Χάρτης 52 - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2023
https://www.hartismag.gr/hartis-52/afierwma/o-peripatos-toi-mplanso
Δραματοποίηση κειμένου μου για τον Μορίς Μπλανσό που δημοσιεύτηκε στο σουηδικό φιλολογικό περιοδικό Tidskrift för litteraturvetenskap 3, το 1991. Το έργο στη σουηδική του πρώτη μορφή δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Pequod 10, το 1995.
Σ’ έναν δρόμο στο Παρίσι. Ο Μπλανσό γύρω στα ογδόντα. Η Μπετίνα γύρω στα τριάντα.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Καλημέρα σας!
ΜΠΛΑΝΣΟ
(Κάπως ξαφνιασμένος.) Γεια σας!
ΜΠΕΤΙΝΑ
Έχουμε ξανασυναντηθεί, ξέρετε.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Έχουμε, ναι;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Πριν από μερικές εβδομάδες.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Δεν θυμάμαι, παρόλο που είστε τόσο ωραία.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Περπατούσατε λίγο μπροστά από μένα. Με ρωτήσατε αν σας ακολουθώ.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Τώρα θυμάμαι. Εσείς ήσασταν!
ΜΠΕΤΙΝΑ
Εγώ ήμουν.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ήταν έτσι;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Ποιο πράγμα;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Με ακολουθούσατε;
ΜΠΕΤΙΝΑ
(Γελάει.) Είχατε πει τότε ότι και σεις έχετε σχέση με την τέχνη.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Λέω διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικές περιστάσεις. Δεν θυμάμαι τι σας είπα τότε.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Είναι έτσι;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Τι εννοείτε;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Έχετε κάποια σχέση με την τέχνη;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Θα μπορούσα σίγουρα να το ισχυριστώ.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Μπορώ να σας ρωτήσω περισσότερα;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Γιατί όχι.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Είστε ο συγγραφέας Μορίς Μπλανσό. Σας βλέπω συχνά σ’ αυτόν τον δρόμο.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Μένω εδώ κοντά.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Θέλετε να συλλάβετε κάτι.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Α ναι, αυτό ακριβώς θέλω.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Τι προσπαθείτε να συλλάβετε;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Θέλετε πράγματι να μάθετε;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δεν θα μπορούσα να μαντέψω.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Έχετε προσπαθήσει;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Πολλές φορές. Πολύ έντονα.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Είναι τόσο σημαντικό αυτό για σας;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δεν ξέρω. Νομίζω ότι είναι.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Μπορεί ν’ απογοητευτείτε.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Το αποκλείω. Όχι από σας.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Με φέρνετε σε αμηχανία.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Θέλετε να μου πείτε;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Δεν ξέρω τι να σας πω. Παρεμπιπτόντως, αυτό είναι ένα από τα προβλήματά μου.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Το τι να πείτε;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Το να πω κάτι συγκεκριμένο.