Χάρτης 61 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024
https://www.hartismag.gr/hartis-61/biblia/skhedia-toi-khaois
Η εμφάνιση ενός Γάλλου ζωγράφου, του λεγόμενου Μεσιέ, αναστατώνει τη ζωή των κατοίκων του Αιγίου – και ακόμα μεγαλύτερη αναστάτωση προκαλείται από τη δολοφονία του. Ένοχη φαίνεται να είναι αρχικά μία γυναίκα, η Αναστασία, όμως το έγκλημα τελικά ομολογεί ο έφηβος γιος της, ο Νέστορας. Όλη αυτήν την ιστορία –και τις συνέπειές της– ο αναγνώστης τη μαθαίνει από έναν φίλο του Νέστορα, τον Χρήστο, ο οποίος θα επηρεαστεί από αυτά τα γεγονότα, χωρίς καν να τον αφορούν άμεσα.
Έχει ενδιαφέρον ότι αν ξεκινήσει κανείς να διαβάζει τα Σχέδια του χάους (χωρίς μάλιστα να ξέρει πολλά για την υπόθεση) θα βρεθεί μπροστά σε μια αναγνωστική έκπληξη: δεν θα έχει ιδέα πώς θα εξελιχτεί η ιστορία και πού θα καταλήξει. Το έγκλημα εξιχνιάζεται γρήγορα και ο ένοχος φανερώνεται στην αρχή σχετικά του βιβλίου. Οπότε, τι άλλο έχει να μας πει ο συγγραφέας σε ένα μυθιστόρημα τριακοσίων σελίδων;
Αυτός είναι και ο λόγος που δύσκολα μπορούμε να βάλουμε στα Σχέδια του χάους μια διευκρινιστική ταμπέλα: ούτε αστυνομικό είναι, ούτε ακριβώς νουάρ, ούτε αμιγώς crime βιβλίο. Ο φόνος του Μεσιέ είναι η αφετηρία του, αλλά η ιστορία φτάνει πολύ πιο μακριά.
Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον αποκτά το βιβλίο χάρη σε ένα ευρηματικό τέχνασμα του συγγραφέα: πρωταγωνιστής φαίνεται να είναι ο Νέστορας, όμως αφηγητής είναι ο Χρήστος, κάποιος που δεν συνδέεται με τα γεγονότα παρά με έμμεσο τρόπο, που αγνοεί πολλές πληροφορίες σχετικά με την υπόθεση, που μαθαίνει την αλήθεια κομμάτι κομμάτι – κι εμείς οι αναγνώστες μαζί με αυτόν. Η δολοφονία του Μεσιέ και η καταδίκη του Νέστορα θα επηρεάσουν τον Χρήστο με πολλούς παράξενους τρόπους και η ιστορία αυτή θα επανέρχεται στη ζωή του ξανά και ξανά για αρκετά χρόνια, μέχρι να συμπληρωθούν όλα τα κομμάτια αυτού του μυστηριώδους παζλ και να φτάσουμε στο φινάλε.
Σε αρκετά κομμάτια του βιβλίου φαίνεται πως τίποτα δεν συμβαίνει και καμία εξέλιξη δεν προωθεί την κεντρική ιστορία, ενώ πολλές φορές ο αναγνώστης θα αισθανθεί ότι τίποτα δεν έχει μείνει πια να ειπωθεί και η υπόθεση έχει φτάσει στο τέλος: εκεί ακριβώς φαίνεται η μαεστρία του συγγραφέα, ο οποίος με νέα στοιχεία και μικρές ανατροπές σπρώχνει την αφήγησή του σε άλλα μονοπάτια.
Εξάλλου, τα Σχέδια του χάους δεν είναι, όπως είπαμε, ένα κλασικό crime βιβλίο, δεν ψάχνουμε για απαντήσεις. Το ταξίδι των ηρώων, η ψυχοσύνθεσή τους, ο τρόπος που επηρεάζονται οι ζωές τους από το αρχικό έγκλημα, αυτά είναι που ενδιαφέρουν τον συγγραφέα. Και αυτή η πορεία των ηρώων είναι μακριά με πολλές στροφές και πολλές εκπλήξεις (και πολλούς κρυμμένους λογοτεχνικούς άσους στο μανίκι).
Ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία του χαμηλόφωνα και με απλότητα. Και με μικρές δόσεις χιούμορ στον βαθμό που η υπόθεση το επιτρέπει. Να μην ξεχνάμε επίσης ότι ο αφηγητής μας είναι έφηβος στις πρώτες σελίδες και πολύ νέος στις τελευταίες, οπότε το ύφος προσαρμόζεται αναλόγως (χάρη στη συγγραφική δεινότητα του Ευσταθιάδη).
Τα Σχέδια του χάους είναι ένας εξαιρετικός συνδυασμός εγκλήματος, ψυχογραφήματος, αγωνίας, που σε κερδίζουν τόσο για την υπόθεση όσο και για το καλοδουλεμένο ύφος στην αφήγηση.