στη Γερμανία, αυτός, όπως και ο Λόρδος Βύρων, παραμένει στην ελληνική μνήμη ως ένας από τους σημαντικούς Ευρωπαίους φιλέλληνες. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο της επετείου από τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, μεταφράστηκαν πολλά ποιήματά του από τον κύκλο Τραγούδια των Ελλήνων (Griechenlieder). Αλλά και στη Γερμανία πέρασε ―ανώνυμα― μέσα από τα τραγούδια του Σούμπερτ, τόσο τα πασίγνωστα „Am Brunnen vor dem Tore”** όσο και τα λιγότερο γνωστά. Υπήρξαν δύο κύκλοι ποιημάτων του Μύλλερ που μελοποιήθηκαν μοναδικά από τον Φραντς Σούμπερτ, και συγκεκριμένα Το χειμωνιάτικο ταξίδι και Η ωραία Μυλωνού. Στην εκδήλωση όλα αυτά τα στοιχεία ενώθηκαν και ενθουσίασαν τους επισκέπτες.
Η λαμπρή διάλεξη του καθηγητή Αντρέας Κέλλετατ (Andreas Kelletat), με την οποία συνυφάνθηκαν τέσσερα τραγούδια των Σούμπερτ/Μύλλερ, μας οδήγησε στη ζωή και το έργο του Μύλλερ. Γεννημένος στο Ντέσσαου το 1794, γιος ράφτη, σπούδασε κλασική φιλολογία, γερμανικά και αγγλικά στο Βερολίνο, πήρε μέρος στους απελευθερωτικούς πολέμους κατά του Ναπολέοντα το 1813-1814, έγραψε ποίηση και μετέφρασε από τα μεσαιωνικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά. Στη Βιέννη, όπου διέμεινε το 1817, ήρθε σε επαφή με Έλληνες εξόριστους και έμαθε τη νεοελληνική γλώσσα, ενώ λίγο αργότερα έζησε για δύο χρόνια στη Ρώμη. Στη συνέχεια έγινε καθηγητής αρχαίων ελληνικών και λατινικών σε γυμνάσιο στο Ντέσσαου. Όταν ξέσπασε η ελληνική Επανάσταση το 1821, είχε μόλις παντρευτεί και λυπόταν που δεν μπορούσε να πάρει τα όπλα. Όμως, αγωνίστηκε σθεναρά υπέρ των αγωνιζόμενων Ελλήνων με άλλους τρόπους και δημοσίευσε διαδοχικά τα φλογερά Τραγούδια των Ελλήνων (Griechenlieder). Παράλληλα, μετέφρασε τα Νέα ελληνικά δημοτικά τραγούδια (Neugriechische Volkslieder), τα οποία εκδόθηκαν στα γερμανικά το 1825, ένας θησαυρός που δεν έχει ακόμη αποτιμηθεί. Το 1827, σε ηλικία μόλις 33 ετών, πέθανε από καρδιακή προσβολή στο Ντέσσαου αφήνοντας πίσω του ένα μεγάλο έργο.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, ακούστηκαν όχι μόνο επιλεγμένα τραγούδια του Σούμπερτ από τον Ντίτριχ Φίσερ-Ντίσκαου (Dietrich Fischer-Dieskau), αλλά και ποιήματα μεταφρασμένα στα ελληνικά από τα Τραγούδια των Ελλήνων, τα οποία διαβάστηκαν από τον κ. Συμεών Σταμπουλού, μεταφραστή και υπεύθυνο του μεταφραστικού προγράμματος Γουλιέλμος Μύλλερ, και τον κ. Ξάνθο Μαϊντά, πρόεδρο του «Ιδρύματος Νεοελληνικής Ποίησης και Λογοτεχνίας Τάκης Σινόπουλος». Το ίδρυμα αυτό πρόκειται να εκδώσει επίσης τη συλλογική μετάφραση από το συνολικό έργο του Μύλλερ, στην οποία συμμετείχαν η καθηγήτρια κ. Αναστασία Αντωνοπούλου και μεταπτυχιακές-διδακτορικές φοιτήτριες του Τμήματος Γερμανικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι οποίες παρευρέθηκαν στην εκδήλωση οι οποίες παρευρέθηκαν στην εκδήλωση.  Ορισμένα από τα Τραγούδια των Ελλήνων έχουν ήδη εκδοθεί το 2021 σε μια πολύτιμη ανθολογία με τίτλο Ο Αγώνας του 1821 για την Ελευθερία στην Ελληνική και Ξένη Ποίηση [έκδοση του «Ιδρύματος Τάκης Σινόπουλος»], η οποία προσφέρθηκε στον Σύλλογό μας και βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του Συλλόγου.

Αρχικός τίτλος του κειμένου: Heidenreich, Elisabeth: Vortragsabend „Wilhelm Müller – der deutsche Lord Byron“. Rundschau, 2023, 9, 8-9.

_____________
* Ο Ελληνογερμανικός Σύλλογος «Φιλαδέλφεια» ιδρύθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1837 από μια ομάδα Βαυαρών αξιωματικών, δημοσίων υπαλλήλων, επιχειρηματιών και τεχνιτών, που είχαν έρθει με τον νεαρό βασιλιά Όθωνα στην Ελλάδα. Το αρχικό όνομα του συλλόγου ήταν «Γερμανική Εταιρεία Φιλαδέλφεια στην Αθήνα» (Deutsche Gesellschaft Philadelphia in Athen). Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι έφεραν βαθιές τομές στην ιστορία της κοινωνίας του συλλόγου. Σήμερα, ο Σύλλογος «Φιλαδέλφεια» είναι το παλαιότερο εγγεγραμμένο σωματείο στην Ελλάδα, αφού άλλωστε για σχεδόν διακόσια χρόνια, είναι ο χώρος στην Αθήνα, όπου καλλιεργούνται γερμανοελληνικές πολιτιστικές ανταλλαγές και όπου τα μέλη και οι φίλοι/ες μπορούν να συναντιούνται και να ανταλλάσσουν ιδέες σε ένα γερμανόφωνο περιβάλλον. Περαιτέρω πληροφορίες για την ιστορία του συλλόγου, για τη δράση του και τις εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στην ιστοσελίδα του: https://philadelphia1837.gr/istoria-tou-syllogou/ (Σ.τ.Μ)
**Πρόκειται για τον πρώτο στίχο του ποιήματος «Η φλαμουριά» («Der Lindenbaum») που περιλαμβάνεται στο Χειμωνιάτικο ταξίδι (Σ.τ.Μ.)