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δεν το έχετε ήδη κάνει πολλές φορές;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Το έχω κάνει πολλές φορές και πολλές φορές προσπάθησα να το εξηγήσω στον εαυτό μου και σε άλλους, χωρίς να είμαι σίγουρος ότι αυτό που λέω είναι κατά κάποιο τρόπο ικανοποιητικό ή επαρκές.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δεν θα επιμείνω. Θέλω απλώς να σας ακούσω.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Γιατί ψιθυρίζετε στο αυτί μου όταν μου μιλάτε;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Σας ενοχλεί;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Όχι, καθόλου.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δεν το έχω συνειδητοποιήσει.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Το κάνετε πάντα αυτό;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Όχι, καθόλου.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Με τι ασχολείστε;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δουλεύω σε μια γκαλερί. Σας το είχα πει.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Το είχατε πει;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Και σπουδάζω μαθηματικά. Δείχνετε να είστε πολύ μακριά, γι’ αυτό.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Συγγνώμη;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δείχνετε να μην είστε εδώ. Γι’ αυτό προσπαθώ να μιλώ κοντά στο αυτί σας. Θέλω να είμαι σίγουρη ότι με ακούτε.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Σας ακούω. Ακούω και σας και ακούω και άλλα πράγματα.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Άλλα πράγματα;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Υπάρχει πάντα κάτι άλλο που μου αρέσει ν’ ακούω. Ίσως κάνετε και σεις το ίδιο πράγμα.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δεν νομίζω ότι το κάνω αυτό.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Κάποιες φορές ίσως, χωρίς να το ξέρετε.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Μπορώ ν΄ ακούω ένα μόνο πράγμα κάθε φορά. Αλλά τι είναι αυτό το άλλο πράγμα που προσπαθείτε ν’ ακούτε;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Δεν γνωρίζω ακριβώς. Αν πρέπει να χρησιμοποιήσω μόνο μια λέξη, τότε θα χρησιμοποιήσω τη λέξη θηρίο. Προσπαθώ να συλλάβω τη φωνή ενός θηρίου που πλησιάζει και παραμονεύει απαρατήρητο σε απρόβλεπτες στιγμές, γεμάτες με μια απροσδιόριστη αλλά καταφατική παραίτηση, βαθιά μέσα σε μια παράξενα ομιχλώδη γαλήνη και σιωπή. Το θηρίο αυτό δεν ανήκει σε καμιά μυθολογία ή παλαιοντολογία, ούτε σε κάποια ιστορία ή λογοτεχνία. Για τον λόγο αυτό, επίσης, δεν ξέρω αν πρόκειται πραγματικά για θηρίο. Αν το ονομάζω έτσι, είναι επειδή προκαλεί μέσα μου ένα παραλυτικό συναίσθημα που σπεύδω να το ονομάσω τρόμο. Είναι σίγουρα τρόμος, αλλά είναι και κάτι παραπάνω από τρόμος, επειδή μέσω της σχέσης του με το αγνό και το εξαγνιστικό, με την κάθαρση, αποκτά μια άγνωστη μέχρι τώρα μεγαλοπρέπεια και εξυψώνεται σε δέος. Αυτό το δέος είναι τόσο δυνατό στην έντασή του, η οποία είναι άγνωστης προέλευσης, που δημιουργεί έναν χώρο απύθμενων διαστάσεων, μια θεμελιώδη αμηχανία, η οποία στην κοσμογονία μου ανοίγει τον δρόμο προς ένα άλλο γίγνεσθαι.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Μιλάτε πολύ καθαρά, ψυχρά αμερόληπτα, και ωστόσο πολύ οικεία. Είναι σαν να ψιθυρίζετε και σεις στο αυτί μου.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Και σεις είστε πολύ συγκεντρωμένη και ταυτόχρονα πολύ χαλαρή.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Όταν μιλήσατε για το θηρίο, σκέφτηκα εσάς τον ίδιο.