72

Άλλα ποτάμια, άλλες λίμνες, άλλοι τόποι
είν’ εκεί πέρα, όλα άγνωστα σε μας,
άλλες πεδιάδες, άλλες κοιλάδες, άλλα όρη,
με πολιτείες δικές τους, κάστρα κι οχυρά,
κι ειν’ τόσο μεγάλα τα σπίτια και οι χώροι
που όμοια ο παλατίνος δεν είχε δει ξανά.
Κι είναι και δάση απέραντα, απάτητη ερημία,
όπου μέσα νύμφες κατοικούν και κυνηγούν θηρία.

73

Δεν στέκει όλα να τα δει ο δούκας μαγεμένος
γιατί δεν είχε πάει εκεί γι' αυτά.
Μα απ’ τον απόστολο τον άγιο οδηγημένος
φτάνει σε μια κοιλάδα ανάμεσα σε δυο βουνά,
όπου βρίσκεται, σαν από θαύμα φυλαγμένο,
ό,τι η δική μας ανοησία σπαταλά,
είτε ο χρόνος κι η Τύχη καταστρέφει:
Ό,τι εδώ κάτω χάνεται, εκεί πάντοτ’ επιστρέφει.

[…]

75

Δάκρυα κι αναστεναγμοί των εραστών,
χρόνος άσκοπος που σβήνει στο παιχνίδι,
και οκνηρία ατέλειωτη ανθρώπων αμαθών,
σχέδια μάταια που η ζωή συντρίβει,
πόθοι μάταιοι όλων των ειδών,
που έκαναν τον τόπο να γεμίζει:
ό,τι κι αν είχε ποτέ εδώ στη γη χαθεί,
εκεί ο καθένας φτάνοντας μπορούσε να το βρει.

76

Περνώντας πλάι σε στοίβες ολόγυρα σπαρμένες,
πότ’ απ’ τη μια ποτ’ απ’ την άλλη ο ιππότης νόημα ζητά.
Βλέπει ένα λόφο από φλύκταινες πρησμένες
κι από μέσα ακούει θρήνους και μοιρολόγια γοερά.
Και του εφάνη πως ήταν στέμματα από αρχαίες μέρες
των Ασσυρίων ή της Λυδίας του πλούσιου βασιλιά,
ή, των κάποτε ενδόξων Ελλήνων και Περσών
που είναι τώρα αφανείς, ονόματ’ άγνωστα σχεδόν.

77

Αγκίστρια χρυσά κι ασημένια είδε μετά
σ’ ένα σωρό, κι ήταν αυτά που αφιερώνουν
όσοι ελπίζουν να εξαγοράσουν εύνοια βασιλιά,
των αργυρώνητων πριγκήπων και ηγεμόνων.
Βλέπει λόγια με γιρλάντες καλυμμένα και ρωτά
κι είναι ολ’ αυτά οι κολακείες των αιώνων.
Σαν τζιτζίκια που κοντεύουν να εκραγούν
τους αφέντες με στιχάκια υμνολογούν.

78

Κόμπους χρυσούς και χειροπέδες με πετράδια
είδε σαν απεικόνιση των άτυχων ερώτων.
Νύχια αετού γαμψά, πασίγνωστα σημάδια
των εκπροσώπων της εξουσίας των αρχόντων.
Τα φυσερά παντού γεμίζουν τα δωμάτια
μ’ αναθυμιάσεις αυλικών και ηγεμόνων,
που προσφέρουν στον δικό τους Γανυμήδη μια στιγμή
μα σβήνουν μόλις το άνθος της νιότης τους χαθεί.

79

Ερειπωμένα οχυρά και πόλεις χαλασμένες
ήταν εκεί μ’ όλα τα πλούτη να ρημάζουν.
Ρωτά κι ακούει πως είν’ από συνθήκες ξεχασμένες,
και συνωμoσίες που άτεχνα οι δράστες τους σκεπάζουν.
Είδε και φίδια μ’ όψεις σαν δέσποινες χαριτωμένες,
έργα των τοκογλύφων και ληστών που αρπάζουν:
Μετά είδε φιάλες τσακισμένες διάφορων σχημάτων
σήμα υποτέλειας στην ισχύ των άθλιων στεμμάτων.

