Ανθρωπογενείς λιμοί στην Ουκρανία
1921 - 1923
1932 - 1933
1941 - 1944
2022 - ?????

————————

Πατερούλη Στάλιν, δες εδώ
οι κολεκτίβες είναι κάτι θαυμαστό:
Τα καλύβια ρημαγμένα, οι αχυρώνες αδειανοί
και τ’ άλογα σκελετωμένα πέφτουν άψυχα στη γη.
Στην καλύβα πάνω είναι το σφυρί και το δρεπάνι,
αλλά στην καλύβα μέσα βόλτες μόν’ ο χάρος κάνει.
Ούτε μια αγελάδα πουθενά, δεν ακούς κανένα ήχο –
η φωτογραφία σου μόνο στέκει πάντοτε στον τοίχο.
Ο μπαμπάς και η μανούλα στο κολχόζ είναι κι οι δυο
και μοναχό μέσα στο κλάμα έχει ξεμείνει το μωρό.
Δεν υπάρχει πουθενά ψωμάκι, ούτε τόσο δα λαρδί,
το Κόμμα μας έχει φροντίσει όλα αυτά να έχουν χαθεί.
Αγαθούς και πράους μη γυρεύεις εδώ κάτω,
ο πατέρας έχει φάει τα παιδιά του.
Ο κομματικός όλο φωνάζει και μας δέρνει
και για της Σιβηρίας τα κάτεργα μάς παίρνει.

Μτφρ.: Μ. Φραγκόπουλος

Παρατίθεται στο Timothy Snyder, Bloodlands, Europe between Hitler and Stalin, Vintage, Penguin/Random House, Λονδίνο 2010, σ. 36. Αναφ. στο Lidiia Kovalenko & Volodymyr Maniak (επιμ.) Famine, People’s Book-Memorial, Kίεβο 1991 [ Holod-Narodna Knyha-Memorial, Kyiv:Nauka] σ. 110. [ Πρόκειται για μια εκτενή καταγραφή προφορικών μαρτυριών σχετικά με τον μεγάλο λιμό στην Ουκρανία το 1932-33, την οποία ξεκίνησε το 1988 το ζεύγος Κοβαλένκο-Μανιάκ και δημοσίευσε το 1991. Η δημοσίευση αυτή θα ήταν το πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός συστηματικού αρχείου, αλλά το έργο των συγγραφέων δεν ολοκληρώθηκε, καθώς αμφότεροι απεβίωσαν σε τροχαίο δυστύχημα έξω από το Κίεβο το 1992 ].