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ότι είμαι ένα τέτοιο θηρίο;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Πολύ συχνά. Πολλές φορές έχω προσπαθήσει να σκεφτώ διαφορετικά ονόματα, διαφορετικές λέξεις που θα μπορούσαν να σας περιγράψουν.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Έχετε καταλήξει σε κάποιες;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Τελικά αποδεικνύεται ότι μου λείπει η σωστή τόλμη. Και αν ψιθυρίζω στο αυτί σας, είναι ίσως επειδή δεν είμαι σίγουρη γι’ αυτό που λέω, αν πράγματι μ’ ακούτε. Το κάνετε;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ναι, σας ακούω. Με μεγάλη χαρά.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Μπορείτε τότε να με βοηθήσετε;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Πώς να σας βοηθήσω;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Με μου βρείτε λέξεις, κάποια ονόματα.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Θα σας βοηθήσω.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Μπορείτε τώρα;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Να κάποια. Αδράνεια, τρέλα, το ουδέτερο, καταστροφή, θάνατος, το ανέφικτο, νύχτα, ένταση, σιωπή, απουσία, θραύσμα, τάξη, πέρα, το εξωτερικό, η φωνή που αφηγείται, η ίδια η αφήγηση που πέρα από κάθε περιορισμό γράφει και δημιουργεί, η απουσία βιβλίου, αυτό που με ουδέτερη φωνή αφηγείται τον εαυτό του και μέσα από την αφήγηση φτάνει σε μια καθαρή εξωτερικότητα. Μήπως έχετε κουραστεί;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Όχι. Εσείς;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Θέλετε ν’ ακούσετε περισσότερα;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Ναι, ευχαριστώ.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Όταν λέω απουσία, εννοώ πάντα ένα διαφορετικό είδος απουσίας. Εννοώ άλλου είδους εξωτερικότητας, νύχτας, τρέλας, αδυναμίας. Πάντα εννοώ το ίδιο το άλλο. Αυτό είναι που μιλά. Αλλά όταν το άλλο μιλά, δεν μιλά κανείς, γιατί το άλλο, που δεν πρέπει να το τιμάμε με κεφαλαίο γράμμα, το οποίο θα του έδινε μια ουσία που θα προκαλούσε ευλάβεια, σαν να υπήρχε μια ουσιαστική και μοναδική παρουσία, δεν είναι ποτέ απλά το άλλο, δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο, και η ουδετερότητα, η οποία το χαρακτηρίζει, το απομακρύνει και από τα δυο, από κάποια ενότητα, και το τοποθετεί πάντα έξω από τον όρο, την πράξη ή το υποκείμενο, όπου κάποιοι ισχυρίζονται ότι προσφέρεται.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Η φωνή του αφηγητή είναι ουδέτερη;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Όχι του αφηγητή, αλλά της αφήγησης. Είναι μια ουδέτερη και επομένως άσκοπη φωνή. Είναι μια ανατρεπτική εξωτερικότητα, προέρχεται από το ίδιο το επέκεινα, από το επέκεινα που είναι η ίδια η αινιγματικότητα της γραπτής γλώσσας.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Αυτά που λέτε και όπως μού τα λέτε τα νιώθω σαν ψίθυρο στο αυτί μου, μπαίνουν μέσα μου απαλά και φτάνουν πολύ βαθιά. Πέφτουν απαλά χωρίς καμιά ηχώ μέσα μου.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Όταν μου ψιθυρίζετε στο αυτί νομίζω ότι το εσωτερικό μου μετατρέπεται σε επιφάνεια ενός λουλουδιού, στο ωραίο υλικό με το οποίο είναι φτιαγμένα τα καλύτερα όνειρα και οι καλύτερες σκέψεις μας.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Μιλήσατε για αινιγματικότητα.