80

Χυμένο χυλό, άφθονο σα λίμνη να γεμίζει
είδε, και τι σημαίνει ρώτησε τον σεβαστό οδηγό του:
— Η ελεημοσύνη που κάποιος (του απαντά) ορίζει
να μοιραστεί στους άπορους μετά το θάνατό του.
Διαφόρων λουλουδιών σωρό μεγάλο προσεγγίζει,
που είχε χάσει από καιρό τ’ όμορφο άρωμά του.
Ήταν αυτό το δώρο (αν μπορώ νομίμως να το πω)
του Κωνσταντίνου προς τον Σιλβέστρο τον καλό.

81

Είδε μέγα πλήθος από ξόβεργες εκεί,
που ήταν, ω γυναίκες, οι δικές σας ομορφιές.
Να τα ιστορήσω όλα χρόνο θα ’παιρνε πολύ
σε στίχους να σας διηγηθώ τόσες σκηνές,
τόσες χιλιάδες που δεν φτάνει ολόκληρη ζωή.
Κι ήταν κι όλες οι αρρώστιες μας οι μιαρές:
μόνο η τρέλα από κει έλλειπε εντελώς·
μένει εδώ, και ποτέ δεν ταξιδεύει εκτός.

82

Κάποιες ημέρες πριν και κάποιες πράξεις,
που είχε ξεχάσει, τον γυρνούν να δει ξανά,
αυτά που χωρίς εξήγηση ενός γνώστη αν κοιτάξεις
δεν ξέρεις να διακρίνεις το νόημα σωστά.
Ύστερα φτάνει σ’ αυτό που κανείς δεν έχει ανάγκη,
που δεν προσεύχεται ποτέ για τέτοια δωρεά:
Μιλώ για του νου τη γνώση, που είναι εκεί βουνό
κι απ’ όλα τ’ άλλα πράγματα προβάλλει πιο ψηλό.

83

Έμοιαζε μ’ ένα κρασί ντελικάτο κι απαλό,
Που γρήγορα εξατμίζεται, αν δεν κλειστεί καλά·
κι είδε σε φλασκιά να το φυλάνε σφραγιστό
που ήταν κάθε λογής, μεγάλα και μικρά.
Το μεγαλύτερο απ’ όλα που έστεκε εδώ
τ’ αφέντη της Αγγλάντης το μέγα νου κρατά·
κι αμέσως εξεχώριζε απ’ όσα ήταν κοντά του
γιατί απ’ έξω έγραφε: Ο Νους του Ορλάνδου.

84

Και όμοια η κάθε φιάλη είχε γραμμένο
το όνομα εκείνου που το νου του περιείχε.
Η δική του τραβά τον ιππότη μας τον αντρειωμένο
και κοιτά ώρα πολλή, όμως γι άλλους απορία είχε
που νόμιζε πως δράμι μυαλό δεν είχαν ξοδεμένο.
Μα εδώ η κάθε φιάλη σαφή απόδειξη παρείχε
ότι όλοι αυτοί είχαν γνώση αλήθεια λιγοστή,
αφού τόση ποσότητα βρισκόταν ήδη εκεί.

85

Άλλοι το νου από έρωτα ή λόγους τιμής τον χάνουν,
άλλοι που πελάγη οργώνοντας γυρεύουν περιουσίες,
άλλοι που ελπίζουν ότι οι ισχυροί τις χάρες θα τους κάνουν,
άλλοι πάλι μπερδεύονται με μάγια κι ανοησίες·
άλλοι με τα κοσμήματα, ή μ’ όσα οι ζωγράφοι φτιάχνουν
κι άλλοι μ’ ό,τι είν’ οι πιο βαθιές γι αυτούς επιθυμίες.
Σοφιστές κι αστρολόγοι πλήθος ήταν μαζεμένοι εκεί
μα κι οι ποιητές στο μέρος τούτο ήταν κι αυτοί πολλοί.