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Για την αινιγματικότητα της γραπτής γλώσσας. Έχει σημασία μόνο ως η άλλη αινιγματικότητα, χωρίς καμιά σχέση με κάποια λύση ή με συλλογισμούς περί του όρου λύση και των προϋποθέσεών του ή της οντολογίας του. Είναι μια αινιγματικότητα η οποία λόγω του άλλου έχει μια εξαιρετικά προβληματική σχέση με τον εαυτό της. Τι σκέφτεστε;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δεν σκέφτομαι. Ακούω μόνο. Χαίρομαι που ακούω. Δεν πίστευα ότι αυτό θα συνέβαινε και ότι θα ήσασταν τόσο γενναιόδωρος με τον χρόνο σας. Ότι θα σας γέμιζε με τέτοια ενέργεια. Δείχνετε πολύ νωχελικός, σχεδόν αδρανής, περπατάτε αργά και σχεδόν αμήχανα. Ωστόσο σας διαπερνά μια ακατάπαυστη δραστηριότητα, όπως, υποθέτω συμβαίνει με κάθε έναν από τους όρους σας. Τους απομακρύνει από τον εαυτό τους.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Αυτή η δραστηριότητα με παρουσιάζει ως κάποιον στον οποίο ψιθυρίζουμε στο αυτί. Φαίνεται να είναι η βάση του ίδιου του ψιθυρίσματος. Και όταν πρόκειται για την ίδια τη γραφή, αυτή η δραστηριότητα την παρουσιάζει ως ανενεργία, την ίδια στιγμή που ενυπάρχει στην ίδια την ανενεργία. Με τον τρόπο αυτό, και αντί για μια γυμνή ανενεργία, διαισθανόμαστε τη δυνατότητα άλλων κόσμων.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Θέλω τώρα να ψιθυρίσω κάτι ακόμη στο αυτί σας.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Όταν το κάνετε αυτό, όταν ψιθυρίζετε στο αυτί μου, γέρνετε συγχρόνως προς το μέρος μου, παρεκκλίνετε από την κάθετη στάση σας, αιωρείστε ανάμεσα στο αυτί μου και στο σημείο όπου βρισκόταν πριν λίγο το στόμα σας.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Τώρα αιωρούμαι ανάμεσα σε δύο ακόμη πράγματα που έχουν να κάνουν μ’ αυτό που είπατε για κόσμους. Από τη μια μιλάτε για αποδοχή και λειτουργία πάνω στις βάσεις και μέσα στα απώτατα όρια ενός δεδομένου κόσμου, χωρίς να τ’ αμφισβητείτε ή να προσπαθείτε να τα ανατρέψετε. Νομίζετε ότι μπορώ να το πω έτσι;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Νομίζω πως ναι.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Θα μπορούσα τότε ν’ αποκαλέσω τη δραστηριότητα αυτή κοσμογραφική;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Νομίζω πως ναι.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Από την άλλη μιλάτε για μια δραστηριότητα που ανοίγει τον δρόμο προς αυτό που θα ήθελα να ονομάσω κοσμογονικό. Συμφωνείτε;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Για το κοσμογονικό;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Για τη δραστηριότητα που στόχος της είναι η ποιοτικά ενδελεχής αλλαγή του κόσμου και η πρόσβαση σ’ έναν χώρο που υπερβαίνει την παντοδυναμία του λόγου, έναν χώρο όπου δεν παρεμβαίνει κανένα υποκείμενο, κανένα αντικείμενο, καμία κατηγορία ή δομή. Θέλετε όμως να περπατήσουμε λίγο ακόμη μαζί;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ίσως έτσι θα σας είναι λίγο δύσκολο να αιωρείστε προς στο αυτί μου.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Καθένας από τους όρους σας πρέπει να βρίσκεται στην καρδιά των άλλων.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Επεμβαίνουν παθητικά. Στην καρδιά τής τρέλας βρίσκουμε την ανενεργία, στην καρδιά τής ουδετερότητας την καταστροφή. Το ουδέτερο είναι εντελώς ουδέτερο. Δεν ανήκει σε κανένα γένος, είναι μη γενικό, βρίσκεται πάντα κάπου αλλού.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Η κοσμογονία σας δεν έχει όρια, καθώς θέλει ν’ αρνείται την πολικότητα περιορισμένο-απεριόριστο.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Το άλλο και το ουδέτερο σ’ αυτό που αποκαλείτε κοσμογονία δημιουργούν, επειδή δεν έχουν σχέση με κάτι ομοιόμορφο ή απτό, με μια υπερβαίνουσα πολλαπλότητα, όπου όχι μόνο είναι αδύνατον, αλλά και αδιάφορο να παρακολουθεί κανείς τις δραστηριότητες του άλλου, όπου το άλλο πάντα συνίσταται από μια πληθώρα διαφορετικών άλλων.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Οι συνειρμοί σας είναι τόσο ξεκάθαροι και συνεπείς, παρόλο που καταλήγετε σ’ ένα δύσκολο εγχείρημα καθώς, χρησιμοποιώντας μια απλή και κοινώς χρησιμοποιούμενη γλώσσα, προσπαθείτε να δημιουργήσετε μια κινητή θέση που δείχνει ότι η συγκεκριμένη αυτή γλώσσα εσωκλείει έναν μη χώρο που δεν επιτρέπει τη χρήση της ως μορφή εξουσίας, ως μέσο οικειοποίησης του άλλου, αυτού που σκεφτόμαστε, βλέπουμε, επιθυμούμε, αγαπάμε. Βλέπω το εγχείρημά σας ως ηρωικό, αλλά αντιλαμβάνομαι ότι το θηρίο με το οποίο πολεμάτε δεν είναι ποτέ εκεί, δεν είναι δημιούργημα κανενός, δεν είναι καν δημιούργημα, δεν είναι κάτι που πολεμιέται.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Αντίθετα, είναι αυτό που δημιουργεί, αυτό που αφηγείται χωρίς φωνή, αυτό που δημιουργεί τη φωνή της αφήγησης, στην οποία ακούγεται το ουδέτερο, αυτό που επιτρέπει μια άλλη δύναμη στη γλώσσα και που είναι ξένο στη δύναμη της διαφώτισης ή συσκότισης, της κατανόησης ή του λάθους.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Βαθιά μέσα στην άλλη νύχτα της αφήγησής σας το θηρίο δεν είναι καν θηρίο τότε, ούτε και κάποιος που καταλαβαίνει τι σημαίνει να πολεμάς.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ούτε επίσης είναι δυνατό να βρεθεί ένας κρίσιμος αγώνας, δεδομένου ότι ένας τέτοιος αγώνας δεν κρίνει τίποτε, ειδικά όταν πάνω απ’ όλα δεν υπάρχει καν κάποιος αγώνας. Το μόνο που υπάρχει είναι η αναμονή, η προσέγγιση, η καχυποψία, η μεταβλητότητα μιας ολοένα και πιο απειλητικής απειλής, η οποία είναι άπειρη, αναποφάσιστη και εντελώς εγκλωβισμένη στη δική της αναποφασιστικότητα. Αυτό που το θηρία διαισθάνεται από απόσταση, αυτό το τερατώδες πράγμα που έρχεται αιωνίως να συναντήσει το θηρίο και που αιωνίως εργάζεται γι' αυτό, είναι το ίδιο το θηρίο. Και αν ποτέ το θηρίο μπορούσε να βρεθεί μπροστά σ’ αυτό το πράγμα, αυτό που θα συναντούσε θα ήταν η ίδια του η απουσία, ο ίδιος του ο εαυτός, ένας εαυτός που έγινε το άλλο, ένας εαυτός που δεν θα μπορούσε να συναντήσει ούτε ν’ αναγνωρίσει.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Η φωνή σας ακούγεται να βγαίνει απ’ το βασίλειο των νεκρών. Όταν σας μιλώ, όταν ψιθυρίζω στο αυτί σας, είναι σαν να μιλώ και να ψιθυρίζω σ’ έναν νεκρό. Όταν αιωρούμαι ανάμεσα στην κάθετη στάση μου και στο αυτί σας, είναι σαν να αιωρούμαι μεταξύ ζωής και θανάτου. Όχι όμως ενός πραγματικού θανάτου. Πρόκειται για κάτι που ούτε υπήρξε ούτε δεν υπήρξε. Είστε πιο ζωντανός απ’ τη ζωή και πιο νεκρός απ’ τον θάνατο.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ομολογουμένως το αυτί μου δεν είναι δικό μου. Και αυτός ο θάνατος για τον οποίο μιλάτε, ο θάνατός μου, είναι ο άλλος θάνατος.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Ποιος είναι όμως αυτός ο άλλος θάνατος; Είναι ο ίδιος ο άλλος θάνατος ή είναι ο άλλος θάνατος κάποιου; Ποιανού τότε; Πώς εμφανίζεται αυτός ο προβληματικός άλλος θάνατος σε αυτά που λέτε και βιώνετε;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Είναι πρωτίστως ένας καταφατικός θάνατος.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Με ποιον τρόπο είναι καταφατικός;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ο θάνατος, όπως τον αντιλαμβάνομαι στην υπομονετική-ανυπόμονη συνομιλία μου μαζί σας, προσφέρει μια πιο διεισδυτική κατανόηση του κόσμου. Αν γράφετε και σεις, τότε γράφετε για να μπορείτε να πεθάνετε και είστε αυτή που αντλεί τη δύναμή της για να γράψει από μια προκαθορισμένη σχέση με τον θάνατο.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Μόνο όταν γράφω αυτό;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Πάντα γράφουμε. Όμως η γραφή δεν είναι κάτι που οι πάντες καταλαβαίνουν τι σημαίνει. Είναι ο θάνατος που γράφει, ο άλλος θάνατος. Και η γραφή, η άλλη γραφή, γεννά θάνατο, τον άλλο θάνατο. Η σχέση με τον θάνατο, ο θάνατος ως σχέση, η θανατική σχέση με μεταφέρει σε μια περιοχή συνεχών ανατροπών, όπου ο θάνατος είναι η ίδια η αφήγηση. Διαβάζουμε και μας διαβάζει η φωνή της θανατερής αφήγησης. Φτάνουμε πέρα από κάθε ζωή και θάνατο που μπορεί ν’ αποδοθεί σ’ εμένα ή σε σας.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Πρέπει να είναι ένας θάνατος που δεν αντλεί τη δύναμή του από το γεγονός ότι μας επιτρέπει να μιλάμε γι’ αυτόν, αλλά από το γεγονός ότι ο ίδιος μιλά ανεξάρτητα από μας και την ανάγκη μας να κατανοήσουμε μέσα από τις πολικότητες της γλώσσας. Ο θάνατος για τον οποίο μιλάτε και του οποίου οι ριπές με βρίσκουν κάθε φορά που πλησιάζω το αυτί σας δίνει με την ενεργή ουδετερότητά του ζωή σε περιοχές του ανέφικτου, πέρα από την κυριαρχία του δυνατού και του αδύνατου. Τώρα όμως θέλω να κάνω μια ερώτηση. Μπορώ να πεθάνω;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Η συναναστροφή με τη ερώτηση αυτή είναι η συναναστροφή με τον θάνατο. Ένας θάνατος που δεν έρχεται ποτέ στην ώρα του. Έρχεται είτε πολύ νωρίς είτε πολύ αργά. Είναι ένας θάνατος που δεν βρίσκει ούτε εμένα ούτε εσάς. Δεν είναι ο θάνατος κάποιου. Αυτός ο θάνατος δεν είναι καν θάνατος, δεν είναι κάτι αρνητικό. Δεν είναι ούτε κάτι αρνητικό ούτε κάτι θετικό. Υπάρχει, ζει πέρα απ’ αυτούς τους πόλους, είναι αυτός που δημιουργεί αυτό το πέρα. Είναι μια δύναμη που αποκαλύπτει την πιο ουσιαστική ουσία του κόσμου, το να είναι διαρκώς ένας άλλος κόσμος.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Η εμπειρία αυτή θα πρέπει τότε να προσφέρει απεριόριστη ελευθερία σε όποιον μπορεί να τη χειριστεί. Και θα πρέπει να είναι μια ελευθερία που καταργεί κάθε έπαρση και κάθε ταπεινοσύνη. Εσείς μιλάτε πάντα τη γλώσσα του θανάτου;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Όχι, όχι. Κάποιες φορές μπορεί να τα καταφέρνω. Συχνά όμως μιλώ για τη γλώσσα του θανάτου. Εσείς πώς μιλάτε, όταν δεν ψιθυρίζετε;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Τότε δεν μιλώ. Προσπαθώ να μη μιλώ. Όταν μιλώ, όταν δεν είμαι αναγκασμένη να μιλώ, θέλω η φωνή μου να είναι βαθιά και να φτάνει βαθιά. Θα πρέπει να είναι φωνή της σιωπής, η φωνή της απόλυτης απουσίας. Θα πρέπει να καθιστά απόν οτιδήποτε αγγίζει.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Μου δώσατε χαρά που με κάνατε να σταθώ και να σας μιλήσω. Μου έδωσε μεγάλη χαρά, και παραπάνω, που σας είδα και άκουσα τη ζεστή φωνή σας.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Τι εννοείτε με το και παραπάνω;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Εννοώ ίσως τη ζεστασιά με την οποία ψιθυρίζετε. Είναι μια ζεστασιά, όπου θα μπορούσα να βγάλω τα ρούχα μου, όπου θα μπορούσα να έρθω κοντά στον άλλο θάνατό μου, στην άλλη τρέλα, στην άλλη καταστροφή. Στη ζεστασιά σας θέλω να φτάσω σ’ ένα τέλος που δεν είναι τέλος, θα μπορούσα εκεί να βρω την ελευθερία πέρα απ’ όλες τις ευτυχισμένες και τις δυστυχισμένες σκέψεις, τις σημαντικές και ασήμαντες, να φτάσω στο τέλος μου μόνος.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Θέλετε να φτάσετε στο τέλος σας μόνος;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Δεν υπάρχει τέλος όταν ένας άνθρωπος θέλει να φτάσει στο τέλος του μόνος.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Αν φτάσετε στο τέλος σας μέσα στη ζεστασιά μου χωρίς ποτέ να φτάσετε, θα δημιουργήσετε μια άπειρη απόσταση ανάμεσα στη ζεστασιά μου και την παραμονή σας σ’ αυτή, ανάμεσα σε μένα και σε σας.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Αυτό είναι αλήθεια. Θα υπάρξει μια απόσταση, όπου η ουδετερότητα θα μιλά ενώ η απόσταση αυτή θα κρύβεται. Αλλά μέσα στη ζεστασιά σας θα μπορούσα επίσης να βιώσω μια άπειρη απόσταση από την ίδια την απόσταση.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Θέλετε να φτάσετε στο τέλος σας μόνος χωρίς να φτάσετε. Θα καταλήξετε έτσι σ’ ένα ουράνιο κενό, σ’ έναν αναβλημένο θάνατο.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Θα καταλήξω έτσι στην καταστροφή μέσα σε μια λαμπερή μοναξιά.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Φως, μοναξιά, θάνατος, καταστροφή. Όταν μου μιλάτε, αντιλαμβάνομαι όλα όσα λέτε ως κάτι που στο μεταξύ γίνεται όλο και πιο σκοτεινό, ενώ ταυτόχρονα πέμπει όλο και περισσότερο φως. Είναι ένα πράο φως που φέρει μαζί του αυτό που αποκαλείτε η άλλη τρέλα. Και τότε πρόκειται για μια πράα τρέλα. Όλες οι κρίσιμες λέξεις σας τρέφονται από το άλλο, αποζητούν το άλλο, γράφουν το άλλο, αυτό που πάντα είναι εδώ χωρίς στην πραγματικότητα να είναι εδώ ή κάπου αλλού, και το οποίο δείχνει προς την κατεύθυνση που μας απελευθερώνει από τη θανάσιμη αγκαλιά της γλώσσας και της αλήθειας. Από αυτό που ανοίγει τον κόσμο προς τη δική του αλήθεια.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Πρόκειται απλά για τη γοητεία της καθαρής εξωτερικότητας.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Μιλάτε πολύ καθαρά και λιτά, τόσο άμεσα και όμως τόσο έμμεσα συγχρόνως. Πάνω απ’ όλα μιλάτε καθαρά και λιτά.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Όπως ακριβώς εσείς μιλάτε ζεστά και ψιθυριστά και σχεδόν νοτισμένα. Διαισθάνομαι μια υγρασία που υπόσχεται περισσότερη ζέστη που υπόσχεται περισσότερη υγρασία.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Κι εγω υποψιάζομαι ότι η καθαρότητα είναι αποτέλεσμα της κάθαρσης. Και ότι η κάθαρση είναι αποτέλεσμα μιας τραγικής εξέλιξης. Και ότι η τραγική εξέλιξη είναι αποτέλεσμα μιας πάντα βίαιης μετάβασης από ένα κοσμογραφικό «μέσα και έξω από τον λόγο» προς ένα κοσμογονικό «πέρα από τον λόγο», προς την ουσιαστική μοναξιά, προς την καταστροφή, το ουδέτερο.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Η κάθαρση είναι η απολαβή της τραγικής μετάβασης, όπως η ζεστασιά είναι για μένα το όφελος από τη συνομιλία μας.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Για σας όμως αυτή η μετάβαση έχει ήδη συμβεί, έχετε ήδη δεχτεί τους κραδασμούς της μετάβασης.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ενώ στο μεταξύ δέχομαι τους κραδασμούς του ψιθυρίσματός σας.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Το ψιθύρισμα και οι αιωρήσεις μου είναι αποτέλεσμα της ζεστασιάς μου. Η καθαρή και αποσπασματική σκέψη σας είναι αποτέλεσμα των επαναλαμβανόμενων συγκρούσεων ανάμεσα σ’ αυτό που βρίσκεται μέσα ή έξω από τον λόγο και σ’ αυτό που βρίσκεται πέρα από τον λόγο.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Το καθαρό δημιουργείται και δημιουργεί μια αισθητική που είναι κάτι περισσότερο από τον μηχανισμό και τη διάταξη ενός «πώς».
ΜΠΕΤΙΝΑ
Τότε θέλω να πω ότι δημιουργεί έναν απρόβλεπτο κόσμο, μια μετακοσμητική πραγματικότητα μέσα σε μια καθαρή εξωτερικότητα, σ’ ένα καθαρό άλλο.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Το οποίο αποτελείται από συναρμολογημένα όντα και έχει προκύψει επειδή η οντολογία, η αισθητική και η ηθική έχουν ανοίξει τα απώτατά τους όρια.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Η μετάβαση σ’ αυτόν τον κόσμο είναι τραγική. Ή ίδια η τραγικότητα.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ναι, αυτό.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Το μετακοσμητικό είναι συνδεδεμένο με την κοσμογονία.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ναι, αυτό.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Η μετάβαση από μια μετακοσμητική διάταξη σε μια άλλη είναι τραγική.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Τι εννοείτε όμως όταν λέτε κόσμος;
ΜΠΕΤΙΝΑ
Εννοώ και τον κόσμο και τη διάταξη αυτού του κόσμου. Κάτι που είναι η ίδια η διάταξη, μια διακόσμηση επίσης, κι ένα κόσμημα. Όταν δημιουργούμε, κοσμούμε, τακτοποιούμε.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Τότε θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τη σχέση μεταξύ του κοσμήματος, αφενός, και της καθαρότητας, του θανάτου, του θραύσματος, αυτού που μένει ξένο, είτε το φέρουμε μέσα μας είτε βυθιζόμαστε στην αρμονία του, αφετέρου.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Θα μπορούσατε τότε να πείτε μαζί μου ότι εντός του κόσμου είμαστε δέσμιοι μιας ενωτικής σύνταξης;
ΜΠΛΑΝΣΟ
Ενώ στη μετακοσμητική εναρμόνιση έχουμε μια διάταξη που μας τοποθετεί δίπλα δίπλα, δηλαδή επιτρέπει στους όρους που συσχετίζονται να είναι ο ένας έξω από τον άλλο.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Δεν έχουμε δηλαδή να κάνουμε μ’ ένα σύστημα συνδέσεων που υπόκεινται στους νόμους της μνήμης και του νοήματος.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Έχουμε να κάνουμε με μια τάξη που διατηρεί την πιο αυστηρή αταξία, την πιο αυστηρή διαφορά, την πιο αυστηρή απόσταση.
ΜΠΕΤΙΝΑ
Μιλάτε γι’ αυτό που έχει γυρίσει την πλάτη του στα άστρα, αυτό που αισθάνεται αναστατωμένο στην αβέβαιη πεποίθησή του για την κοσμική τάξη, αυτό που αισθάνεται μοναξιά στον κόσμο. Επικρατεί ειρήνη όμως και δεν υπάρχει καμιά μοναξιά έτσι κι αλλιώς. Η τραγωδία έχει ήδη συμβεί.
ΜΠΛΑΝΣΟ
Επικρατεί ειρήνη.
Τ Ε Λ Ο Σ